Σχόλιο για την πανδημία του κορωνοϊού, την αντιμετώπισή της και το αντιεμβολιαστικό κίνημα.
Χρειάστηκαν δύο μήνες ακροάσεων στη Βρετανία για να καταλήξουν δύο κοινοβουλευτικές επιτροπές στο συμπέρασμα πως τα χέρια που έσφιγγε ανέμελα ο Μπόρις Τζόνσον στην αρχή της πανδημίας οδήγησαν σε «μία από τις χειρότερες αποτυχίες στην ιστορία της βρετανικής δημόσιας υγείας».
Από εκείνες τις ανεπίγνωστες χειραψίες έως σήμερα οι Βρετανοί μέτρησαν 150.000 νεκρούς. Και αν, λέει η έκθεση, η βρετανική κυβέρνηση επέμενε στη θεωρία της ανοσίας της αγέλης, αντί να λάβει περιοριστικά μέτρα, οι νεκροί μπορεί να είχαν φτάσει και τις 500.000. Η έκθεση δεν θα μπορούσε να το πει έτσι, αλλά κάπως έτσι είναι: Είναι σαν να έπρεπε να προσβληθεί ο Τζόνσον από την Covid-19 για να σωθούν οι υπόλοιποι. Χάρη στη δική του νοσηλεία στο νοσοκομείο, δεν γέμισαν τα βρετανικά νεκροταφεία με περισσότερα θύματα.
Στην Αθήνα δεν πλανήθηκε ποτέ το φάντασμα του Λονδίνου. Πλανήθηκε όμως το φάντασμα του Μπέργκαμο με τις τηλεοπτικές οθόνες να πλημμυρίζουν από τις εικόνες των καμιονιών του στρατού που φόρτωναν φέρετρα. Κι έτσι, αντίθετα από τη Βρετανία, η πρώτη φάση της πανδημίας δεν εγγράφηκε ως μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες του ελληνικού συστήματος υγείας, αλλά ως ένα απρόσμενο success story, το οποίο, επιπλέον, έθεσε και μια καλή υποθήκη για το μέλλον. Ένα κράτος που έμοιαζε διαλυμένο από τις χρόνιες, παλιές του παθογένειες και την οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας φάνταζε ξαφνικά αποτελεσματικό και οργανωμένο. Η Ελλάδα δεν ζούσε μια αποτυχία, αλλά έναν θρίαμβο. Η υγειονομική κρίση ήταν η ευκαιρία που έψαχνε για να αποδείξει στον εαυτό της, και ασφαλώς και στους άλλους, πως μπορούσε καλύτερα.
Αν όμως ο λογαριασμός γίνεται στο τέλος της ημέρας και αν έως τότε δεν επιτρέπεται καμία μακαριότητα, τότε κανένας δεν θα έπρεπε να θριαμβολογεί. Αντίθετα. Από αυτό το σημείο όπου βρισκόμαστε, από το «τέλος της αρχής», όπως είπε ο καθηγητής Νίκος Χρηστάκης, μπορεί να πει κανείς πως το success story έχει θολώσει. Πως μπορεί να μην αποτύχαμε με τον ανεπίγνωστο τρόπο που απέτυχαν οι Βρετανοί ή οι Ισπανοί, ή με εκείνον που απέτυχαν οι Αμερικανοί πέφτοντας θύματα του λαϊκισμού του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά πάντως σε κάτι αποτύχαμε. Είναι η αποτυχία που περιέγραψε ο Βαγγέλης Βενιζέλος την περασμένη εβδομάδα χωρίς ίχνος αντιπολιτευτικού οίστρου, επισημαίνοντας πως η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες δύο χώρες της Ευρώπης σε θανάτους ανά εκατομμύριο, με 17 νεκρούς ανά εκατομμύριο κατοίκων, ενώ η Πορτογαλία μετρά μόλις δύο νεκρούς ανά εκατομμύριο και η Γερμανία, μόνο τέσσερις.
Πού αποτύχαμε, λοιπόν; Και γιατί; Μοιάζει με ειρωνεία της τύχης, αλλά η αποτυχία φαίνεται να βρίσκεται στον κολοφώνα της επιτυχίας. Το εμβολιαστικό πρόγραμμα ήταν ένα αξιοζήλευτο θαύμα επιμελητείας, ταχύτητας και οργάνωσης. Την ίδια ώρα, όμως, τα ποσοστά εμβολιασμού κόλλησαν. Το αντιεμβολιαστικό ρεύμα αποδείχθηκε πιο ισχυρό, υπόγεια πλατύ και με βαθιές ρίζες στην ανασφάλεια, στον ανορθολογισμό και στην προκατάληψη. Δεν χρειάζεται να πιστεύεις στις θεωρίες συνωμοσίας για να μην εμβολιαστείς. Αρκεί να σκεφτείς πως «λογικά» το εμβόλιο μετρά λίγο χρόνο ζωής για να είναι ασφαλές. Αρκεί να ρωτήσεις εξίσου «λογικά» έναν επιστήμονα εάν μπορεί να σου εγγυηθεί πως από τη βελόνα που θα τρυπήσει το μπράτσο σου δεν θα πάθεις τίποτα.
Σε αυτή τη «λογική» άγνοιας και φόβου που νικά την επιστήμη, η κυβέρνηση δεν μπόρεσε να ανοίξει σχεδόν καμία ρωγμή. Καμία μέθοδος πειθούς δεν λειτούργησε, ενώ η υποχρεωτικότητα περιορίστηκε μόνο στους υγειονομικούς. Ο εμβολιασμός έγινε υπόθεση ελεύθερης βούλησης και το τείχος ανοσίας, ένα άπιαστο όνειρο. Σύμφωνα με τον Νίκο Χρηστάκη, θα χτίζαμε ένα στέρεο τείχος εάν εμβολιαζόταν το 85% του πληθυσμού. Άλλοι ειδικοί επισημαίνουν πως, εάν ήμασταν πλήρως εμβολιασμένοι, θα χάνονταν ελάχιστοι άνθρωποι κάθε μέρα.
Αλλά η πραγματική εικόνα είναι αλλού. Είναι στη Βόρεια Ελλάδα, όπου στη μητροπολιτική περιφέρεια της Θεσσαλονίκης το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης μετά βίας ξεπερνά το 50%. Στο Κιλκίς ανεμβολίαστο είναι το 58,4%, στην Πιερία το 57,7%, στη Δράμα το 56,8%, στην Ξάνθη το 54,2%, στις Σέρρες το 53,6%, στη Χαλκιδική και στη Φλώρινα το 52,3%.
Θα σώσουν τους Βορειοελλαδίτες οι κινητές μονάδες που από σήμερα έως την Πέμπτη θα εκστρατεύσουν σε δεκάδες χωριά; Τίποτε δεν είναι λιγότερο βέβαιο. Στο μεταξύ, πάντως, θα πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα. Γιατί αποτύχαμε; Αλλά, εάν για την αποτυχία μιας κυβέρνησης είναι αρκετοί κάποιοι μήνες ακροάσεων και η έκθεση μιας κοινοβουλευτικής επιτροπής, για τη συλλογική μας αποτυχία, την αποτυχία μας ως κοινωνίας, θα απαιτηθεί κάτι περισσότερο. Δεν θα χρειαστεί να ακούσουμε, αλλά να έρθουμε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας.
13°
