Σχόλιο για τη διαχείριση της κακοκαιρίας Ελπίδα από τον κρατικό μηχανισμό και τη θεωρία της «ατομικής ευθύνης».
Η αλήθεια είναι πως οι προσδοκίες δεν ήταν πολύ υψηλές. Μόλις πριν από λίγους μήνες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος μιλώντας για τις βροχές που έγιναν πλημμύρες είχε πει ότι «με τον Θεό δεν τα βάζεις» ενώ στην τελευταία μεγάλη χιονόπτωση, μόλις πέρυσι δηλαδή, ο υπουργός της Επικρατείας είχε μαλώσει όσους τολμούσαν να διαμαρτυρηθούν που έμειναν μέρες χωρίς ρεύμα λέγοντας πως αυτά πρέπει να τα περιμένει όποιος επιλέγει να ζει εκτός αστικού ιστού με το «εκτός αστικού ιστού» να μην είναι κάποια πλαγιά της Πάρνηθας αλλά το κέντρο της Κηφισιάς.
Όπως όμως συχνά συμβαίνει όταν οι προσδοκίες δεν είναι υψηλές, τα πράγματα πήγαν ακόμα χειρότερα από όσο θα περιμέναμε. Κυβέρνηση, περιφέρεια Αττικής και δήμοι (ίσως όχι όλοι αλλά μάλλον οι περισσότεροι) κατάφεραν να δείξουν ότι ακόμα και με χαμηλομένο τον πήχη μπορεί κανείς εύκολά να περάσει από κάτω. Ακόμα και με ένα καιρικό φαινόμενο που είναι αναμενόμενο μπορεί κανείς εύκολα να τα κάνει θάλασσα.
Αυτό που είναι κάπως δύσκολο είναι να βρεις δικαιολογίες όταν τα κάνεις θάλασσα σε ένα καιρικό φαινόμενο που είναι αναμενόμενο. Αλλά η κυβέρνηση αυτό το δύσκολο το παίζει στα δάχτυλα: από χτες το πρωί υπουργοί της κυβέρνησης μας λένε ότι το φαινόμενο ήρθε πιο νωρίς απ’ όσο τους έλεγαν οι μετεωρολόγοι σε μια πραγματικά αξιοθαύμαστη επίδειξη αποποίησης ευθυνών (δηλαδή ανευθυνότητας). Το «πιο νωρίς» βέβαια δεν είναι μια εβδομάδα πιο νωρίς, ούτε καν μια ημέρα πιο νωρίς. Το «πιο νωρίς» που χάλασε το κατά τα άλλα επαρκέστατο σχέδιο της κυβέρνησης ήταν ελάχιστες ώρες. Ελάχιστες ώρες που δεν θα άλλαζαν τίποτα αν στην κυβέρνηση καταλάβαιναν ότι τα καιρικά φαινόμενα έχουν περίεργη αίσθηση του χρόνου και συχνά δεν είναι απολύτως ακριβή στα ραντεβού τους.
Και λίγες ώρες μετά να ξεσπούσε η κακοκαιρία η φανερή έλλειψη οποιουδήποτε σχεδίου ήταν τέτοια που δεν θα άλλαζε τίποτα. Πάλι το ρεύμα θα κοβόταν (και όχι μόνο στις περιοχές που ο υπουργός Επικρατείας θεωρεί «εκτός αστικού ιστού», αλλά ακόμα και στον δήμο της Αθήνας), πάλι άνθρωποι θα αποκλείονταν στην Αττική Οδό αλλά και σε άλλους μεγάλους δρόμους, πάλι κανείς δεν θα πήγαινε να τους βοηθήσει παρά μόνο μετά από πολλές ώρες λες και ήταν αποκλεισμένοι σε κάποια απόκρυμνη χαράδρα, πάλι οι κεντρικές αρτηρίες θα ήταν κλειστές, πάλι δεν θα υπήρχε πουθενά (ούτε καν στο κέντρο της πόλης) η πρόνοια κάποιας ρύθμισης της κυκλοφορίας. Απλώς αντί όλα αυτά να ξεκινήσουν το μεσημέρι της Δευτέρας θα ξεκινούσαν το απόγευμα.
Φυσικά εκτός από τις κλάψες για τον ασυνεπή χιονιά (που κάποιος με αίσθηση του χιούμορ που πολύ μου αρέσει ονόμασε «Ελπίδα», ίσως επειδή ήλπιζε ότι η κυβέρνηση θα φανεί κάπως πιο αποτελεσματική σε ένα φαινόμενο που μας είχε έρθει και πέρυσι) ξανακούσαμε τις ίδιες μπούρδες για την ατομική ευθύνη η οποία, εδώ και καιρό, μοιάζει να έχει γίνει η καλύτερη δικαιολογία για την κρατική ανευθυνότητα. «Φταίνε οι οδηγοί που δεν ξέρουν να οδηγούν στο χιόνι και δεν ήταν εξοπλισμένοι και δεν είχαν αλυσίδες» έλεγαν οι κρατικοί απολογητές οι οποίοι (όπως ωραία έγραψε ο Αντώνης ο Πανούτσος) ενώ αναγνωρίζουν ότι το κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον χιονιά σα να είναι το κράτος της Νορβηγίας, απαιτούν από τους πολίτες να φέρονται στον χιονιά σα να είναι Νορβηγοί.
