Μόνο έκπληξη δεν προκάλεσαν τα στοιχεία της έρευνας του ΚΕΠΕ, σε αυτούς που παρακολουθούν από κοντά τις αλλαγές στο πολύπαθο ασφαλιστικό σύστημα. Εδώ και χρόνια- ακόμα και στην 5ετία της κρίσης- κάθε μεταρρύθμιση που επιχειρείται περνάει από το λίφτινγκ πελατειακών υποχωρήσεων των εκάστοτε υπουργών, αλλά και συνδικαλιστικών παζαριών και τελικά εφαρμόζεται μόνο για μια μειοψηφία που δεν έχει το κατάλληλο «μέσον».
Εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια οι δημοσιογράφοι παρουσιάζουμε τις «επώδυνες αλλαγές» του ασφαλιστικού, που πράγματι είναι επώδυνες, αλλά για λίγους. Έχουν σπαταληθεί τόνοι μελάνι για το εάν θα αυξηθεί το γενικό όριο ηλικίας, για τη σύγκριση με το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, για το κατά πόσο πρέπει να συνδέεται το όριο ηλικίας με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής και για το εάν θα πήγαινε από τα 63, στα 65 ή στα 67. Κουβέντα να γίνεται.
Γιατί έρχεται η έρευνα του ΚΕΠΕ που αποκαλύπτει ότι:
-«Μόνο 21% των ασφαλισμένων του ΙΚΑ συνταξιοδοτούνται στο προβλεπόμενο όριο ηλικίας»
-«Το ¼ των νέων συνταξιούχων του ΙΚΑ κατέβαλαν εισφορές για μόλις 15 χρόνια»
-«Σε αρκετά ταμεία, παρά τις ευρωπαϊκές οδηγίες για κατάργηση των διακρίσεων, συνεχίζουν να υπάρχουν αρκετά πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις γυναίκες, οι οποίες συνεχίζουν να συνταξιοδοτούνται νωρίτερα»
Και αυτά είναι μόνο λίγες γραμμές από τις 129 σελίδες της έρευνας-της οποίας η εκπόνηση αποτελεί μνημονιακή δέσμευση- και θα ολοκληρωθεί στο τέλος Ιουλίου.
Ευθύνη βέβαια, πέρα από το πολιτικό σύστημα που είχε δημιουργήσει μία βαβέλ εξαιρέσεων και ειδικών καθεστώτων, που εξυπηρετούσε τις ομάδες που διατηρούσαν προνομιακή σχέση με την εξουσία, έχουμε και οι δημοσιογράφοι. Αφού, κάνοντας διαρκώς λόγο για «αλλαγές σοκ» που έρχονται στο ασφαλιστικό, σπρώχναμε ακουσίως στην πόρτα της εξόδου χιλιάδες ασφαλισμένους, υπό τον φόβο του «εγκλωβισμού» στην εργασία για επιπλέον χρόνια.
Είναι χαρακτηριστικό το στοιχείο της έρευνας, που δείχνει ότι το 2009 συνταξιοδοτήθηκαν 57.000 γυναίκες και 95.000 άντρες. Το 2012, εξαιτίας του φόβου των αλλαγών στο ασφαλιστικό, ο αριθμός των γυναικών που συνταξιοδοτήθηκαν ήταν σχεδόν διπλάσιος, 98.000 γυναίκες και 142.000 άντρες. Ακόμα και οι λέξεις που χρησιμοποιούμε σε αυτές τις συζητήσεις είναι ενδεικτικές. Κάνουμε λόγο για «εγκλωβισμό». Κάθε μέρα στα περίπτερα δημοσιεύουμε ένθετα για το «πώς θα βγείτε πιο γρήγορα στη σύνταξη». Έχει υπάρξει τίτλος: «στο απόσπασμα οι μητέρες ανηλίκων» σε ρεπορτάζ που έλεγε πως θα αυξηθεί το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης. Μία χώρα που διακαώς επιθυμεί να σταματήσει να εργάζεται, να παράγει, να δημιουργεί.
Για να καταστεί σαφέστερο το τι συζητάμε, αυτή τη στιγμή και μετά από όσες αλλαγές έχουν γίνει στο ασφαλιστικό, μία υγιέστατη μητέρα με ανήλικο μπορεί να συνταξιοδοτηθεί στα 52 εάν είχε ανήλικο παιδί όταν συμπλήρωσε 5.500 ημέρες ασφάλισης. Ακόμα κι αν αυτό το ανήλικο είναι 17 ετών. Παράλληλα, μπορεί να αναγνωρίσει και πλασματικά έτη για να συμπληρωθούν οι 5.500 ημέρες. Για παράδειγμα, ασφαλισμένη που είχε 5.500 ημέρες το 2011 και ανήλικο παιδί παίρνει μειωμένη σύνταξη στα 52 και πλήρη στα 57. Την εποχή της ευμάρειας αυτό ήταν αναμενόμενο. Σήμερα;
Στην έρευνα αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό να υπάρχουν «συνταξιούχοι ετών 50 σε μία δημογραφικά γερασμένη και οικονομικά προβληματική χώρα».
