Σχόλιο για τις υποθέσεις βιασμών και κακοποίησης και τις απόψεις που διατυπώνονται στη δημόσια σφαίρα.
Για την υπόθεση της Θεσσαλονίκης δεν έχω ακόμα εκδόσει ετυμηγορία ούτε ποινές, γεγονός που το αντιλαμβάνομαι ως αδυναμία και ζητώ συγγνώμη, αλλά για την υπόθεση ξέρω ό,τι κι εσείς (κι αν κρίνω από πολλές αναρτήσεις, μάλλον λιγότερα). Κι εδώ που τα λέμε, η δική μου ετυμηγορία δεν έχει και τόση σημασία. Μια ετυμηγορία πάνω ή κάτω στις εκατοντάδες που έχουν ήδη βγει δεν θα κάνει διαφορά. Γι’ αυτό λέω να ασχοληθώ με ένα φαινόμενο που εμφανίστηκε και στην συγκεκριμένη υπόθεση, αλλά αφορά σχεδόν κάθε καταγγελία για βιασμό ή άλλη κακοποίηση που έρχεται στην επικαιρότητα: την (συνήθως ακούσια και από ανοησία, αλλά όχι πάντα) προσπάθεια κάποιων συμπολιτών να δικαιολογήσουν, να βρουν ελαφρυντικά και εν τέλει να υπερασπιστούν (έστω και εν αγνοία τους) έναν κατηγορούμενο (που φυσικά μπορεί να είναι και αθώος) που τελικά καταλήγει σε υπεράσπιση της ίδιας της πράξης του βιασμού.
Αυτό γίνεται με μερικές πολύ συνηθισμένες, τάχα άκακες, φρασούλες οι οποίες προσποιούνται λογική ή θεμιτή απορία, ενώ στην πραγματικότητα λειτουργούν ως ελαφρυντικά μιας ακραίας εγκληματικής συμπεριφοράς.
Ας πούμε, το «Και τι δουλειά είχε εκεί;» ή το «Μόνη της πήγε, δεν την πήγαν με το ζόρι» όταν ο τόπος του βιασμού είναι ένα σπίτι ή ένα δωμάτιο ξενοδοχείου. Οι συμπολίτες που λένε αυτήν την ανοησία δεν καταλαβαίνουν ότι ακόμα κι αν σ’ αρέσει η συντροφιά κάποιου, ακόμα κι αν σκέφτεσαι την πιθανότητα να κάνεις σεξ μαζί του, η είσοδος στον χώρο του δεν δημιουργεί κάποιου είδους υποχρέωση. Το ίδιο και το φάσωμα, το ίδιο και τα προκαταρτικά το ίδιο και όλα. Και για να το εξηγήσω πιο καλά θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα για τα αγοράκια της παρέας μας: φανταστείτε κάπως να σας αρέσει μια κοπέλα και φανταστείτε να πάτε σπίτι της και φανταστείτε να αρχίσετε τα φιλιά και τα χάδια και καθώς βγάζετε τα ρούχα σας κάτι σας κάνει να αλλάξετε γνώμη. Μπορεί να είναι η διάθεσή σας, μπορεί η συμπεριφορά της ή η σωματική της υγιεινή ή οτιδήποτε άλλο που σας κάνει να μη θέλετε να συνεχίσετε. Πώς θα σας φαινόταν να σας ακινητοποιήσει και να βάλει τα γεννητικά της όργανα στο πρόσωπο σας; Ή να σας γυρίσει μπρούμυτα και να σας κάνει παθιασμένο έρωτα; Ή να σας ναρκώσει και να σας κάνει ό,τι της κατέβει; Πώς θα σκεφτόσασταν για κάποιον οπου θα έλεγε «μόνος σου βγήκες μαζί της, δεν σε υποχρέωσε κανείς» ή «εσύ είπες ότι σ΄αρέσει όταν την είδες»;
Αντιστοίχως με το ακόμα πιο γενικό «όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα τον τρώνε οι κότες» το οποίο δεν λαμβάνει υπόψιν ότι ενώ οι κότες γενικώς τρέφονται με πίτουρα, οι άνθρωποι γενικώς δεν βιάζουν και δεν κακοποιούν. Η μόνη δικαιολογία για να πει κάποιος κάτι τέτοιο για έναν βιασμό είναι το θύμα (ή η καταγγέλουσα) να είχε πάει σε χοροεσπερίδα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Βιαστών και Κακοποιητών. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις οι συγκρίσεις με πίτουρα και κότες είναι απλώς χαζή όταν δεν είναι πονηρή. Δεν υπάρχει κοινωνική ή επαγγελματική ομάδα που να βιάζει περισσότερο ώστε να την αποφεύγουμε. Γεγονός που μας οδήγει στην επόμενη άποψη.
