Don’t look up, κύριε Νίκο

Είδα και εγώ τη συνέντευξη του Πρωθυπουργού και μου ήρθαν στο μυαλό ταινίες καταστροφής! Ανεξάρτητα από το αν η ταινία παραγωγής Netflix («Don't Look up») σας άρεσε ή όχι, θίγει ένα ενδιαφέρον θέμα. Στα όρια του σουρεαλιστικού παροξυσμού, η ταινία παρωδεί τη νωχελική, νευρωτική και τελικά αναποτελεσματική αντίδραση του κόσμου μας απέναντι στο προφανές υπερ-πρόβλημα. Ένας καταστροφικός κομήτης οδεύει προς την σύγκρουση με τη Γη, ενώ οι πολίτες της ασχολούνται με gossip και celebrities. Οι πολιτικοί λειτουργούν με γνώμονα τις επόμενες εκλογές. Και οι κορυφαίοι επιχειρηματίες κάνουν γελοίες business πάνω στον ίδιο τον κομήτη-εξολοθρευτή. Ο κόσμος επαναλαμβάνεται πέφτοντας από ένα ψηλό κτίριο και μέχρι να χτυπήσει το έδαφος «μέχρι εδώ όλα καλά», όπως μας λέει εύγλωττα μια άλλη ταινία («Το Μίσος»).

Μήπως όμως δεν υπάρχουν και τόσα ανάλογα επερχόμενων συγκρούσεων και κρίσεων τα οποία επιμένουμε να αγνοούμε;

Η έξοδος από την πανδημική κρίση έχει κοστίσει τεράστια ποσά σε όλες τις οικονομίες. Το πακέτο ανάκαμψης της Ε.Ε. είναι ο εφιάλτης του κάθε ortholiberal Γερμανού οικονομολόγου και είναι αρκετά δύσκολο να φανταστεί κανείς πως τα 28 τρισ. του χρέους των ΗΠΑ δεν θα καταπιούν σαν μαύρη τρύπα την ίδια την οικονομία τους. Οι FT σε σημερινό τους άρθρο πανηγυρίζουν την επιτυχή διάσωση των αεροπορικών εταιρειών μέσα από καινοτόμους λογιστικούς και νομικούς χειρισμούς. Ας ρίξει όμως κάποιος μια ματιά στα τραύματα που άφησε η κρίση στους ισολογισμούς τους.

Ακόμα και ο κόσμος των επιχειρηματικών κολοσσών έχει μπει σε τροχιά αβεβαιότητας. Η πρόσφατη διάλυση του Internet Association, που εκπροσώπησε για πολλά χρόνια τους τεχνολογικούς γίγαντες (από την Microsoft μέχρι την Amazon και την Uber), σηματοδοτεί την αρχή μιας κρίσης ταυτότητας. Είναι βέβαιο ότι η τεχνολογία έχει δημιουργήσει και πρόωρα κεφαλαιοποιήσει υπερ-προσδοκίες (δηλαδή φούσκες). Την ίδια στιγμή οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν αποκτήσει πρόσβαση σε πολύ και φτηνό χρήμα. Αλλά και αυτό είναι δανεικό και προς επιστροφή. Τι θα συμβεί όταν υπολογίσουμε τα ιδιωτικά χρέη μας το 2025;

Η κοινωνία εξακολουθεί να τροφοδοτεί την σύγκρουση τάξεων, με τις ανισότητες να διογκώνονται και τις παραδοσιακές οικονομίες να χάνουν την ανταγωνιστικότητά τους. Όταν ο Fukuyama προέβλεψε ότι η κατάρρευση της μεσαίας τάξης θα σημάνει το τέλος του καπιταλισμού, χλευάστηκε. Ο λαϊκισμός χτυπά την πόρτα μεγάλων χωρών, από το Μεξικό μέχρι την Πολωνία. Και η διάσωση του φυσικού περιβάλλοντος απαιτεί πολιτικές και οικονομικές θυσίες και υπερβάσεις που δεν είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε όσο οι πάγοι λιώνουν με αμείωτο ρυθμό. Οι αποφάσεις της Γλασκώβης είναι και μετριοπαθείς και αβέβαιες. Όταν οι ανεπτυγμένες χώρες απέτυχαν να χρηματοδοτήσουν τις αναπτυσσόμενες με 100 δισ. μέχρι το 2020, αναρωτιέται κανείς αν θα πάρουν στα σοβαρά την δεκαπλάσια υπόσχεσή τους για το 2025.

