Η Αυγή και η επιστολή ενός (ανώνυμου) φανατικού

Η επιστολή προβλήθηκε από την πρώτη σελίδα του σάιτ της Αυγής. Τη θεώρησαν κελεπούρι. Ήταν η ανώνυμη απάντηση ενός εκπαιδευτικού στην κ. Κεραμέως. Είχε λάβει ευχαριστήρια επιστολή της υπουργού, με την ευκαιρία της συνταξιοδότησής του, για την «πολυετή προσφορά» του στη διαπαιδαγώγηση των μαθητών. Είναι μια τυπική επιστολή προς όλους όσους βγαίνουν στην σύνταξη. Προκάλεσε ωστόσο την οργισμένη (και προσβλητική) αντίδραση του εκπαιδευτικού μας.

Μου εκφράζετε την ευγνωμοσύνη σας, γράφει, «επειδή δεν με γνωρίζετε». Δεν «έχουμε κοινούς σκοπούς» ούτε εννοούμε με τον ίδιο τρόπο «το καλύτερο αύριο για τα παιδιά μας», εξηγεί, για να προσθέσει ότι (αν με γνωρίζατε) «κάθε άλλο παρά ευγνωμοσύνη» θα έπρεπε να νιώθετε. Και καταλήγει: «δεν έχετε κατανοήσει, ούτε πρόκειται να κατανοήσετε» ότι το πρόβλημα «σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα» είναι η παροχή κινήτρων «για απόκτηση παιδείας και όχι απλής γνώσης».

Αυτό το τελευταίο, ομολογώ, μου προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ίσως έτσι να εξηγείται γιατί τα παιδιά μας πατώνουν στην έρευνα PISA για τον ΟΟΣΑ. Μπορεί να μην έχουν γνώσεις αλλά έχουν παιδεία! Να κάτι το οποίο, εκτός από την πτωχή τω πνεύματι κ. Κεραμέως, δεν μπορούν και πιθανώς ούτε πρόκειται να κατανοήσουν οι υπεύθυνοι «όλων» των εκπαιδευτικών συστημάτων στον αναπτυγμένο κόσμο. Ευτυχώς επί του ζητήματος έχει πάρει εγκαίρως θέση η ΟΛΜΕ.

Όμως η επιστολή μου έκανε εντύπωση και για έναν άλλο λόγο, ίσως και πιο σοβαρό. Αποτελεί ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς το σύνθημα «ή αυτοί ή εμείς» παίρνει τοξικές διαστάσεις όταν κάποιοι το παίρνουν τοις μετρητοίς, ιδίως στον χώρο του σχολείου.

Προφανώς η ιδεολογία των καθηγητών επηρεάζει τον τρόπο διδασκαλίας. Έχουν γίνει σοβαρές μελέτες στο εξωτερικό για την διαφορά ανάμεσα σε μια συντηρητική προσέγγιση, η οποία δίνει προτεραιότητα στους κανονισμούς και την βαθμολογία και σε μια πιο ουμανιστική, προοδευτική προσέγγιση, η οποία δίνει προτεραιότητα στον μαθητή. Πρόκειται για διαφορές οι οποίες εκτός από τις επιδόσεις, τελικά αφήνουν αποτύπωμα στο πώς αντιμετωπίζουν τις σπουδές και γενικότερα τη ζωή τους οι μαθητές, ενδεχομένως συμβάλλουν και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Πέρα από ακραίες περιπτώσεις όμως δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα υπήρχε εκπαιδευτικός ο οποίος θα ισχυριζόταν ότι δεν έχει «τους ίδιους σκοπούς» με  συναδέλφους του οι οποίοι υιοθετούν μια διαφορετική προσέγγιση. Αντίθετα, υποθέτω πως και οι μεν και οι δε θα είναι σε θέση να αναγνωρίσουν προβλήματα ή πλεονεκτήματα και των δύο παιδαγωγικών λογικών.

Όσο για πιο άμεσα πολιτικά ζητήματα που θίγονται στην τάξη, είναι επίσης προφανές ότι ο τρόπος που θα τα διδάξει ένας οπαδός της αριστεράς και ένας της δεξιάς θα διαφέρουν. Και εκεί όμως υπάρχει ένα πλαίσιο το οποίο ο εκπαιδευτικός μπορεί και πρέπει να τηρεί: να μην προσπαθεί να περάσει τις δικές του απόψεις και να δίνει την δυνατότητα στα παιδιά να κρίνουν παρουσιάζοντας όλες τις πλευρές.

Πράγμα που πάει να πει ότι «σε όλα» τα εκπαιδευτικά συστήματα ένας καλός καθηγητής μπορεί να είναι είτε δεξιός είτε αριστερός είτε κεντρώος. Κανείς δεν τον ελέγχει για τις απόψεις του. Και βέβαια γι αυτόν ακριβώς το λόγο, μπορεί να αποδέχεται την ευγνωμοσύνη της Πολιτείας ανεξαρτήτως της κομματικής τοποθέτησης του υπουργού.

Αυτονόητα πράγματα. Όχι όμως στην Ελλάδα. Όπου κατά τον καθηγητή μας και κατά την Αυγή που τον υιοθετεί και τον προβάλλει (επειδή νομίζει ότι έδωσε πληρωμένη απάντηση στην κ. Κεραμέως), ο αριστερός καθηγητής μας πιστεύει ότι κάνει τόσο φοβερά και διαφορετικά πράγματα ώστε «κάθε άλλο» από ευγνωμοσύνη του οφείλουμε.

Τι ακριβώς εννοεί μπορούμε μόνο να υποψιαστούμε. Θα είχε πράγματι ενδιαφέρον να μελετηθεί αν και σε ποιο βαθμό τέτοιου είδους νοοτροπίες επηρεάζουν και πώς τους μαθητές. Δεν αποκλείεται να εκπλαγούμε. Κατά τα λοιπά, αν ένας ακροδεξιός ήθελε να επαναφέρει τα πολιτικά φρονήματα για τον διορισμό των καθηγητών, δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερη επιχειρηματολογία. Σίγουρα εξηγεί την στάση του ΣΥΡΙΖΑ. Πόσο υποκριτικά είναι τα περί συναίνεσης ακόμα και στην παιδεία αλλά και γιατί αντιτίθεται τόσο λυσσαλέα στην αξιολόγηση: Πώς μπορεί ένα δεξιό υπουργείο να αξιολογήσει έναν γνήσιο αριστερό; Δεν υπάρχει μόνο ηθικό πλεονέκτημα βλέπετε αλλά πλεονέκτημα γενικώς. Στα λόγια βέβαια. Διότι στην πράξη δεν υπάρχει μεγαλύτερο άλλοθι για την ήσσονα προσπάθεια από το να ισχυρίζεσαι ότι φταίνε οι άλλοι που δεν μπορούν «ούτε πρόκειται» να σε κατανοήσουν. Τα μεγάλα ιδανικά βλέπετε, η «παιδεία» και η κοινωνική συνείδηση καταρρέουν όταν μπαίνει το ζήτημα της κατανόησης κειμένου. Εκεί που πατώνουμε στην Ευρώπη. Δεν θα χαλάσουμε τη ζαχαρένια μας όμως για τέτοιες λεπτομέρειες.