Κακοκαιρία Μπάλλος: το λεωφορείο στη Λ. Ποσειδώνος, το πλημμυρισμένο σχολείο με τα παιδιά, το μπαλκόνι που έπεσε στο Χαλάνδρι, το κανό στον Κολωνό
Νομίζω όλο και περισσότερο, όλο και περισσότεροι, σκεφτόμαστε ότι ο κόσμος μας αρχίζει να μην είναι πια αυτός που ξέραμε. Υπερβολική, σπάνια ξηρασία, όπως αυτή πριν από τις πυρκαγιές του Αυγούστου, που ακολουθείται δυο μήνες μετά από υπερβολική, σπάνια υγρασία. Ο κ. Ζερεφός μάς είπε χθες ότι στη βροχόπτωση της Πέμπτης, μέσα σε λίγες ώρες, η ποσότητα του νερού σε κάποιες περιοχές ισοδυναμούσε με το ένα τρίτο της βροχής που πέφτει ετησίως, και ότι τόσο νερό έχει να πέσει 50 χρόνια. Αυτό είναι άλλωστε το ανησυχητικό, ότι τα ακραία φαινόμενα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια, ένταση και συχνότητα εμφάνισης, κι αυτό μας κάνει να μιλάμε πλέον όχι για κλιματική αλλαγή αλλά για κλιματική κρίση. (Φυσικά και πρέπει να είναι τα φρεάτια ανοιχτά – αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.)
Αυτό που θέλω να πω εδώ, είναι: Τι μένει μετά το πέρασμα της νεροποντής και της πλημμύρας, μια ηλιόλουστη μέρα όπως η σημερινή; Μια αβεβαιότητα κάπου βαθιά μέσα μας που μας κάνει να φοβόμαστε για ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ.Και η παρακαταθήκη από τις πρωτόγνωρες εικόνες της τελευταίας θεομηνίας. [Όχι φυσικά με την έννοια ότι «με τον Θεό, δυστυχώς, κανείς δεν μπορεί να τα βάλει», όπως είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, δεν μπορεί εκείνος να μας το λέει αυτό. Αλλά με τη σημασία που δίνει στη λέξη το λεξικό: Θεομηνία: 1. μεγάλη καταστροφή που οφείλεται σε φυσικά αίτια: Σεισμοί, πλημμύρες και άλλες θεομηνίες. 2. σφοδρή κακοκαιρία: Πού θες να πας μ’ αυτήν τη ~;].
Δηλαδή, πέρα από τις καταστροφές και όσους επλήγησαν, και πέρα από την κριτική, τις ευθύνες κλπ. ποιοι είναι οι συνειρμοί που μας δημιουργούν οι ίδιες οι εικόνες όπως τις κοιτάμε στις οθόνες μας; Και πώς μεταφράζεται η σκέψη που προλαβαίνουμε να κάνουμε... «δεν μπορεί να συμβαίνει στ’ αλήθεια αυτό που βλέπω τώρα εδώ».(«Μπορεί να συμβεί και σε μένα;»)
Από την προχθεσινή έκτακτη επικαιρότητα ξεχωρίσαμε τέσσερις εικόνες.
Η ιδέα ότι μπορεί να πεθάνουν μαζικά άνθρωποι είναι από τους μεγαλύτερους φόβους μας, η απόγνωση πολλών ανθρώπων που κινδυνεύουν, ο πανικός, οι φωνές, η αγωνία μπροστά στον θάνατο, γιατί ανατρέπει μια ιδέα που ενδόμυχα έχουμε ότι όταν είσαι μαζί με άλλους είσα ασφαλής. Θα μπορούσαν δηλαδή τόσοι συμπολίτες μας, άνθρωποι που πήγαιναν στη δουλειά τους, να εγκλωβιστούν μέσα εκεί, κάτω από το νερό;
Και επίσης, τα λεωφορεία δεν βυθίζονται, ούτε σκεπάζονται από βρόχινο νερό! Είναι τεράστια σε μέγεθος, ανήκουν στο κράτος –ο ρόλος του είναι να μας προστατεύει– και φροντίζουν για την εύρυθμη λειτουργία της πόλης. Κάπου εκεί στριμώχνεται και η ιδέα ότι όλο αυτό συμβαίνει δίπλα στο ΚΠΙΣΝ, σε μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή πλευρά της πόλης.
Το μπαλκόνι που έπεσε.Μπετά σπασμένα στον συννεφιασμένο, αν και γαλάζιο ουρανό, κατολίσθηση σαν από βομβαρδισμένο σκηνικό από τον 5ο όροφο. Όσοι έχουμε πολλές γλάστρες στο μπαλκόνι στη βεράντα, το έχουμε σίγουρα ακούσει: μα ελάφρυνέ το λίγο, αντέχει όλο αυτό το βάρος; Ένα μπαλκόνι που καταρρέει, όμως, είναι σαν να καταρρέει αυτή η εσωτερική βεβαιότητα μέσα μας που λέει ότι τα μπαλκόνια δεν πέφτουν! Είναι άλλωστε μέρος του σπιτιού μας, και το σπίτι μας είναι το ασφαλές μας καταφύγιο. Κι έπειτα, καθημερινά περπατάμε κάτω από τα μπαλκόνια και τις βεράντες των άλλων, η πόλη μας είναι γεμάτη από αυτά. Πόσες φορές δεν τα έχουμε κοιτάξει, κυρίως παλιών πολυκατοικιών, κι έχουμε προσπεράσει πρόχειρα τη σκέψη αν αντέχουν; Φυσικά και αντέχουν.
