Σχόλιο για τον κίνδυνο της επικράτησης ακραίων ρατσιστικών, ομοφοβικών και φασιστικών αντιλήψεων στα σχολεία.
Τη Χρυσή Αυγή τη βγάζεις στην παρανομία χωρίς δεύτερη σκέψη. Τα στελέχη της τα στέλνεις φυλακή όταν παραβιάζουν τον νόμο. Τι κάνεις όμως όταν ένας μαθητής, ένα παιδί δηλαδή 16 και 17 ετών, χαιρετά φασιστικά; Παιδί, ή αν προτιμάτε έφηβος, με όλες τις αγωνίες, τις ανασφάλειες, τη διάθεση για εξέγερση, φυσικά, και τις αυταπάτες που κουβαλά κάθε έφηβος; Τι κάνεις όταν νεοναζιστικές ομάδες λειτουργούν λίγο-πολύ ανοικτά μέσα σε ένα σχολείο; Στέλνεις τα ΜΑΤ; Παρεμβαίνει ο εισαγγελέας; Πώς περιμένεις να λυθεί το πρόβλημα;
Υπάρχει μεγάλη βιβλιογραφία για τον κίνδυνο της επικράτησης ακραίων ρατσιστικών, ομοφοβικών και φασιστικών αντιλήψεων στα σχολεία. Το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό, ανησυχεί όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Στις περισσότερες από αυτές γίνονται σοβαρές προσπάθειες, όχι πάντα επιτυχημένες, για να αντιμετωπιστεί. Μόνο στην Ελλάδα πέφτουμε από τα σύννεφα. Αφήνουμε την ΚΝΕ να το χειριστεί και βέβαια αυτοϊκανοποιούμαστε από έναν καταιγισμό, καλοπροαίρετων ενδεχομένως, εκκλήσεων για «αγώνα» ενάντια στον φασισμό. Πρόκειται για συνταγή καταστροφής, ό,τι καλύτερο για την ενίσχυση αυτών των ομάδων.
Εύκολες λύσεις προφανώς δεν υπάρχουν. Όλες οι μελέτες ωστόσο συμφωνούν σε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά:
Το πρώτο ότι η υιοθέτηση τέτοιων απόψεων δεν έχει να κάνει με την ιδεολογία καθαυτή. Δεν ξεκινούν από τις ιδέες αλλά καταλήγουν σε αυτές μέσα από μια διαδικασία δημιουργίας ταυτοτήτων σε κόντρα με το σχολείο και τον κοινωνικό περίγυρο. Γίνονται το «μισητό άλλο» και μέσα από αυτό αποκτούν αυτοπεποίθηση και υπόσταση στον χώρο τους. Θα μπορούσαν το ίδιο εύκολα να γίνουν αναρχικοί που τα σπάνε, χούλιγκαν, ή απλώς να είχαν φτιάξει τις δικές τους συμμορίες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για παιδιά που προέρχονται από προβληματικές οικογένειες που αντιμετωπίζουν ήδη ζητήματα κοινωνικοποίησης στο σχολείο.
Εξ αυτού προκύπτει το δεύτερο χαρακτηριστικό, ότι ο στιγματισμός και η απομόνωσή τους στο σχολικό περιβάλλον έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα. Αντί να αλλάξουν, ηρωοποιούνται, υιοθετούν με μεγαλύτερο φανατισμό τις ακραίες ιδεολογίες, γίνονται πιο «συνειδητοί» νεοναζί. Άλλωστε στα δικά τους μάτια είναι ήδη στιγματισμένοι. Πηγαίνουν σε σχολεία που η κοινωνία και η πολιτεία θεωρούν δεύτερης κατηγορίας για να αποφοιτήσουν χωρίς εφόδια και χωρίς προοπτικές. Σε μια ζωή μιζέριας η ένταξη σε αυτές τις ομάδες προσφέρει νόημα.
Ο τρόπος αντιμετώπισής τους προϋποθέτει μια πολύ πιο σύνθετη και ολοκληρωμένη παιδαγωγική πολιτική για την οποία το εκπαιδευτικό προσωπικό στην Ελλάδα είναι παντελώς ανέτοιμο. Η συνήθης ρητορική για την Δημοκρατία, το Πολυτεχνείο ή ακόμα και για τις θηριωδίες της Κατοχής, πέφτει σε ώτα μη ακουόντων. Πόσο μάλλον όταν τύχει να πέσουν σε καθηγητές που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να τελειώσουν το ωράριο, καθηγητές χωρίς φλόγα, ακατάλληλοι για το δύσκολο έργο που έχουν αναλάβει. Η υποκρισία δεν κρύβεται. Όσο για τους διαδηλωτές που πάνε έξω από τα σχολεία με τα πανό και τις σημαίες τους, βούτυρο στο ψωμί τους. Απλώς αναπαράγουν τον κύκλο της βίας, ηθελημένα ή αθέλητα.
Το τρίτο χαρακτηριστικό, τέλος, είναι ότι το σχολείο μόνο του είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Χρειάζεται στήριξη από τον κοινωνικό περίγυρο. Η οποία φυσικά σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει. Μιλάμε για τον φασισμό αλλά παρακολουθούμε με «κατανόηση» τις ρατσιστικές εκρήξεις από γονείς σε σχολεία που φιλοξενούν παιδιά μεταναστών. Η ρητορική, ακόμα και στον επίσημο πολιτικό διάλογο, έχει αποκτήσει έντονα στοιχεία ξενοφοβίας την ίδια στιγμή που ο αντισυστημισμός βρίσκει πια πρόσφορο έδαφος σε όλες σχεδόν τις κοινωνικές ομάδες. Η πανδημία και οι αντιεμβολιαστές αποτέλεσαν το τελευταίο μόνο ρεύμα αμφισβήτησης του κράτους και των θεσμών. Μπορεί να τελειώσαμε με την Χρυσή Αυγή, οι ιδέες και η πρακτική της ωστόσο διατηρούν το δηλητηριώδες αποτύπωμα τους. Ας μη μας εκπλήσσει το ότι εμφανίζονται και στα σχολεία.
19°