Παράλληλα, αναφέρεται ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι μεσοσταθμικά συνταξιοδοτούνται στην ηλικία των 57 ετών, ενώ οι ένστολοι στα 53, την ώρα που οι αυτοαπασχολούμενοι του ΟΑΕΕ και των άλλων Ταμείων αυτασφάλισης συνταξιοδοτούνται κατά μέσο όρο στα 63,7 έτη.
Είναι οι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ ή άλλων μη ευνοημένων ταμείων παιδιά ενός κατώτερου Θεού; Είναι κορόιδα; Μάλλον. Κορόιδα ενός πελατειακού πολιτικού παιχνιδιού, στο οποίο κερδίζει όποιος μπορεί να κάνει κάτω από το τραπέζι συμφωνίες με την εξουσία. Όποιος μπορεί να εκβιάσει με απεργίες που θα έχουν κόστος στο κοινωνικό σύνολο. Όποιος έχει με το μέρος του υπουργό- πρώην συνδικαλιστή του κλάδου του- που δε θέλει να κακοκαρδίσει τους εν δυνάμει ψηφοφόρους τους. Όποιος έχει με το μέρος του τον ψηφοθήρα υπουργό, υφυπουργό, βουλευτή που θα αψηφήσει το γενικό καλό για το καλό του προνομιακού του συνομιλητή και της εκλογικής του πελατείας.
Γράφει ο Α. Βερούτης στο Capital «το κόστος των συντάξεων κάτω των 55 ετών πλησιάζει τα 2 δισ. ευρώ, ενώ από τα 55 ως τα 65 είναι άλλα 6 δισ. ευρώ ετησίως. Σύνολο 8 δισ. ευρώ περίπου δίδονται σε ανθρώπους κάτω των 65 ετών κάθε χρόνο. Το ποσόν αυτό των 8 δισ. ετησίως βγαίνει από τους φόρους των υπολοίπων». Από χρήματα που θα μπορούσαν να διατεθούν σε προγράμματα ανεργίας, από χρήματα που θα μπορούσαν να ριχθούν στην παραγωγή και την τόνωση της αγοράς, από χρήματα που θα μπορούσαν να διατεθούν σε κοινωνικές παροχές και επιδόματα. Από χρήματα που θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν για μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, ιδίως σε μία χώρα που έχει σχεδόν το υψηλότερο μη μισθολογικό κόστος. Αντί για αυτό, το πολιτικό σύστημα, που δε φαίνεται να έχει βάλει μυαλό παρά τη χρεοκοπία, συνεχίζει να βγάζει σε σύνταξη νέους υγιείς ανθρώπους μεγαλώνοντας την τρύπα των ασφαλιστικών ταμείων.
Όταν η έρευνα που δημοσιοποίησε το Βήμα της Κυριακής αναφέρει ότι «το 26% των νέων συνταξιούχων του ΙΚΑ κατέβαλαν εισφορές που δεν ξεπερνούν την 15ετία», αυτό σημαίνει ότι η σύνταξη που θα λαμβάνουν αυτοί οι συνταξιούχοι για τα υπόλοιπα 30 χρόνια της ζωής τους (και όχι 15), θα την πληρώνουν οι υπόλοιποι φορολογούμενοι, αφού ως γνωστόν η πληρωμή των κύριων συντάξεων συμπληρώνονται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ιδίως σε αυτή την περίπτωση, μόνο ως ειρωνεία μπορεί να ακουστεί ότι το ασφαλιστικό μας σύστημα στηρίζεται στην αλληλεγγύη των γενεών. (Πληρώνει ο σημερινός εργαζόμενος τη σύνταξη του προηγούμενου)
Όσον αφορά τον κατακερματισμό του συστήματος, τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: «Το ΙΚΑ δήλωνε ότι είχε 800 διαφορετικούς τύπους απονομής σύνταξης. Ως εκ τούτου, εργαζόμενοι με παρόμοια δημογραφικά χαρακτηριστικά που εργάζονταν στον ίδιο εργοδότη μπορεί να έχουν διαφορετικές συντάξεις»
Και αυτό βέβαια, ήταν απότοκος του κρυφτού που έπαιζαν για χρόνια οι υπουργοί με το εκλογικό σώμα, αφού προκειμένου να γίνουν οι αλλαγές στο ασφαλιστικό πιο εύκολα αποδεκτές, δεν αφορούσαν τους υφιστάμενους ασφαλισμένους, αλλά τις μελλοντικές γενιές.
Όλα σπρώχνονται σε ένα αόρατο μέλλον, σε πολίτες που ακόμα δεν έχουν εκλογικό δικαίωμα ή είναι πολύ μικροί για να αντιληφθούν ότι όσο περισσότεροι εξαιρούνται, όσο πιο μακριά σπρώχνονται οι μεταρρυθμίσεις, τόσο σφοδρότερα μετατρέπονται σε «επώδυνες αλλαγές» για τους μη προνομιούχους.
17°