Αυτό το παραμύθι της ατομικής ευθύνης και των πολιτών που πρέπει να ξέρουν πάντα τι ακριβώς να κάνουν και πώς να το κάνουν ήταν πάντα ενοχλητικό, αλλά έχει αρχίσει να γίνεται εξοργιστικό όπως κάθε προσπάθεια δικαιολογίας της κρατικής ανευθυνότητας. Όχι γιατί δεν θα ήταν ωραίο όλοι οι πολίτες να κάνουν πάντα το σωστό, αλλα επειδή αυτό είναι αδύνατο. Και το ότι αυτό είναι αδύνατο είναι ένας από τους πιο βασικούς λόγους ύπαρξης του κράτους.
Μετά από 2μιση χρόνια εξουσίας και πολλά «ακραία» καιρικά φαινόμενα, στην κυβέρνηση ακόμα αρνούνται (ή βολεύονται) να καταλάβουν ότι στα έκτακτα φαινόμενα, στις κρίσεις (και όχι μόνο) το κράτος χρειάζεται, υπάρχει και πρέπει να παρεμβαίνει, να παίρνει μέτρα και να τα επιβάλει ακριβώς επειδή ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ όλοι οι πολίτες να είναι υπεύθυνοι / ευφυείς /γνώστες / ικανοί ή ό,τι άλλο θα ήταν πολύ ωραίο να είναι. Αν όλοι ήμασταν υπεύθυνοι /ευφυείς / γνώστες / ικανοί δεν θα χρειαζόμασταν όλους αυτούς τους καμαρωτούς αξιωματούχους.
Μπορεί κάποιος να είναι ανεύθυνος, μπορεί κάποιος άλλος, πολύ λογικά, να σκέφτεται ότι αν οι αλυσίδες ήταν απολύτως απαραίτητες για να κυκλοφορήσεις το κράτος θα απαγόρευε σε όποιον δεν έχει αλυσίδες να κυκλοφορεί με τον ίδιο τρόπο που του απαγορεύει να κυκλοφορεί νυχτα χωρίς φωτα. Μπορεί κάποιος να μην ξέρει τι σημαίνει να οδηγείς σε χιονισμένο δρόμο με τον ίδιο τρόπο που κάποιος μπορεί να μην ξέρει τι σημαίνει να πηγαίνεις με 200. Είναι μια από τις πιο βασικές δουλειές του κράτους το να επιβάλει όρια και περιορισμούς έτσι ώστε ακόμα κι αυτοί που δεν ξέρουν να κάνουν αυτό που πρέπει. Αλλά στην Ελλάδα οι φορείς του κράτους, κυβέρνηση και τοπική αυτοδιοίκηση, δεν μοιάζουν να ψήνονται να δουλέψουν και προτιμούν να πιπιλίζουν την καραμέλα της ατομικής ευθύνης προκειμένου εκείνοι να συνεχίσουν να ζουν στη μακάρια ανευθυνότητά
τους.
Εδώ και πολύ καιρό η κυβέρνηση είναι φανερά ικανοποιημένη με το να θεωρείται λιγότερο κακή από τον ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρώντας πως η εκλογική τους νίκη είναι δεδομενη έχουν βάλει τον πήχη λίγο πάνω από το μηδέν και όπως συνήθως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις έχουν αρχίσει να μην καταφέρνουν να τον περάσουν ούτε αυτόν. Κι αντί να κοιταχτούν στον καθρέφτη ψάχνουν να βρουν δικαιολογίες για την ανικανότητα να αντιμετωπίσουν επαρκώς ακόμα και ένα αναμενόμενο καιρικό φαινόμενο. Αντί να ζητήσουν συγγνώμη για τις συνέπειες των λαθών τους ζητούν από τους πολίτες να γίνουν υποδείγματα προκειμένου να μπορούν τα στελέχη της κυβέρνησης να συνεχίσουν ανενόχλητοι να είναι παραδείγματα προς αποφυγή. Έχει καταντήσει πια κουραστικό. Όποιος δεν μπορεί ας κάνει κάποια άλλη δουλειά. Σίγουρα κάτι θα βρεθεί για όποιον δεν θέλει να έχει καμία απολύτως ευθυνη. Και το ίδιο ακριβώς ισχύει και για όποιον περιφερειακό ή δημοτικό άρχοντα έχει εξουσία στην οποία δεν μπορεί να ανταπεξέλθει. Ας δοκιμάσει να κάνει κάτι άλλο στη ζωή του. Θα μας λείψει αλλά θα μπορούμε να πνιγούμε, να αποκλειστούμε, να καούμε και χωρίς αυτούς. Και μπράβο τους.
