Οι αρκούδες, αυτά τα συμπαθητικά τετράποδα όταν ταλαιπωρούνται από τους πολλούς ψύλλους, παίρνουν στο στόμα τους ένα ματσάκι πευκοβελόνες και κατευθύνονται προς το ποτάμι. Σε αντίθεση με ότι θα περίμεναν οι περισσότεροι, για να ξεφορτωθούν οι αρκούδες τους ψύλλους δεν βουτούν αμέσως στο νερό, αλλά προχωρούν αργά προς τα βαθειά νερά, και με συχνές στάσεις, δίνουν χρόνο στους ψύλλους για να ανέβουν προς το κεφάλι τους. Μετά από πολύ ώρα κι όταν οι περισσότεροι ψύλλοι φτάσουν στο ματσάκι με τις πευκοβελόνες, τότε οι αρκούδες βουλιάζουν και το κεφάλι τους στο νερό, αφήνοντας το ματσάκι με τους ψύλλους να παρασυρθεί από το ρεύμα του ποταμιού. Γιατί το κάνουν αυτό; Φυσικά για να μην πονέσουν… Γιατί θα πονέσουν, εάν βουτήξουν κατευθείαν στα βαθειά, επειδή οι ψύλλοι μη έχοντας το χρόνο να ανέβουν προς τα πάνω, εγκλωβίζονται μέσα στο νερό, και στην προσπάθεια τους να μην πνιγούν, προσπαθούν να μπουν μέσα στο δέρμα. Και με αυτό τον τρόπο προκαλούν πόνο στις αρκούδες. Άρα, ενώ και στις δύο περιπτώσεις ο στόχος ήταν το ξεφόρτωμα των ψύλλων με το νερό, η επιλογή όμως της σύντομης βουτιάς στο νερό θα είχε αρνητικά αποτελέσματα στην ίδια την αρκούδα, σε σχέση με τη αργή βύθιση μέσα στο νερό. Αντιθέτως, η αργή διαδικασία έχει θετικά αποτελέσματα για την αρκούδα κι εκτός των άλλων, παρέχει κι άλλα πλεονεκτήματα όπως να δει η αρκούδα για κανένα ψάρι, να κάνει επισκόπηση του χώρου, να «συνομιλήσει» με την κοντινή της αρκούδα κλπ.
Τι σημαίνει κούρεμα κόκκινων δανείων;
Κάτι ανάλογο θα πρέπει να δούμε και για την περίπτωση των κόκκινων δανείων. Όμως, τι σημαίνει «κούρεμα» 100 ευρώ δανείου;
-σημαίνει ότι θα έχουμε την πρόκληση 100 ευρώ οικονομικής ζημιάς στην τράπεζα. Οι τράπεζες, στα τέλη της περσινής χρονιάς κατέγραψαν μικρά κέρδη, και για να διαχειριστούν τη δύσκολη οικονομική κατάσταση, έπρεπε να κλείσουν οι περισσότερες και να μειώσουν σημαντικά το λειτουργικό κόστος, απολύοντας δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους. Ο μύθος του «να τα πάρει από τα τραπεζικά κέρδη» είναι αστείος σήμερα.
-την αποτροπή δανεισμού μίας υγιούς οικονομικά επιχείρησης ή πολίτη με δάνειο 100 ευρώ εάν δεν καλύπτεται το κούρεμα του δανείου από την κερδοφορία της τράπεζας, σημαίνει ότι θα χρειαστεί νέα αύξηση κεφαλαίου (άρα νέα χρήματα φορολογουμένων)
-τέλος, στο χειρότερο σενάριο, της κατάρρευσης της τράπεζας, ενδεχομένως σημαίνει και 100 ευρώ κούρεμα καταθέσεων για ποσά άνω των 100.000 ευρώ.
Η μεγάλη εικόνα
Κι επειδή αναφερόμαστε σε ένα συνολικό χαρτοφυλάκιο κόκκινων δανείων των ελληνικών τραπεζών το οποίο ανέρχεται περίπου στα 77 δις ευρώ, ένα κούρεμα της τάξης πχ του 50% των δανείων, θα επιφέρει άμεσα ζημιές στις ελληνικές τράπεζες της τάξης των 39 δις ευρώ. Κι αυτό ούτε μπορεί να καλυφθεί εύκολα (ακόμα και με χρήση του ποσού των προβλέψεων που ήδη έχουν οι τράπεζες), και κυρίως δεν εξασφαλίζει ότι τα εναπομείναντα δάνεια δεν θα χρειαστούν περαιτέρω κούρεμα των δανείων.
