Είμαστε στις σκάλες και συζητάμε για εκλογές. Εκεί γίνονται οι πολιτικές συζητήσεις αυτό τον καιρό, στις σκάλες που βγαίνουμε να κάνουμε ένα τσιγάρο. Κάποιοι, ακόμα και σ’ αυτές τις εκλογές που έχουν μεγάλη σημασία, δεν θέλουν να πάνε να ψηφίσουν, θα κάνουν αποχή. Τους νιώθω αλλά δεν τους καταλαβαίνω, νόμιζα ότι αυτές οι συζητήσεις αφορούν θέματα λυμένα εδώ και δεκαετίες. Αλλού, όχι εδώ. Σ’ αυτή τη χώρα ο πολιτικός διάλογος ανακυκλώνει συνεχώς το ρεπερτόριο της δεκαετίας του ’70, αρνείται να αντιμετωπίσει τα σημερινά προβλήματα.
Θα ψηφίσω ένα κόμμα, λέγοντας συνεχώς από μέσα μου και όλα τα αντίθετα επιχειρήματα για να μην το κάνω. Θα το κάνω όμως γιατί αυτή τη στιγμή αυτό μου φαίνεται η καλύτερη επιλογή. Ακόμα κι αν δεν το ψήφιζα, έχω μια-δυο εναλλακτικές. Με μεγαλύτερη γκρίνια ίσως και ακόμα λιγότερες αυταπάτες, αλλά θα ψήφιζα. Έτσι δεν κάνουμε στην κανονική μας ζωή; Οι άνθρωποι δημιουργούν τη ζωή τους, αλλά όχι όπως τη θέλουν. Δεν ζούμε στα όνειρά μας, κάνουμε επιλογές, συμβιβασμούς, χρησιμοποιούμε τα υλικά που βρίσκουμε, προσπαθούμε να τα αλλάξουμε, να δημιουργήσουμε καινούργια. Αλλάζουμε δουλειές, αλλάζουμε σπίτια, συντρόφους, μετανιώνουμε, προσπαθούμε, ξέρουμε ότι αυτό που πιστεύουμε σωστό τη μια στιγμή της ζωής μας, αργότερα θα το αναθεωρήσουμε, θα είναι λάθος, θα θέλουμε κάτι άλλο. Μόνο οι πιστοί πιστεύουν στις απόλυτες αλήθειες, στις αιώνιες.
Δεν θα ψηφίσει, μου λέει, λίγο αυτάρεσκα, γιατί «κανένα κόμμα δεν τον εκφράζει». Δεν το καταλαβαίνει αλλά η επιχειρηματολογία του είναι βγαλμένη εντελώς από αυτή τη νοοτροπία την οποία υποτίθεται καταδικάζει. Είναι λογική του προηγούμενου αιώνα, του αιώνα των μεγάλων ψευδαισθήσεων, της ουτοπίας, των απόλυτων λύσεων. Τότε που πιστεύαμε ότι τα κόμματα είναι φορείς της απόλυτης αλήθειας, ότι έχουν τις συνολικές λύσεις για τον κόσμο, και μεις, οπαδοί-πιστοί, αρκεί να στρατευτούμε και να τα υποστηρίξουμε μέχρι την τελική λύση. Η αντίληψη της πολιτικής ως θρησκείας. Ευτυχώς, ο κόσμος μας είναι πιο πολύπλοκος απ’ αυτό, έχει περισσότερες αποχρώσεις, ο σημερινός πολίτης κάνει επιλογές, αποφασίζει, με κάθε του κίνηση επηρεάζει και επηρεάζεται. Δεν μένει αμέτοχος. Η κρυμμένη αυταρέσκεια της απόσυρσης είναι, σε τελική ανάλυση, η πιο συντηρητική στάση. Αφού δεν είναι όλα όπως τα ήθελα εγώ, αφού δεν μου δίνεις όσα υποσχέθηκες και γω σου γυρνάω την πλάτη.
Η αποχή είναι συντηρητική επιλογή, διαιωνίζει την υφιστάμενη τάξη πραγμάτων. Το σύστημα δουλεύει ακόμα κι αν ψηφίζει το μισό του εκλογικού σώματος και λιγότερο. Η αποχή γερνάει το εκλογικό σώμα, οι πιο ηλικιωμένοι ψηφίζουν και αποφασίζουν για τη ζωή που θα ζήσουν οι νεότεροι. Τιμωρούν τον εαυτό τους πιστεύοντας ότι διαχωρίζουν τη θέση τους από έναν κόσμο που δεν τους αρέσει. Στην πραγματικότητα τον αναπαράγουν.
