Η αξιολόγηση που ήδη γίνεται (και δεν τιμά το ελληνικό σχολείο)

Για αρχή να πούμε κάτι που δεν ξέρω αν έχει γίνει σε όλους σαφές: η αξιολόγηση για την οποία σκίζουν τα ρούχα τους οι συνδικαλιστές εκπαιδευτικοί (και όσοι τους ακολουθούν στον αντιαξιολογητικό αγώνα) δεν αφορά τους εκπαιδευτικούς ατομικά. Προς το παρόν δεν προβλέπεται ατομική αξιολόγηση του κάθε δασκάλου ή του κάθε καθηγητή (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι απαραίτητη). Η αξιολόγηση, την οποία κάποιοι αντιμετωπίζουν όπως οι βρυκόλακες τα σκόρδα, αφορά τις σχολικές μονάδες και καλούνται να την κάνουν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί. Με λίγα λόγια ο νόμος στον οποίο δεν θέλουν να υπακούσουν οι διαμαρτυρόμενοι ζητάει από τους εκπαιδευτικούς να αξιολογήσουν τη δουλειά τους ως σύνολο. Να θέσουν στόχους και μετά να διαπιστώσουν αν τους πέτυχαν. Δηλαδή τους ζητάει να κάνουν πράγματα τα οποία, επειδή είναι απολύτως απαραίτητα για την βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, θα έπρεπε να θέλουν να τα κάνουν έτσι κι αλλιώς από μόνοι τους.

Κι ακριβώς επειδή μιλάμε για πράγματα αυτονόητα, περίπου 6.000 σχολεία (και παρά τις προσπάθειες των καθηγητοπατέρων και δασκαλοπατέρων) έχουν ολοκληρώσει την αξιολόγηση τους. Την έχουν κάνει όπως πρέπει; Δεν έχω ιδεά, αλλά ξέροντας ότι πολλοί δάσκαλοι και πολλοί καθηγητές καταλαβαίνουν τα αυτονόητα (παρότι δεν είναι αρκετά φωνακλάδες για να τους προσέχουμε) θα υπέθετα πως ναι.

Το «επιχείρημα» εναντίον της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων που κυριαρχεί είναι πως θα χωρίσει τα σχολεία σε καλά και κακά και είναι επιχείρημα τόσο σοβαρό όσο το να πεις πως η μέτρηση του ύψους θα χωρίσει τους ανθρώπους σε ψηλούς και κοντούς. Οι σχολικές μονάδες είναι ήδη καλές, κακές ή μέτριες. Δεν θα τις κάνει τέτοιες η αξιολόγηση. Η αξιολόγηση απλώς θα περιγράψει το γιατί μια σχολική μονάδα είναι καλή, κακή ή μέτρια και θα δείξει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να γίνει η προσπάθεια να βελτιωθεί ή να παραμείνει καλή. Αρκεί φυσικά την προσπάθεια να θέλουν να την κάνουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι.  

Το κακό για όσους δεν θέλουν να αλλάξουν και να βελτιωθούν ή έστω να προσπαθήσουν, είναι πως η αξιολόγηση γίνεται κανονικά εδώ και καιρό. Δεν αφορά την κάθε σχολική μονάδα ειδικά, αλλά το σύνολο τους και ίσως για αυτό να μην της δίνουν τη σημασία που θα έπρεπε. Όμως είναι σοβαρή αξιολόγηση και δεν είναι καθόλου τιμητική για τα ελληνικά σχολεία.

Μιλάω για τους διαγωνισμούς PISA. Το ένα εργαλείο του ΟΟΣΑ που αξιολογεί τα εκπαιδευτικά συστήματα μετρώντας τις επιδόσεις 15χρονων μαθητών στα μαθηματικά, τις επιστήμες και την κατανόηση κειμένου. Στην τελευταία αξιολόγηση, το 2018 (γίνεται κάθε τρια χρόνια), η Ελλάδα βρέθηκε στην 43η θέση. Πίσω από, μεταξύ άλλων, Μάλτα, Τουρκία, Κροατία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Λετονία, Πορτογαλία, Τσεχία και Σλοβενία (για να αναφέρω μόνο καποιες χώρες των οποίων συχνά έχουμε την ψευδαίσθηση ότι υπερέχουμε). Και η πορεία, από το 2000 που ξεκίνησε ο διαγωνισμός, είναι καθοδική.

Φυσικά η αξιολόγηση της PISA κωδικοποιεί και αποδεικνύει αυτό που οι κάτοικοι αυτής της χώρας διαπιστώνουμε καθημερινά. Το απολυτήριο του γυμνασίου ή του λυκείου δεν ανταποκρίνεται σε τίποτα απολύτως. Πολλοί συμπολίτες που έχουν τελειώσει το Λύκειο δεν μπορούν να καταλάβουν τι διαβάζουν (το τι τραβάω από αυτούς είναι πέρα από κάθε περιγραφή) και δεν έχουν γνώσεις που είναι βασικές. Δεν ξέρουν την τύφλα τους για να το πω όσο πιο απλά και με όση περισσότερη ακρίβεια μπορώ. Κι αυτό δεν είναι αποτέλεσμα της τύχης ή της κλιματικής αλλαγής. Είναι αποτέλεσμα του εκπαιδευτικού συστήματος. Και τα πιο σημαντικά κομμάτια αυτού του συστήματος είναι η σχολική μονάδα και η δουλειά των εκπαιδευτικών. Κι όπως όλα δείχνουν η δουλειά δεν πάει πολύ καλά. Και είναι κρίμα να υπάρχουν εκπαιδευτικοί που να μη θέλουν να μάθουν το γιατί ή πώς θα τη βελτιώσουν. Και μπράβο τους.

ΥΓ – Επειδή ακούω και διαβάζω κάποιους εκπαιδευτικούς να λένε και να γράφουν (με μπόλικη αυταρέσκεια) «εμάς μας αξιολογούν οι μαθητές και οι γονείς τους», νομίζω πως πρέπει να καταλάβουν πως μαθητές και γονείς θα τους αξιολογούσαν μόνο αν μπορούσαν να επιλέξουν σχολείο. Τώρα είναι απλώς υποχρεωμένοι να συνυπάρξουν μαζί τους είτε το θέλουν είτε όχι. (Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι γενικά οι γονείς και οι μαθητές είναι σε θέση να αξιολογήσουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Έτερον εκάτερον)

ΥΓ2 – Φυσικά τεράστια αξιολόγηση είναι και τα φροντιστήρια. Η ύπαρξη τους και μόνο λέει πολλά. Μόνο που δεν ξέρω  για ποιο πραγμα τα λέει. Για τη δουλειά που γίνεται στα σχολεία, για την εμμονή με την ανωτατη παιδεία ή για το κουσούρι να εκτιμάς και να παιρνεις σοβαρά μόνο ό,τι πληρώνεις;