Αυτό σημαίνει ότι το θέμα της απόρριψης του οριζόντιου κουρέματος των δανείων δεν είναι απλά ποσοτικό, είναι κυρίως ποιοτικό. Είναι ποσοτικό γιατί δεν αντέχει η ελληνική οικονομία, οι φορολογούμενοι και οι ελληνικές τράπεζες κάποιο μαζικό κούρεμα. Είναι ποιοτικό γιατί δεν απαντά στο ερώτημα εάν οι επιχειρήσεις και οι πολίτες θα μπορέσουν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες για το υπόλοιπο ποσό δανείου (μετά το κούρεμα του δανείου).
Τα εργαλεία
Κατά τη γνώμη μου, τέσσερα είναι τα βασικά εργαλεία για την επιτυχή διαχείριση του χαρτοφυλακίου των κόκκινων δανείων. Τα δυο εργαλεία, είναι ευθύνη των τραπεζών, τα άλλα αφορούν την κυβερνητική πολιτική
1. Η δραστηριοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στην κατεύθυνση του ξεσκαρταρίσματος των κόκκινων δανείων, δηλαδή στο πως θα ξεχωρίσουν τα πραγματικά κόκκινα δάνεια από τα ευκαιριακά κόκκινα δάνεια, από τους λεγόμενους strategic defaulters.
2. Η επιμήκυνση της αποπληρωμής των υφιστάμενων δανείων (ακόμα και σε διάρκειες πέρα των συμβατικών κριτηρίων). Με αυτό τον τρόπο διαγράφεται μέρος της παρούσας αξία των κόκκινων δανείων, μειώνεται το μηνιαίο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους και διευκολύνεται η αποπληρωμή τους.
Και οι δύο παραπάνω λύσεις, δεν δημιουργούν ζημιές στις τράπεζες, αλλά θα μειώσουν τα κέρδη των τραπεζών τα επόμενα χρόνια. Θα υπάρχει δηλαδή, μετακύληση της κερδοφορίας των τραπεζών σε βάθος χρόνου. Επίσης, θα δοθεί η δυνατότητα της επαναφοράς κόκκινων δανείων στα εξυπηρετούμενα, και η δυνατότητα να δανείσουν την υγιή οικονομία χωρίς αυξήσεις κεφαλαίου λόγω των κόκκινων δανείων.
Αυτά τα δύο εργαλεία αφορούν τις τράπεζες. Στο γενικότερο επίπεδο, η διαχείριση του θέματος των κόκκινων δανείων θα υποβοηθηθεί από:
3. την επιμήκυνση της αποπληρωμής των οφειλών προς το δημόσιο, τη μείωση των φόρων, την εξαφάνιση των φόρων υπέρ τρίτων και τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών.
4. την επαναφορά της οικονομίας στην αναπτυξιακή τροχιά, η οποία θα αυξήσει την απασχόληση, άρα και τα εισοδήματα και θα υποβοηθήσει την επαναφορά των κόκκινων δανείων στα εξυπηρετούμενα και σε βάθος χρόνου στην αποπληρωμή τους
Αναφέρομαι δηλαδή σε κάθε ενέργεια δηλαδή που θα αυξήσει τη ρευστότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων και η οποία θα διευκολύνει την παραγωγή, την κατανάλωση, την αύξηση της απασχόλησης και τη διαθέσιμη ρευστότητα, μέρος της οποίας θα πάει και στην αποπληρωμή των οφειλών προς τις τράπεζες.
Strategic Defaulters
Βεβαίως και θα κουρευτούν και κάποια επιχειρηματικά δάνεια. Όμως, θα κουρευτούν επιλεκτικά, θα κουρευτούν εκείνα τα δάνεια που αφορούν επιχειρήσεις με βιώσιμα και ανταγωνιστικά επιχειρηματικά σχέδια. Αφορούν τις επιχειρήσεις στις οποίες, ο κύριος μέτοχος θα συμβάλει με ίδια κεφάλαια στη λειτουργία της επιχείρησης, ένα μέρος των οφειλών θα μετοχοποιηθούν, και στις οποίες θα έρθουν και νέα επενδυτικά κεφάλαια που θα καταστήσουν τις επιχειρήσεις ανταγωνιστικές.
