Ο αυτοδημιούργητος Αλέξης Τσίπρας

Εκεί που νομίζαμε ότι όλα τα έχουμε ακούσει, ήρθε ο Αλέξης Τσίπρας και μας συστήθηκε σαν αυτοδημιούργητος. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό «Κόντρα» ανέφερε: «Εγώ ήμουν αυτοδημιούργητος και είμαι αυτοδημιούργητος». «Εγώ δεν ήμουν γόνος ούτε πλούσιας ούτε πολιτικής οικογένειας, να έχω πατέρα πρωθυπουργό ή να έχω τζάκι πολιτικό. Εγώ ήμουν ένας μαθητής στο δημόσιο Λύκειο, στο Πολυκλαδικό Αμπελοκήπων». Και συνέχισε αναφερόμενος στον Κυριάκο Μητσοτάκη: «Αυτός όλη του τη ζωή την πέρασε στα πούπουλα... Άβυσσος μας χωρίζει. Αυτός μας είπε κιόλας ότι κόλλησε ένσημο όταν ο πατέρας του ήταν πρωθυπουργός. Τα βρήκε όλα έτοιμα στη ζωή του».

Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται ο χαρακτηρισμός «αυτοδημιούργητος» για πολιτικό πρόσωπο. Μέχρι τώρα ονομάζαμε αυτοδημιούργητο εκείνον που κατόρθωσε να πετύχει επαγγελματικά και να πλουτίσει χωρίς να βασιστεί στην οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του. Οι υποστηρικτές του καπιταλισμού χρησιμοποιούν τους αυτοδημιούργητους ως παράδειγμα της ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας που είναι εφικτή στο πλαίσιο του συστήματος.

Αν μιλούσαμε για τέτοια κινητικότητα, θα βλέπαμε πρώτα ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν ξεκίνησε από φτωχή οικογένεια και έπειτα ότι δεν δημιούργησε κάτι επαγγελματικά. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται στην κατάκτηση της εξουσίας από τον ίδιο, χωρίς να προέρχεται από πολιτική οικογένεια. Αλλά πώς κατέκτησε την εξουσία; Την κατέκτησε γιατί χρησιμοποίησε με έντεχνο τρόπο το ψέμα. Έδωσε ψεύτικες ερμηνείες για την οικονομική κρίση και ψεύτικες υποσχέσεις ότι μπορεί ο ίδιος να αναιρέσει τις συνέπειές της.

Δεν έφτανε όμως αυτό. Εξέπεμπε τον λόγο του μίσους και την επιθετικότητα της ηθικής σπίλωσης απέναντι στους πολιτικούς του αντιπάλους. Χωρίς τα ψέματα και την καλλιέργεια του μίσους η κατάκτηση της εξουσίας θα ήταν αδύνατη. Αυτό που εμφανίζει σαν κατόρθωμα είναι ότι μπόρεσε και ξεγέλασε τους πολίτες. Ο αυτοδημιούργητος είναι αυτοδημιούργητος στο ψέμα.

Η σύγκριση αυτοδημιούργητος εγώ, γεννημένος στα πούπουλα ο άλλος, θα θύμιζε απλώς Νίκο Ξανθόπουλο, πρόκειται όμως για τον πυρήνα του λαϊκισμού. Οι λαϊκιστές χωρίζουν την κοινωνία σε δύο στρατόπεδα: στον αγνό και αμόλυντο λαό από τη μια πλευρά και στην ελίτ από την άλλη. Για όλα τα κακά φταίει η ελίτ.

Ο Τσίπρας τοποθετώντας τον Μητσοτάκη στην ελίτ και τον εαυτό του στον λαό, επιχειρεί να εκμεταλλευτεί προς όφελός του τα λαϊκιστικά στερεότυπα. Η υποκρισία ξεχειλίζει από παντού. Οι ελίτ είναι κακές όταν αφορούν τους άλλους. Όταν όμως ο ίδιος κάνει διακοπές σε κότερο της ελίτ, λαμβάνοντας έτσι δώρο μεγάλης αξίας την ώρα που ήταν πρωθυπουργός, ο διαχωρισμός ελίτ-λαός παύει να υπάρχει.

Όταν ο Αλέξης Τσίπρας χρησιμοποιεί το σχήμα εγώ λαός-αυτός ελίτ δείχνει και κάτι άλλο: Ότι αντί να κάνει τη σύγκριση με επιχειρήματα για το ποιος είναι καταλληλότερος για πρωθυπουργός ανάμεσα στους δύο, προχωρά σε σύγκριση καταγωγής. Στις καθυστερημένες κοινωνίες οι άνθρωποι κρίνονται από την καταγωγή τους. Παλιότερα υπήρχε ένας κοινωνικός ρατσισμός που διαχώριζε τους ανθρώπους ανάμεσα σε άρχοντες και πλέμπα. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ τώρα θέλει να εφαρμόσει έναν αντίστροφο ρατσισμό: αν δεν είσαι πλέμπα δεν αξίζεις.

Οι εξελιγμένες κοινωνίες αφήνουν πίσω τους τους κοινωνικούς διαχωρισμούς. Υπάρχουν όμως άνθρωποι που καταφεύγουν σε αυτούς για να καλύψουν την ανασφάλειά τους. Ο Αλέξης Τσίπρας έχει κάθε λόγο να αισθάνεται ανασφαλής, γιατί δεν πιάνει πια το εργαλείο που τον έφερε ψηλά: το ψέμα.