Πούτιν: Τορπιλίζοντας τη διεθνή Δημοκρατία

Ο Αλμπέρ Καμύ παραλαμβάνοντας το Νόμπελ Λογοτεχνίας στα 1957 έλεγε πως «κάθε γενιά θεωρεί τον εαυτό της προορισμένο να ξαναφτιάξει τον κόσμο. Η αποστολή της δικής μας όμως είναι ακόμη δυσκολότερη: είναι να εμποδίσει τον κόσμο να καταστραφεί». Ξημέρωνε, βλέπετε, ο πρώτος τεχνολογικός κίνδυνος που απειλούσε να καταστρέψει όλη την ανθρωπότητα: τα πυρηνικά όπλα.

Τα πυρηνικά παραμένουν επίκαιρα. Μας το θυμίζει ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ένας ηγέτης που απειλεί όσους στηρίζουν τώρα την Ουκρανία με πυρηνικό όλεθρο. Ένας ηγέτης  που στα 22 χρόνια της αυταρχικής του δικτατορίας έχει δολοφονήσει, φυλακίσει και εξοστρακίσει κάθε πολιτικό, οικονομικό και δημοσιογραφικό εχθρό που έβαλε στο στόχαστρό του. Ένας ηγέτης που έχει στήσει εκλογικά αποτελέσματα, που έχει εγκαθιδρύσει ένα σύστημα μαφίας να κυβερνά τη Ρωσία, που έχει θρυμματίσει κατ’ επανάληψη το σύνταγμά της. Όταν εκλέχθηκε για πρώτη φορά πρόεδρος το 2000, το ρωσικό σύνταγμα προέβλεπε ως ανώτατο όριο για την παραμονή στην προεδρία τα 8 έτη. Το 2020, συμπληρώνοντας ήδη δύο δεκαετίες στην εξουσία, πέρασε νόμο που του επέτρεπε να παραμείνει στη θέση του μέχρι το μακρινό… 2036. Και βλέπουμε.         

Τον περασμένο Δεκέμβρη συγκέντρωσε 100.000 στρατιώτες στα σύνορα Ρωσίας και Ουκρανίας. Για να μην προχωρήσει σε επίθεση απαίτησε 3 πράγματα απ' τη Δύση, τόσο μαξιμαλιστικά και παράλογα ώστε έμοιαζαν απλώς προσχηματικά.   

- Απαίτησε το ΝΑΤΟ να αποκλείσει την επέκτασή του σε οποιαδήποτε άλλη χώρα επιθυμεί να ενταχθεί στους κόλπους του.    

- Να αποχωρήσουν τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ απ’ τις χώρες του στην ανατολική Ευρώπη (Πολωνία, Εσθονία, Λιθουανία, Λετονία, Βαλκανικές χώρες).   

- Να μην προχωρήσει η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.      

Απαίτησε με άλλα λόγια να μην επιλέξουν οι όποιες χώρες ελεύθερα την πορεία τους, αλλά να είναι η Ρωσία εκείνη που θα την ορίσει. Να είναι η Ρωσία εκείνη που θα γράψει τις γραμμές του παγκόσμιου χάρτη. Οι απαιτήσεις του έδειχναν εκτός κάθε δημοκρατικής πραγματικότητας. Η Δύση δεν μπορούσε να τις πάρει στα σοβαρά. Και εύχονταν να μην τις εννοεί στα σοβαρά ούτε ο Ρώσος ηγέτης.   

Οι εξελίξεις δεν συνηγορούσαν όμως προς αυτό. Πριν ξεσπάσει ο τωρινός πόλεμος, η Ρωσία, μια χώρα αχανής που δεν μοιάζει σε έκταση με καμιά άλλη, μια χώρα που αρχίζει απ’ τη Φιλανδία και φτάνει μέχρι την Ιαπωνία, είχε συγκεντρώσει 150.000 στρατιώτες από τους 900.000 που διαθέτει συνολικά σε ένα μόνο σημείο: έξω από την Ουκρανία. Το 20% σχεδόν του στρατού της βρίσκονταν αποκλειστικά σε μια περιοχή. Η εικόνα δεν έδειχνε ακριβώς ο Πούτιν να μπλοφάρει. Έδειχνε να έχει σχεδιάσει από καιρό μια επίθεση.     

Η Ρωσία έχει βαθιές ιστορικές σχέσεις με την Ουκρανία. Μα αυτό δεν λέει πολλά για ό,τι συμβαίνει σήμερα. Η Ουκρανία σήμερα είναι μια χώρα ανεξάρτητη και αυτόνομη που επιθυμεί να ενταχθεί στη Δύση κρίνοντας ότι εκεί έχει πιο πλούσιο μέλλον για την οικονομία και την ελευθερία της. Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι 62% των Ουκρανών επιθυμεί την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ και 68% στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και εκεί βρίσκεται το πρόβλημα του Πούτιν.   