Φυσικά και ΔΕΝ πρέπει να υπάρξει οριζόντιο κούρεμα για όλα τα κόκκινα δάνεια. ΔΕΝ πρέπει να κουρευτούν και τα ευκαιριακά κόκκινα δάνεια (strategic defaulters), τα οποία θα πρέπει να αναφερθεί ότι δεν αποτελούν ελληνική πρωτοτυπία. Οι strategic defaulters αποτελούν πονοκέφαλο όλων των τραπεζών των Δυτικών οικονομιών και προσφάτως και της Κίνας.
Αναφέρομαι στις περιπτώσεις α) που υπάρχουν χρεοκοπημένες επιχειρήσεις με πλούσιους κύριους μέτοχους είτε β) που δεν αποπληρώνονται στεγαστικά, καταναλωτικά, κάρτες ενώ υπάρχουν καταθέσεις σε άλλες τράπεζες ή έχουν μεταφερθεί χρήματα στο εξωτερικό. Η διαδικασία του ξεκαθαρίσματος του χαρτοφυλακίου των κόκκινων δανείων από τους strategic defaulters δεν είναι καθόλου εύκολη. Απαιτεί τεχνογνωσία που υπάρχει μόνο στις τράπεζες γιατί αυτή είναι η δουλειά τους.
Bad Bank
Στο πλαίσιο αυτό, θα στεναχωρήσω τους οπαδούς της bad bank, αλλά αυτό το σχέδιο είναι ανέφικτο οικονομικά και επιχειρηματικά. Αποτελεί επανάληψη του πάλαι ποτέ «Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων» της δεκαετίας του ’80, ο οποίος διευκόλυνε την καταστροφή του παραγωγικού ιστού της χώρας, και του οποίου το χρέος αποτέλεσε τη βάση του σημερινού χρέους, το οποίο σήμερα πληρώνουμε.
Ακόμα κι αν δημιουργούσαμε μία bad bank, θα ήταν απίθανο να λειτουργήσει αποτελεσματικά γιατί εκτός από κτήρια και σφραγίδα, απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό, στελέχη, συστήματα, διαδικασίες και ισχυρή τραπεζική κουλτούρα για την αποτελεσματική διαχείριση ενός τόσο σύνθετου εγχειρήματος. Κι αυτή η τραπεζική κουλτούρα δεν υπάρχει στο δημόσιο.
Και φυσικά θα απαιτούνται σημαντικά κεφάλαια, τα οποία κάνεις συνετός ιδιώτης επενδυτής δεν θα έβαζε, γιατί θα ήξερε ότι πρόκειται για το καράβι που θα βυθιστεί και θα χάσει τα λεφτά του. Άρα το κόστος θα αναλάμβανε ο φορολογούμενος … πόσο να αντέξει κι αυτός;
Συμπέρασμα
Όλα τα παραπάνω παραπέμπουν στο ότι η διαχείριση του χαρτοφυλακίου των κόκκινων δανείων αποτελεί μία μακρόχρονη κι επίπονη διαδικασία. Όμως, όπως και στην περίπτωση των αρκούδων, αυτό αποτελεί τη λιγότερη επώδυνη επιλογή. Γι αυτό το λόγο, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στις άσχετες με το αντικείμενο, λαϊκιστικές φωνές που εισηγούνται είτε οριζόντιο κούρεμα, είτε στο πλαίσιο της γενικότερης αμαθείας τους χρησιμοποιούν όρους άσχετους όπως αυτό της «σεισάχθεια» ή της bad bank. Σε όλες αυτές τις λαϊκιστικές προτάσεις, υπάρχει μετακύληση του κόστους των κόκκινων δανείων προς το σύνολο των φορολογουμένων ή επιχειρήσεων, που είτε δεν έχουν δανειστεί είτε εξυπηρετούν κανονικά τα δάνεια τους. Γιατί, όπως και στο «παράδειγμα» των αρκούδων, οι βιαστικές ενέργειες στο θέμα των κόκκινων δανείων θα προκαλέσουν καταστροφή και στην υγιή οικονομία