Την άποψη σύμφωνα με την οποία κάποιος που είναι πλούσιος και ωραίος δεν έχει κανένα λόγο να βιάσει (και που αφελώς ή πονηρά οδηγεί στο συμπέρασμα πως οι όμορφοι και πλούσιοι κατηγορούμενοι είναι συχνότερα αθώοι από τους φτωχούς και άσχημους). Για όποιον έχει την άποψη αυτή ενας φτωχός και άσχημος είναι περισσότερο αναμενόμενο να βιάσει (κάποιοι νομίζουν ότι ο βιασμός μοιάζει με το σεξ όπως το αντιλαμβανόμαστε οι περισσότεροι) και αν δεν καταλαβαίνετε πόσο βλακώδης είναι σκεφτείτε κάποιον που εκπλήσσεται (ή κάνει ότι εκπλήσσεται) όταν μαθαίνει πως ένας πλούσιος κατηγορείται ότι κλέβει. Φυσικά ανάλογης επιπολαιότητας (παίρνω την καλή περίπτωση) είναι και η άποψη ότι η κακοποιητική συμπεριφορά συνδέεται με τον πλούτο. Στην πραγματική ζωή οι βιαστές και οι κακοποιητές υπάρχουν σε όλες τις τάξεις με τον ίδιο τρόπο που υπάρχουν και απατέωνες.
Η αγαπημένη μου όμως προσπάθεια (ακούσια ή εκούσια, πώς να ξέρουμε αν κάποιος είναι πονηρός ή ανόητος;) υπεράσπισης κατηγορούμενων για βιασμό που καταλήγει υπεράσπιση του βιασμού είναι μια φράση που άκουσα προσφάτως σύμφωνα με την οποία «όλοι είναι θύματα της εμπορευματοποίησης της σεξουαλικότητας». Δεν είμαι σίγουρος τι εννοεί ο ποιητής, αλλά ξέρω ότι αν όταν συζητάμε για ένα έγκλημα το να λέμε ότι όλοι οι άνθρωποι ειναι θύματα (ακόμα κι αν υπάρχει ένα ψήγμα αλήθειας στη σκέψη αυτή) οδηγεί στο αναπόφευκτο συμπέραμα ότι δεν υπάρχουν θύτες. Είναι σαν το «όλοι κλέβουν» που είναι πολύ βολικό για τον κλέφτη αφού κάνει κάτι που το κανουν όλοι. Και δεν υπάρχει τίποτα πιο βολικό για τους βιαστές και τους κακοποιητές από το να τους εξισώνεις με όλους τους άλλους και να τους βάζεις στην ίδια κατηγορία με τα θύματα τους ρίχνοντας την ευθύνη σε κάτι αδιόρατο και πέρα από μας.
Φυσικά όλα αυτά δεν τα γράφω για να πω ότι όποιος κατηγορείται για βιασμό είναι ένοχος ή ότι δεν πρέπει κανείς να τον υπερασπίζεται. Τα γράφω για να πω ότι άλλο το να υπερασπίζεσαι έναν κατηγορούμενο (που φυσικά μπορεί να είναι και εντελώς αθώος) και άλλο να το κάνεις αθωώνοντας την ίδια την πράξη του βιασμού. Και μπράβο σου.
12°