Το πρόβλημα δεν είναι να κρατήσει απλώς την Ουκρανία στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Το πρόβλημά του είναι ότι προσχωρούν στη Δημοκρατία μαζικά τα ευρωπαϊκά κράτη της άλλοτε Σοβιετικής Ένωσης. Το πρόβλημά του είναι ότι η Δημοκρατία απλώνεται δυναμικά στη διεθνή σφαίρα και μπορεί να εγκαθιδρυθεί κάποια στιγμή και στη Ρωσία, κονιορτοποιώντας τη δικτατορία που έχτισε και διευθύνει ο ίδιος. Ο Πούτιν δεν αντιμάχεται στην Ευρώπη με την Ουκρανία. Αντιμάχεται στον παγκόσμιο χάρτη με τη Δημοκρατία.

Βλέπει τον εαυτό του ως ένα διεθνή ηγέτη που ηγείται του αυταρχικού «αγώνα». Τον απασχολεί η παγκόσμια σφαίρα και η υπεροχή του δεσποτισμού σε αυτή. Γι’ αυτό επιδίδεται σε μια μεθοδική υπονόμευση της δυτικής δημοκρατικής ενότητας τα τελευταία χρόνια. Το  2016 οι (τεκμηριωμένες) ψηφιακές επιθέσεις της Ρωσίας με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης στις εκλογές των ΗΠΑ υπέρ του Τραμπ, και στο δημοψήφισμα της Βρετανίας υπέρ του Brexit (σκάνδαλο “Cambridge Analytica”) έφερε τεκτονικά ρήγματα στην ομόνοια της Δύσης που θα μας απασχολούν για δεκαετίες ακόμη. Πάμπολλα είναι τα υπόγεια χτυπήματα με τα οποία τορπιλίζει και άλλες δυτικές Δημοκρατίες – και η χώρα μας δεν αποτελεί σε αυτά εξαίρεση όπου η ρωσική σφαίρα επιρροής συστηματικά καταλαμβάνει όλο και πιο πολύ χώρο.    

Με την επίθεση στην Ουκρανία ο Πούτιν χάνει κάθε ηθικό του έρεισμα στη διεθνή κοινότητα. Μεταμορφώνεται σε ένα κινηματογραφικό «πρόσωπο του κακού» που επιτίθεται με κτηνώδη βιαιότητα ενάντια σε αθώους, παιδιά, οικογένειες και αμάχους χωρίς προφανή λόγο και αιτία.

Καθώς κλιμακώνει την ένταση στο παρόν ασύγγνωστα πολύ (έφτασε στο σημείο να απειλεί ακόμη και χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως τη Σουηδία και τη Φιλανδία να μην ενταχθούν στο ΝΑΤΟ), και οι επιθέσεις που έκανε στο παρελθόν ενάντια στη Δημοκρατία έχουνε ήδη βρει τον στόχο τους, το ερώτημα που απομένει είναι ένα: μέχρι ποιου σημείου μπορεί η Δύση να αφήνει τις κινήσεις του αναπάντητες; Μέχρι ποιου σημείου μπορεί η Δημοκρατία να προσβάλλεται στον πυρήνα της, μέσα στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στις εκλογικές τους διαδικασίες, χωρίς να σηκώνει το γάντι;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνοψίζει τη μάχη που αρχίζει στον 21ο αιώνα ανάμεσα στη Δημοκρατία και στον αυταρχισμό. Μια μάχη που δεν είναι δύσκολο να έχει συνέπειες πρωτόγνωρες και ανεπίστρεπτες για όλο το ανθρώπινο είδος.

Οι διαμάχες μεταξύ ανθρώπων δεν είναι νέο φαινόμενο. Είναι νέο φαινόμενο όμως οι διαμάχες μεταξύ ανθρώπων που κρατούν στα χέρια τους υπεράνθρωπες δυνάμεις όπως αυτές που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία – τα πυρηνικά όπλα, την τεχνητή νοημοσύνη ή τη βιοτεχνολογία. Και τις δυνάμεις αυτές δεν μοιάζει με καλή ιδέα να τις κρατούν άλλο στα χέρια τους δικτάτορες που δεν ελέγχονται από καμία Δημοκρατία. Δεν μοιάζει καλή ιδέα να αφήσουμε τώρα «τον κόσμο να καταστραφεί».