Ταυτόχρονα ο αστεροειδής-μεταναστευτικό έρχεται με φόρα. Η πληθυσμιακή διόγκωση της Ασίας σε συνδυασμό με τις γεωπολιτικές κρίσεις θα δημιουργήσει στο άμεσο μέλλον γιγάντιες ανθρώπινες ροές. Η μέχρι στιγμής αντιμετώπιση των προσφύγων ήταν ένα ξεκάθαρο «don't look at them».

Οι αισιόδοξοι αισιοδοξούν. Πρόσφατα δημοσιεύτηκαν αναλύσεις για το πώς η ανθρωπότητα αντιμετώπισε συνολικά και αρκετά αποτελεσματικά την τρύπα του Όζοντος. Αρκετοί θεωρούν τις μεταρρυθμίσεις που ακολούθησαν την κατάρρευση της οικονομίας το 2008 γενναίες. Και πιο παλιά, ισχυρίζονται, αποφύγαμε την πυρηνική απειλή και τον ιό του 2k. Ο κόσμος επέζησε όχι μία αλλά πολύ περισσότερες ενεργειακές κρίσεις. Και όταν πάει να ξεφύγει το πράγμα με το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία, διακόπτεται ο λήθαργος της αμερικάνικης εσωστρέφειας και πάει ο Μπάιντεν να τα πει με τον Πούτιν.

Όλα αυτά είναι πολύ ογκώδη για να χωρέσουν στη μικρή μας ελληνική πραγματικότητα. Αλλά βλέποντας τον κύριο Χατζηνικολάου να ρωτά τον Πρωθυπουργό μας για όλα τα ασήμαντα, αναρωτιέμαι πόσο έτοιμοι είμαστε να κοιτάξουμε λίγο πέρα από τον βασικό μισθό και τις πρόωρες εκλογές. Γιατί, για να είμαι ειλικρινής, δεν με πολυνοιάζει το «κόμιστρο» στα ταξί που καίει τον Παύλο Κοντογιαννίδη στο «Βίος και Πολιτεία» του Περάκη. Μερικές απλές σκέψεις: Θα κόστιζε πολύ στην ελληνική δημοσιογραφία να ασχοληθεί με φλέγοντα θέματα; Είναι αδύνατον να μιλήσει ο πολιτικός μας κόσμος πιο μακροσκοπικά; Θέλουμε να συζητήσουμε την φτώχια, το περιβάλλον, το δημογραφικό μας, τα υπέρογκα χρέη μας; Για τις κρίσεις του μέλλοντος; Ενδιαφέρει κανέναν όχι αν έχουμε κρεβάτια ΜΕΘ, αλλά αν μακροπρόθεσμα έχουμε ένα υγιές σύστημα υγείας; Πώς θα επιβιώσουμε σαν οικονομία;

Ο Von Trier στην δική του doomsday ταινία, το «Melancholia», αντιμετωπίζει το τέλος του κόσμου ως μια νομοτέλεια την οποία θα υποστούμε χωρίς πολλές δυνατότητες αντίδρασης. Η έλευση του πλανήτη της μελαγχολίας δεν δημιουργεί περιπέτειες και εντάσεις καθώς το μέλλον μάς ρουφά στην ανυπαρξία του. Απέναντί του είμαστε ανέτοιμοι, παθητικοί και οργανώνουμε ένα κοσμικό πάρτι. Ή συνεντεύξεις και συζητήσεις κενές περιεχομένου.

Όμως δεν πειράζει. Μέχρι εδώ όλα καλά. Καλό Σαββατοκύριακο.