Σχόλιο για την επίσκεψη του Εμανουέλ Μακρόν στο Κρεμλίνο, τη συνάντησή του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και την ουκρανική κρίση.
Κανένας δεν ανέμενε θαύματα. Η επίσκεψη του Εμανουέλ Μακρόν στο Κρεμλίνο εν μέσω μείζονος κρίσης στις σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση πραγματοποιήθηκε σε πλαίσιο που λογικά περιόριζε τον χώρο για διπλωματικούς ελιγμούς. Η συνάντηση του Βλαντιμίρ Πούτιν με τον πρόεδρο της Γαλλίας ξεπέρασε τις πέντε ώρες. Δεν ήταν προφανώς μια απλή ανταλλαγή απόψεων. Ήταν ένας μαραθώνιος διαπραγμάτευσης, όπου και οι δύο συνομιλητές έδωσαν την εντύπωση πως έπαιρναν πολύ σοβαρά αυτήν την ευκαιρία διαλόγου.
Αν κρίνουμε από το πρωτοσέλιδο της «Le Monde», την Τρίτη 8 Φεβρουαρίου, η Μόσχα έδωσε την εντύπωση πως είναι διατεθειμένη να προχωρήσει σε συμβιβασμό, αρκεί η ατζέντα να ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικά με το ζήτημα της γεωασφάλειας που θέτει μετ' επιτάσεως η Ρωσία εδώ και 30 χρόνια, χωρίς να την παίρνει κανείς στα σοβαρά. Το Παρίσι και αντιλαμβάνεται το πρόβλημα αλλά και αισθάνεται ότι η Μόσχα έχει τα δίκια της σε αυτήν την υπόθεση. Δεν μπορεί η Δύση το 2022 να συμπεριφέρεται έναντι της Ρωσίας όπως η Σοβιετική Ένωση αποπειράθηκε να συμπεριφερθεί με ανάλογο τρόπο πολλές δεκαετίες πριν με την κρίση της Κούβας. Δεν μπορείς, δηλαδή, να διατηρείς ζωντανή την απειλή ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Είναι ωσάν να τοποθετείς πυρηνικές κεφαλές στη Σιέρα Μάδρε της Κούβας απέναντι από τη Φλόριντα.
Αν κρίνουμε από το πρωτοσέλιδο της ίδιας ημέρας του βρετανικού «Guardian», η πεντάωρη και πλέον συνάντηση στη Μόσχα ήταν μία αποτυχία. Το ρήμα που χρησιμοποιεί στο τίτλο της η βρετανική εφημερίδα είναι ακριβώς «Fail».
Ο «Guardian» εκφράζει το κόμμα των Εργατικών και ως προς την εσωτερική πολιτική ήταν πάντα μια προοδευτική εφημερίδα. Ωστόσο, στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ΝΑΤΟ, ο... επαμφοαριστερίζων «Φρουρός» ήταν και είναι η αιχμή του δόρατος της επιθετικής άποψης στα περί δυτικής κυριαρχίας. Η Μεγάλη Βρετανία, άλλωστε, στο ουκρανικό ζήτημα διαδραματίζει σταθερά και εξ αρχής τον ρόλο του «κακού μπάτσου». Η τακτική αυτή, εξάλλου, λειτουργεί άριστα για τα προσωπικά πολιτικά συμφέροντα του Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος βρίσκεται στο ναδίρ της δημοφηλίας του, και άρα η επιθετικότητα στην εξωτερική πολιτική ενδεχομένως να λειτουργεί ως σωσίβιο. Είναι το Λονδίνο που σήκωσε υπέρμετρα τους τόνους και πάντως πολύ πάνω από το διπλωματικό μπόι της Μεγάλης Βρετανίας, όταν το Foreign Office επωμίστηκε τον ρόλο του δυτικού λεγεωνάριου και συμπεριφέρθηκε ως ταύρος εν υαλοπωλείω προκαλώντας τη Μόσχα με σχεδόν υστερικούς ισχυρισμούς γύρω από τις πολεμικές προετοιμασίες του Βλαντιμίρ Πούτιν. Όχι πως δεν υπήρχαν ογκώδεις μετακινήσεις στρατευμάτων και ειδικών μονάδων προσβολής. Η Ρωσία δεν έκρυψε την πρόθεσή της να εκβιάσει λύσεις επί του ζητήματος ασφαλείας που θέτει. Όμως η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον έπαιξε το χαρτί των «Ιεράκων» στην Ουάσιγκτον εγκλωβίζοντας τον Τζο Μπάιντεν σε ένα εσωτερικό παίγνιο συσχετισμών με τους Ρεπουμπλικανούς. Ο Μπόρις Τζόνσον, ως γνήσιος εκφραστής του σύγχρονου πολιτικού αριβισμού, ξαναθυμήθηκε τον Τράμπ και τους τραμπιστές. Εκεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχασε την πρωτοβουλία των κινήσεων και παρασύρθηκε αναγκαστικά σε έναν επιθετικό, εθνικιστικό και χωρίς δυνατότητα εύκολης απαγκίστρωσης ανεμοστρόβιλο αντιρωσικής ρητορικής.
Στο Βερολίνο, τα πράγματα ήταν απολύτως ξεκάθαρα. Οι Γερμανοί βιομήχανοι και οι τραπεζίτες είχαν εξ αρχής ταχθεί υπέρ της συνεργασίας με τη Ρωσία. Πρόκειται για τη νέα εκδοχή της γερμανικής επιρροής στον στρατηγικό χώρο της Mitteleuropa. Αφού δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας, ας το κάνουμε με τη Μόσχα, σκέφτηκαν στο Βερολίνο.