Κάποιοι άλλοι γοητεύονται από εκείνους που περιγράφουν την καθημερινότητα με τα μελανότερα χρώματα. Όσο πιο πολύ φωνάζεις, όσο πιο πολύ καταγγέλλεις, τόσο πιο ελκυστικός είσαι, τόσο πιο κοντά σ’ αυτό που πιστεύουν οι ψηφοφόροι. Μοιάζει λογικό. Αν δεν μας αρέσει η δημόσια ζωή της χώρας, προτιμάμε αυτούς που την καταγγέλλουν σκληρότερα, απόλυτα, με τις πιο βαριές εκφράσεις. Μοιάζει λογικό αλλά δεν είναι. Γιατί αυτό είναι δικιά μας δουλειά, οι πολίτες διαμαρτύρονται και καταγγέλλουν. Ο Τύπος αποκαλύπτει και καταγγέλλει. Τα πολιτικά κόμματα τα πληρώνουμε για να κάνουν άλλη δουλειά. Για να επεξεργάζονται, να παράγουν και να προτείνουν λύσεις στα προβλήματα της κοινωνίας μας. Τα κόμματα που φωνάζουν αλλά δεν προτείνουν λύσεις ή υπόσχονται εύκολες λύσεις είναι κακά κόμματα, είναι τα κόμματα του λαϊκισμού. Σ’ αυτή τη χώρα όλοι καταγγέλλουν, ακόμα και ο πρωθυπουργός της χώρας, αυτός που κυβερνάει, μας λέει πόσο άσχημα είναι τα πράγματα.
Κόμματα και πολιτικοί επιβιώνουν, κάνουν καριέρες, διαμαρτυρόμενοι. Καταγγέλλουν. Φρίττουν. Διεκτραγωδούν. Συμπονούν. Έχουν να μας πουν χιλιάδες ιστορίες αδικίας, εκμετάλλευσης και γραφειοκρατικής τρέλας. Μας αρέσει, γιατί ακούμε από δημόσια πρόσωπα να λένε αυτά που λέμε και μεις. Και συγχρόνως μας ξεγελάει. Γιατί ξεχνάμε ότι δεν είναι αυτή η δουλειά τους, ότι όσο πιο πολύ φωνάζουν, τόσο λιγότερο λένε τι προτείνουν αυτοί.
Άλλωστε, το να καταγγέλλεις τα κακώς κείμενα δεν είναι αυτομάτως τεκμήριο ότι είσαι στη σωστή πλευρά. Οι αγιατολάδες καταγγέλλουν τη διαφθορά και την παρακμή των δικών τους χωρών για να επιβάλουν την επιστροφή στο μεσαίωνα. Ο Χίτλερ και ο φασισμός κατήγγειλαν τις αστικές δημοκρατίες του μεσοπολέμου για να οδηγήσουν τον πλανήτη στην πιο αιματηρή του περιπέτεια. Ακροδεξιές συμμορίες, τρομοκράτες, θρησκόληπτοι ταλιμπάν έχουν πολλά επιχειρήματα για να προετοιμάσουν ένα εφιαλτικό μέλλον. Ο κόσμος μας έχει πολλά ελαττώματα. Μόνο που η δικιά τους λύση είναι πολύ χειρότερη.
Η ελληνική κοινωνία αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή δεν έχει άλλη ανάγκη από διαμαρτυρίες. Καταναλώσαμε ήδη αρκετή δόση. Αυτό που έχουμε ανάγκη τώρα είναι οι πολιτικές προτάσεις που θα σταματήσουν την κατηφόρα, θα δώσουν στόχο και αυτοπεποίθηση στην κοινωνία για να ξαναρχίσει την αντίστροφη πορεία της δημιουργίας.
Αυτό όμως είναι μια συζήτηση που όπως φαίνεται θα ξεκινήσει την επομένη των εκλογών. Προεκλογικά ο διάλογος για τα πραγματικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας έμοιαζε πολυτέλεια. Δεν πειράζει, όπως λένε οι Α.Α. και τα άλλα παρεμφερή γκρουπ-θέραπι, ένα πράγμα τη φορά, ένα βήμα κάθε μέρα. Η πραγματική συζήτηση θα γίνει μετά, δεν μπορεί να μη γίνει. Όμως σ’ αυτή τη συζήτηση δεν θα κριθούν μόνο τα κόμματα. Θα κριθεί και η ίδια η κοινωνία, θα δείξει τι κατάλαβε, αν είναι διατεθειμένη να αντιδράσει, πόσο ώριμη είναι να αλλάξει.
19°
