Γιατί χάσαμε τον χιονοπόλεμο

Όλοι έχουμε έναν γνωστό στη Γερμανία. Στον δικό μου γνωστό έτυχε να εγκλωβιστεί δύο ημέρες με το αυτοκίνητό του από την κακοκαιρία. Δεν ήταν ο μόνος, ούτε ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο στη χώρα του. Και επειδή δεν συνέβαινε για πρώτη φορά και πιθανότατα ούτε για τελευταία, το κρατίδιο όπου ζούσε έχει στήσει έναν ετοιμοπόλεμο μηχανισμό αρωγής, ο οποίος προσφέρει έγκαιρα στους εγκλωβισμένους τα απαραίτητα - από νερό και τροφή έως κουβέρτες.

Με άλλα λόγια, έχει χιόνια και στο Βερολίνο. Αλλά εάν δεν μπορεί να συγκριθεί το χιόνι του Βερολίνου με της Αθήνας, αν η Γερμανία ζει πραγματικά σκληρούς χειμώνες και η Ελλάδα απλώς προσομοιώσεις λίγων ωρών, κάτι σαν μια μονοήμερη θεματική Disneyland με θέμα το χιόνι, τότε γιατί συνέβη ό,τι συνέβη στην Αττική Οδό; Γιατί ο λευκός παράδεισος και η «άσπρη μέρα» που επιτέλους είδαμε μετατράπηκε σε νυχτερινό εφιάλτη;

Βρίσκει κανείς την απάντηση εάν καταφέρει να συνθέσει το παζλ των ευθυνών. Δεν είναι πουθενά εύκολο - ούτε στη Γερμανία. Αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο σε μια χώρα όπου η ανευθυνοϋπευθυνότητα και η σύγκρουση αρμοδιοτήτων είναι ο κανόνας. Πόσο φταίει λοιπόν η κυβέρνηση - από το Μέγαρο Μαξίμου έως το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη; Πόσο η Περιφέρεια, πόσο οι Δήμοι; Πόσο η εταιρία που εκμεταλλεύεται την Αττική Οδό; Και πόσο οι πολίτες που βγήκαν αμέριμνοι στους δρόμους και σίγουροι για τις ικανότητές τους, τις επιδόσεις του αυτοκινήτου τους ή απλώς την καλή τους τύχη;

Ναι, βγαίνεις από το σπίτι σου και λες πως το άστρο σου -ένα άστρο που το λένε «έλα, μωρέ, σε μένα;»- θα σε προστατεύσει από την στραβή. Στο μεταξύ σκέφτεσαι πως το κράτος -και ακόμη περισσότερο το «επιτελικό» κράτος- θα έχει προνοήσει για σένα. Μας το δίδαξε όμως η πανδημία. Καμία πρόνοια της κοινότητας δεν μπορεί να λειτουργήσει εάν δεν προνοήσει ο καθένας προσωπικά. Η μάσκα, το εμβόλιο. Και τώρα οι αλυσίδες.

Πού ήταν οι αλυσίδες; Όπου και ο στόλος με τα εκχιονιστικά. Πουθενά. Μια χώρα με 300 ημέρες τον χρόνο ήλιο, άλλες τόσες ζέστη και μισή μέρα χιόνι δεν μπορεί να διαθέτει σκανδιναβικές υποδομές. Αν όμως εγκλωβίστηκαν τόσοι άνθρωποι για τόσες ώρες στην Αττική Οδό δεν είναι επειδή έλειψαν οι υποδομές. Είναι επειδή δεν λειτούργησε η ευθύνη στο επίπεδο που έπρεπε να λειτουργήσει. Δεν μπορείς να περιμένεις από τους πολίτες να παρατήσουν τις δουλειές τους και να το ρίξουν χαρούμενοι στον χιονοπόλεμο. Μπορείς όμως να περιμένεις από την Πολιτεία να κλείσει έγκαιρα τους αδιάβατους δρόμους ακριβώς επειδή δεν διαθέτει τον μηχανισμό, τη γνώση και την εμπειρία για να τους κρατήσει ανοικτούς.

Ο χιονοπόλεμος, με λίγα λόγια, είναι και αυτός μια τέχνη. Πέρυσι με τη «Μήδεια» έχασε τον χιονοπόλεμο η Νέα Οδός, φέτος με την «Ελπίδα» η Αττική. Τον έχασε ασφαλώς και η κυβέρνηση και ο αρμόδιος υπουργός. Ο Χρήστος Στυλιανίδης έλαμψε στην αντιμετώπιση κρίσεων ως ευρωπαίος επίτροπος για να βιαστεί κανείς να τον χαρακτηρίσει «παλτό από την Κύπρο». Με όποια όμως προφορά και αν πει πως «δεν είναι η ώρα της απόδοσης των ευθυνών» πετάει απλώς τη μπάλα στην εξέδρα. Δεν χρειάζεται να του τονίσει κανείς το «ρο» και να βάλει ένα «νι» στο τέλος για να αντιληφθεί εκείνος πως με την «πρρόνοιαν» δεν τα πήγε καλά.

Ακόμη χειρότερα για την κυβέρνηση, η αποτυχία της διαχείρισης κρίσεων λειτουργεί σωρευτικά. Αν αυτή είναι μια χώρα που δεν εγκλωβίζεται μόνο στα χιόνια αλλά και καίγεται στις πυρκαγιές και πνίγεται στις πλημμύρες, τότε δεν μιλάμε μόνο για έναν χαμένο χιονοπόλεμο αλλά για μάχες που χάνονται η μία μετά την άλλη είτε ο εχθρός είναι οι φλόγες είτε το νερό. Ναι, δεν κερδίζονται όλες οι μάχες με τα στοιχεία της φύσης. Αλλά δεν κερδίζεται καμία όταν το μόνο σου όπλο είναι ένα sms που απλώς σε συμβουλεύει να περιορίσεις τις μετακινήσεις σου, λες και η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική σου.

Ίσως όμως να είναι αυτή η αρχή της λύσης. Για να μην έρθει ακόμη ένα κύμα «Υστερίας», θα πρέπει να έρθει πρώτα ακριβώς αυτό: ένα κύμα «Ευθύνης». Και θα ξεκινάει ασφαλώς από την κυβέρνηση.