Η επόμενη εβδομάδα είναι σημαντική για το «πολιτικό ρεπορτάζ», γιατί έχουμε γιορτές, σαραντάχρονα, μικρότητες, διαγκωνισμούς και τσαμπουκάδες, περί την σφραγίδα της κληρονομιάς του Μεγάλου Παπανδρεϊκού Τοτέμ. Ο Γιωργακισμός κάνει αντιπερισπασμό στη νέα ηγεσία του ΠΑΣΟΚ για τα μάτια της «Δημοκρατικής Παράταξης», εκφυλίζοντας στο έτι περαιτέρω τα απομεινάρια της διαρρέουσας αυτοκρατορίας.
Για μας, όμως, που είμαστε εκτός «πολιτικού ρεπορτάζ», η επόμενη εβδομάδα είναι πολιτικά πολύ σημαντική. Γιατί θα βρίσκεται εδώ ένας σπουδαίος Τουρκοαμερικανός ακαδημαϊκός και διανοούμενος, ο Νταρόν Ατζέμογλου. Είναι αυτός που συνέγραψε, μαζί με τον Τζέιμς Ρόμπινσον, το περίφημο περσινό βιβλίο «Why nations fail», που έχει εκδοθεί και στα ελληνικά «Γιατί τα έθνη αποτυγχάνουν».
Το θεώρημά τους λέει κοντολογίς ότι πλούτος παράγεται από έθνη που αναπτύσσονται θεσμικά με τέτοιο τρόπο, ώστε να ανοίγουν το δρόμο στην καινοτομία, να έχουν κίνητρα οι άνθρωποι να δημιουργήσουν. Δεν ευθύνονται τόσο τα κλιματικά χαρακτηριστικά ενός τόπου, ή τα ήθη και τα έθιμα. Σημασία έχουν κυρίως τα στοιχεία του θεσμικού του περιβάλλοντος, για το πώς θα εκδηλωθεί η δυνατότητα ενός λαού να ευημερήσει ή όχι. Όταν υπάρχει καλή κυκλοφορία ιδεών, τα πράματα γίνονται καλύτερα.
Τι χρειάζεται τότε; Να υπάρχουν ελεύθεροι, ανοιχτοί θεσμοί, ώστε να προάγεται δημοκρατικός ανταγωνισμός, με αποτέλεσμα οι πολιτικές ελίτ να μην μπορούν να χτίζουν σταθερά στάτους κβο που εγκλωβίζουν την δημιουργική κινητικότητα. Τότε και οι υπόλοιπες λειτουργίες, η κοινωνία, η οικονομία, κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, μπορούν να ολοκληρώνονται καλύτερα. Το επιτυχές σύνολο αυτών των παράλληλων διαδικασιών το λες και ευημερία. Άρα η πολιτική δημοκρατία και τα θέσμιά της είναι βασική προϋπόθεση για την δημιουργία πλούτου, ανεξάρτητα και πριν τεθεί ακόμα το ζήτημα του πώς γίνεται η νομή του.
Είναι πολύ απλό το σκεπτικό των δύο αμερικανών, όλοι το καταλαβαίνουμε. Προβάλλουμε τη χρεoκοπία μας πάνω στον καμβά αυτής της ανάλυσης και μας πιάνει σύγκρυο. Τα βλέπουμε όλα να ξετυλίγονται γρήγορα. Είμαστε έθνος στον πάτο των εθνών, ακριβώς επειδή οι πολιτικές μας ελίτ, είναι ακριβώς το αντιπαράδειγμα. Τόσο αυτές που γιορτάζουν αυτή τη βδομάδα, όσο και όλες οι υπόλοιπες αντάμα, που τις ανταγωνίζονται σε νεάντερταλ πολιτικά πεδία, όλες τους είναι αναποδιάρες. Τηρούν ευλαβικά όσα μας λέει ο Ατζέμογλου ότι έπρεπε να κάνουμε για να αποτύχουμε οικτρά.