Τότε λοιπόν, ο Γκέραρντ Σρέντερ, πρώην καγκελάριος, Σοσιαλδημοκράτης, μετά τη νίκη της Μέρκελ ανέλαβε ηγετική θέση στο κονσόρτσιουμ του Nord Stream 1. Στη συνέχεια έγινε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας Nord Stream 2. Τέλος, προ δύο εβδομάδων, ο Γερμανός πρώην πολιτικός εισήλθε και στο Διοικητικό Συμβούλιο της εμβληματικής και πανίσχυρης Gazprom. Ο συμβολισμός είναι από μόνος του αρκετός για να εκφράσει αυτό που πραγματικά συμβαίνει στη γερμανική επιχειρηματική και τραπεζική ελίτ. Δεν πρόκειται μόνον για μια ταύτιση συμφερόντων και αποδοχή αλληλεξάρτησης στον ενεργειακό τομέα. Το Βερολίνο αντιλαμβάνεται τη Ρωσία ως αναπόσπαστο τμήμα του στρατηγικού του βάθους προς ανατολάς και βεβαίως ως δυνητικό ανάχωμα σε μια προσεχή σύγκρουση με την Κίνα, όποια μορφή και αν λάβει αυτή η σύγκρουση.
Ο Εμανουέλ Μακρόν είναι ένας έξυπνος άνθρωπος που αντιλαμβάνεται πως τα συμφέροντα της Κεντρικής Ευρώπης δεν ταυτίζονται με εκείνα της Πολωνίας, της Λετονίας και της Εσθονίας. Η Βαρσοβία μπορεί να τρέμει τη ρωσική αρκούδα. Το Παρίσι έχει ανάγκη τη Ρωσία ως οικονομικό και όχι μόνον εταίρο. Πόσο δε μάλλον η Γερμανία αλλά και η Ιταλία, η Ισπανία και οι Κάτω Χώρες.
Οι Αμερικανοί επιχειρηματίες τρίβουν τα χέρια τους. Η τιμή του φυσικού αερίου έχει εκτιναχθεί. Τα ταμεία των μεγάλων εταιρειών στις ΗΠΑ, την Αραβία, τη Ρωσία, την Αλγερία, τη Νιγηρία και την Ανγκόλα γεμίζουν με πακτωλούς χρημάτων που εισρέουν. Οι δυτικοί καταναλωτές στενάζουν. Οι κοινωνίες βρίσκονται υπό πίεση. Οι Αμερικανοί, οι Άραβες, οι Ρώσοι, οι χώρες που εξάγουν υδρογονάνθρακές θησαυρίζουν πάνω στην πλάτη κυρίως των δυτικών καταναλωτών. Η Κίνα τα κατάφερε και έκλεισε συμφωνία με τη Ρωσία για φθηνό φυσικό αέριο και τις επόμενες δεκαετίες.
Η Ουάσιγκτον επιχείρησε να καθησυχάσει τους Ευρωπαίους υποσχόμενη μεγάλες ποσότητες αμερικανικού φυσικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή. Γρήγορα κατέστη σαφές πως οι ΗΠΑ αδυνατούν να προμηθεύσουν την Ευρώπη με ικανές ποσότητες υδρογονανθράκων ώστε να αντικαταστήσει τη Ρωσία ως βασικό προμηθευτή ενέργειας. Ούτε οι ποσότητες που αντλεί το Κατάρ επαρκούν. Οι Ευρωπαίοι έσπευσαν στο Μπακού για να ζητήσουν περισσότερο φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Ούτε αυτές οι ποσότητες επαρκούν.
Συμπέρασμα. Ο Εμανουέλ Μακρόν και η γερμανική καγκελαρία, ο Μάριο Ντράγκι και η Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα γνωρίζουν πως η αποκατάσταση μιας σταθερής, ισορροπημένης, αμφίπλευρης και μακροχρόνιας διάρκειας σχέσης με τη Ρωσία αποτελεί condition sine qua non για την ενεργειακή, οικονομική και γεωπολιτική ασφάλεια στην Ευρώπη. Ιδιαίτερα από τη στιγμή που το νέο δόγμα της πολιτικής ηγεσίας της Κίνας πέρασε σε επιθετικότερο γεωοικονομικό αλλά και περιφερειακά (τοπικά) γεωπολιτικό στάδιο. Στο πίσω δε μέρος του μυαλού των Ευρωπαίων ηγετών καραδοκεί μονίμως η υποψία πως η αμερικανική εξωτερική πολιτική έχει εισέλθει ανεπιστρεπτί στην περίοδο του «Συνδρόμου του Αφγανιστάν». Της απεμπόλησης δηλαδή συμμαχιών και εταιρικών σχημάτων, αν και εφόσον το επιβάλλουν ακόμη και τα βραχυπρόθεσμα αμερικανικά συμφέροντα. Το παράδειγμα της ασυνεπούς και μέχρις ενός σημείου ανήθικης διπλωματικής πολιτικής που ακολουθήθηκε από τις ΗΠΑ στο ζήτημα της Αυστραλίας (υποβρύχια) αποτελεί πάγια πλέον επιφύλαξη, η οποία διατυπώνεται σε κάθε ευκαιρία στα διεθνή fora (ανεπίσημα έστω).
12°