Να σημειωθεί ότι λίγες ώρες μετά κατέρρευσε και δεύτερο μπαλκόνι. Κι αν ήταν κάποιος πάνω; Ή από κάτω, στον δρόμο;
Τα παιδιά που φτιάχνουν γέφυρα με θρανία στην αυλή σχολείου, για να διασχίσουν το πλημμυρισμένο προαύλιο. Βγαίνουν από το παράθυρο για να απεγκλωβιστούν και να σωθούν, θα μπορούσαν αλήθεια να πάθουν κάτι; Η ιδέα ότι μπορεί να κινδυνεύσουν παιδιά ανήκει στην περιοχή του τρόμου και δημιουργεί συνειρμούς που δεν μπορούμε καν να τους εκλογικεύσουμε. Ειδικά όσοι έχουν παιδιά, αλλά όχι μόνο. Τα παιδιά είναι ιερά. Τα παιδιά πρέπει να είναι προστατευμένα και ασφαλή. Τα παιδιά δεν μπορεί να κινδυνεύουν μέρα-μεσημέρι στο σχολείο τους, που δεν μοιάζει καν με σχολείο. Τα παιδιά είναι ό,τι πολυτιμότερο έχουμε.
Ένας άνθρωπος με ένα κόκκινο κανό που πλέει στον πλημμυρισμένο δρόμο, με στρατιωτικά ρούχα και κίτρινες γαλότσες. Ένας δρόμος που μοιάζει σαν ποτάμι, το πλεούμενο επιτείνει την εικόνα της μετατροπής της πόλης σε κάτι άλλο. Μια εικόνα που θυμίζει βιβλική καταστροφή, όμως τέτοιες καταστροφές συμβαίνουν μόνο σε άλλα μέρη του κόσμου, σε περιοχές που πλήττονται από τυφώνες, κυκλώνες, τσουνάμια, σεισμούς και καταποντισμούς, όπου δεν μένει τίποτα όρθιο. Όχι στην Αθήνα. Κάτι δεν πάει καθόλου, μα καθόλου καλά.
Φόβος και ανασφάλεια δεν δημιουργούνται από όσα διαβάζουμε για την κλιματική κρίση, αλλά από τα ίχνη που αφήνουν μέσα μας οι εικόνες μιας θεομηνίας σαν τη χθεσινή
Η ιδέα ότι ο κόσμος μας δεν είναι αυτός που ξέραμε, αυτό είναι το ίχνος της επόμενης μέρας και αυτό είναι που μας τρομάζει – το νιώσαμε ξανά πρόσφατα και παρατεταμένα με τις φωτιές του Αυγούστου. Ο φόβος και η ανασφάλεια δεν δημιουργούνται από όσα διαβάζουμε για την κλιματική κρίση, αλλά από αυτά που ζούμε και από τα ίχνη που αφήνουν μέσα μας οι εικόνες μιας θεομηνίας σαν τη χθεσινή, στην οποία δεν θρηνήσαμε θύματα.(Δεν θα πω «και ευτυχώς», θα πω όμως πως αυτή είναι η διαχωριστική γραμμή μιας καταστροφής Εκτός βέβαια από την τραγική απώλεια του 69χρονου βοσκού που αγνοούνταν στην Εύβοια, ο οποίος παρασύρθηκε από χείμαρρο.
Με αυτή την πρόκληση, πως η αβεβαιότητα της συλλογικής διακινδύνευσης λόγω της κλιματικής κρίσης ήρθε για να μείνει, θα πορευθούμε από εδώ και πέρα με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ίσως είναι και μια προετοιμασία. Όχι μόνο αυτή που πρέπει να κάνουν κυβέρνηση και κράτος για να μπορούν να μας προστατεύουν, γιατί είναι πρωτίστως δική τους η ευθύνη, αλλά κι αυτή που πρέπει να κάνουμε εμείς μέσα μας για να συμφιλιωθούμε με την ιδέα.
Υ.Γ. Δύο φορές γράφοντας αυτό το κείμενο σταμάτησα, ίσως και εσείς που το διαβάζατε, γιατί σκέφτηκα την τραγωδία στο Μάτι – όταν περιέγραφα την πρώτη και την τρίτη φωτογραφία. Γιατί οι ασυνείδητοι φόβοι μας έγιναν πραγματικότητα τότε με τον πιο τραγικό τρόπο. Είναι η συλλογική καταστροφή που μας έχει σημαδέψει περισσότερο ως τώρα, κι ας συντελέστηκε σε ένα μικρό κομμάτι γης. Κι αυτό ακριβώς εννοούσα μιλώντας για τη δύναμη της εικόνας, πάρα πολλές από τις εικόνες που είδαμε τότε δεν θα τις ξεχάσουμε ποτέ.
12°