Εν τάξει, δεν έγιναν όλα τα κακά μέσα στα σαράντα χρόνια των ορατών σήμερα (απερχόμενων και επερχόμενων) ελίτ. Απλώς οι πράξεις τους (και οι παραλείψεις τους) δυνάμωσαν τις ήδη παλιότερες στρεβλώσεις και τις κατέστησαν δαγκάνες ακαμψίας. Με τελικό αποτέλεσμα να πνίξουν την κοινωνία, η οποία χειροκροτούσε τις ελίτ την ώρα που την δένανε στο Κωσταλέξι της και τής υπόσχονταν ακόμα καλύτερες μέρες.
Αν ποτέ συμβεί η υπέρβαση της χρεoκοπίας μας, θα λάβει χώρα, όχι με την αντιμεταρρυθμιστική συγκυβέρνηση, που συνεχίζει την αδιέξοδη πολιτική της πάση θυσία διάσωσης του Πελατειακού Ιδιωτικού Παρακράτους, οδηγώντας μας στο χάος. Ούτε, κατά μείζονα λόγο, με την δομικά αντιμεταρρυθμιστική Αξιωματική Αντιπολίτευση τύπου «με ένα νόμο και ένα άρθρο back to the U.S.S.R. 2009». Όλες αυτές οι πολιτικές δυνάμεις είναι οι αντίρροπες της λύσης, οι ομόρροπες του χάους. Είναι εκείνες οι ελίτ που κανονίζουν να μην πειραχτεί ΤΟ Σύστημα. Είναι τα κορυφαία παράσιτα που κρατούσαν και κρατούν ως τώρα ζωντανό το αδιέξοδο.
Θα έχει εξαιρετικό πολιτικό ενδιαφέρον η παρουσίαση των ιδεών του Ατζέμογλου στο μεγάλο Διεθνές Συνέδριο «Η ανθρώπινη ανάπτυξη σε εποχές κρίσης: επαναπροσέγγιση της κοινωνικής δικαιοσύνης», που και ήταν η αφορμή για να έρθει εδώ. Η οργανωτική επιτροπή έχει προσφυώς φροντίσει να τον τιμήσει μετά το συνέδριο, αναγορεύοντάς τον επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εννοείται ότι και όλοι οι άλλοι εισηγητές του Συνεδρίου είναι σπουδαίοι και θα έχει ενδιαφέρον η ομιλία τους.
***
Εδώ, υστερογραφικά, αξίζει μια διπλή μνεία σε έναν από τους πρωταγωνιστές της διοργάνωσης αυτής, τον καθηγητή Αριστείδη Χατζή. Όχι μόνο για το κατά τα συνήθη ζουμερό σχετικό κείμενό του «Η κρίση των θεσμών», που μας βάζει στο θέμα του συνεδρίου. Γνωρίσαμε τον Αριστείδη Χατζή, ως άξιο δάσκαλο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέσα από επιτυχημένες μαζικές εκδηλώσεις, που διοργανώνει για τους τυχερούς φοιτητές του. Ένα πολυπληθές μελίσσι, που πηγαίνει και μαθαίνει πολύ ενδιαφέροντα πράγματα, που εμείς παλιότερα δεν είχαμε την τύχη να τα βρίσκουμε μπροστά μας τόσο εύκολα.
Τώρα ο χαλκέντερος καθηγητής, μαζί με άλλους άξιους επιστήμονες εντός και εκτός Ελλάδας, διοργανώνει ένα συνέδριο υψηλής διεθνούς ολκής, φέρνοντας εδώ μεγάλα ονόματα. Δημιουργεί στην Αθήνα ένα σημαντικό επιστημονικό γεγονός με πολιτικό αντίκτυπο. Παράγει εθνική υπεραξία μέσα σε καιρό μιζέριας. Να τα λέμε κι αυτά, μπας και γίνει πρότυπο, να τον μιμηθούν κι άλλοι, τόσο ως διανοούμενο όσο και ως οργανωτικό διεκπεραιωτή. Τον ευχαριστούμε.
«Θα ήταν πολύ καλό εάν μπορούσαμε να επιλύσουμε τα διμερή προβλήματά μας με την Τουρκία με διμερή ειλικρινή διάλογο, στηριγμένο όχι μόνο στο Δίκαιο αλλά και στη λογική»
