Ουκρανία, ελληνοτουρκικά και στο βάθος Χάγη

Με το δράμα της Ουκρανίας σε εξέλιξη για εικοστή πρώτη μέρα, τις ισορροπίες στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία να έχουν πλέον αλλάξει εξ ολοκλήρου και την προσοχή όλων στραμμένη πια στην ανατολική Ευρώπη και τις χώρες της Βαλτικής για τα επόμενα χρόνια, η παρατεινόμενη ένταση στα ελληνοτουρκικά θα ήταν μάλλον μια ασύγγνωστη πολυτέλεια για τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Και στο πλαίσιο αυτό και μετά την πρόσφατη συνάντηση της Κωνσταντινούπολης που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις πήγε καλά, ξεκινά πάλι το γνωστό shuttle diplomacy, μια δηλαδή διπλωματία του πήγαινε-έλα μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας που όλοι ελπίζουμε να καταλήξει σε μια διαδικασία διευθέτησης των διαφορών με τον πιο πρόσφορο τρόπο που φαίνεται να είναι η προσφυγή στη Χάγη. Ήδη ξεπαγώνουν οι συναντήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, αποφασίστηκε να συνέλθει το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας το φθινόπωρο, ενώ αναμένονται σύντομα ανακοινώσεις και για τον επόμενο γύρο των διερευνητικών. 

Αν οι Τούρκοι φανούν λογικοί και δεν επιμείνουν να φορτώνουν την ατζέντα με μια σειρά θεμάτων που συνιστούν μονομερείς διεκδικήσεις και που δεν έχουν καμιά βάση με όρους διεθνούς δικαίου, και αν ιδιαίτερα, και σε ένδειξη καλής πίστης, προχωρήσουν στην άρση του casus belli, οι σχέσεις μπορούν κάλλιστα να εξομαλυνθούν τα επόμενα χρόνια μέσω ενός έντιμου συμβιβασμού.

Η Ελλάδα δεν έχει τίποτε να φοβηθεί από μια διαπραγμάτευση για τη σύνταξη ενός συνυποσχετικού που να αφορά αποκλειστικά και μόνο στην οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών καθώς η διεθνής σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας είναι σαφής και συμβαίνει να ευνοεί σε γενικές γραμμές τη χώρα μας, ο ρεαλισμός όμως επιβάλει να γνωρίζουμε ότι η τελική λύση θα είναι πιθανότατα win-win όπως δείχνουν και παλαιότερες νομολογίες του Διεθνούς Δικαστηρίου που ναι μεν δεν έθεσαν ποτέ εν αμφιβόλω την ύπαρξη υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ για κατοικημένα νησιά, δέχθηκαν όμως μειωμένη επήρεια σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις που οι ακτές ενός παράκτιου κράτους ήταν σημαντικά μεγαλύτερες απ´ αυτές των νησιών του αντικείμενου κράτους.

Αυτό όμως που αγνοεί πολύς κόσμος είναι ότι μειωμένη επήρεια δεχθήκαμε και στις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ιταλία και τα Διαπόντια νησιά αλλά και στη μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο, όπου η γραμμή χαράχθηκε λίγο βορειότερα προς όφελος της Αιγύπτου προκειμένου να φτάσουμε σ ´ένα συμβιβασμό.

Η διαφορά είναι ότι η κοινή γνώμη θεωρεί −και ορθά− τις παραπάνω χώρες φιλικές σε αντίθεση με την Τουρκία που οι σχέσεις είναι αρνητικά φορτισμένες λόγω της Ιστορίας αλλά και πολλών στερεοτύπων που πρέπει να ομολογήσουμε ότι αναπτύχθηκαν και στις δύο πλευρές του Αιγαίου.

Κι εκεί ακριβώς χρειάζεται η ανάγκη επίδειξης ταλέντου, πυγμής και ηγεσίας ως προαπαιτούμενου ώστε να διαμορφωθεί το κατάλληλο κλίμα που να αποφορτίσει τις σχέσεις και να ευνοήσει τελικά μία συμφωνία επωφελή και για τις δύο χώρες και αποδεκτή και απ´ τους λαούς τους.

Ο χρόνος άλλωστε κυλά γρήγορα, σε 15-20 χρόνια από τώρα τα ορυκτά καύσιμα θα έχουν πιθανότατα απαξιωθεί εντελώς με τη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ο πλούτος του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου θα έχει θεωρητική μόνο αξία.

Η διαμάχη αυτή, τουλάχιστον για το Αιγαίο, κρατά ήδη 49 χρόνια με την ανακάλυψη των πρώτων κοιτασμάτων στον Πρίνο, είναι αντιπαραγωγική, δηλητηριάζει τις σχέσεις, έχει τεράστιο κόστος και είναι πια καιρός να της δοθεί ένα τέλος.

Η χρονιά-ορόσημο θα είναι ασφαλώς το 2023 όταν και οι δύο χώρες θ' αντιμετωπίσουν κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις. Εάν δεν συμβούν απρόβλεπτα γεγονότα και δεν έχουμε πισωγυρίσματα, η λογική λέει ότι Μητσοτάκης και Ερντογάν θα συνεχίσουν να κυβερνούν για τα επόμενα χρόνια.

Αν η εκτίμηση αυτή είναι σωστή, το πολιτικό πεδίο θα είναι ευνοϊκό και οι δυο ηγέτες θα έχουν την ευκαιρία να γράψουν ιστορία.