Άντρες με όπλα

Η ταινία του Τζον Σέιλς, από την οποία είναι κλεμμένος ο τίτλος αυτού του κειμένου, διαδραματίζεται σε μια ανώνυμη λατινοαμερικανική χώρα. Εκεί δρουν διάφορες ομάδες ενόπλων. Στρατιώτες, αστυνομικοί, αντάρτες, κακοποιοί, μα και οι απλοί άνθρωποι που επιλέγουν στην τύχη μια παράταξη για να προστατευτούν από τις υπόλοιπες. Στη μέση, σαν πρόβατα περιτριγυρισμένα από σαρκοβόρα, βρίσκονται οι άοπλοι χωρικοί. Για αυτούς όλοι οι άλλοι είναι ίδιοι. Είναι hombres armados, οπλισμένοι άντρες που σπέρνουν τον θάνατο και την καταστροφή.

Η πικρή αλήθεια είναι ότι, κάποιες φορές, ακόμη και ο πιο φιλειρηνικός άνθρωπος αναγκάζεται να πάρει το όπλο. Όταν βρίσκεσαι με το μαχαίρι στο λαιμό, όταν κινδυνεύει άμεσα η ύπαρξή σου ή καταδυναστεύεσαι σκληρά και ανελέητα, κάπως πρέπει να αντιδράσεις. Τις περισσότερες φορές όμως, η εικόνα είναι επίπλαστη και παραπλανητική. Η έχθρα και η ένταση υποδαυλίζονται από τα αντικρουόμενα συμφέροντα και από τους σκληροπυρηνικούς που όχι μόνο αδιαφορούν, αλλά στην ουσία επιδιώκουν να υπάρξουν αθώα θύματα, αφού έτσι οι ίδιοι θα απλώσουν καλύτερα τα πιόνια τους στην σκακιέρα.

Η περίπτωση της Γάζας είναι ενδεικτική. Από τη μια πλευρά βρίσκεται ένας πανίσχυρος στρατός διοικούμενος από σκληροπυρηνικούς που δεν διστάζουν να επιβάλλουν με τη βία αυτό που θεωρούν δίκαιο. Η πολιτική τους μετά από κάθε σύγκρουση, ανοίγει τον δρόμο για την επόμενη. Περιορίζουν τους Παλαιστίνιους, τους αποσπούν τη γη, τους στερούν βασικά αγαθά και γενικά κάνουν ό,τι είναι αναγκαίο ώστε εκείνοι να αντιδράσουν. Όσοι Ισραηλινοί επιμένουν ότι υπάρχει και άλλος τρόπος επίλυσης του προβλήματος περιθωριοποιούνται. Η πλειοψηφία, εγκλωβισμένη στο δόγμα πως μόνο η ωμή βία μπορεί να εξασφαλίσει την ύπαρξη της χώρας, στηρίζει αυτήν την πολιτική.

Οι επίσης εκλεγμένοι ηγέτες της άλλης πλευράς κάνουν το παν για να τους δικαιώσουν. Οχυρωμένοι πίσω από ένα άλλο παράλογο δόγμα (να εξαφανιστούν οι Ισραηλινοί) κάνουν τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να εξασφαλίσουν πως ο αντίπαλος θα αντιδράσει: Απαγωγές και δολοφονίες εφήβων, εκτοξεύσεις ρουκετών, βόμβες σε μέσα μεταφοράς κλπ. Φυσικά, ο στόχος επιτυγχάνεται και ο αντίπαλος δεν αργεί να εξαπολύσει την ασύμμετρα κτηνώδη δύναμή του, η οποία προκαλεί εκατόμβες θυμάτων μεταξύ των αμάχων. Με τον τρόπο αυτό ο κάθε νεκρός μετατρέπεται σε καύσιμη ύλη ώστε ο κύκλος της βίας και του θανάτου να συνεχίσει να γυρνά και οι σκληροπυρηνικοί να κρατιούνται γαντζωμένοι στην εξουσία.

Κάτι ανάλογο, χωρίς ευτυχώς τις εκατόμβες, έχουμε και στην περίπτωση της λεγόμενης ένοπλης πάλης. Από τη μια πλευρά βρίσκεται ένα πάνοπλο κράτος που έχει ολοφάνερα τη διάθεση να ψαλιδίσει τα δικαιώματα των πολιτών. Και από την άλλη οι …ένοπλοι παλαιστές που του προσφέρουν απλόχερα όσες αφορμές χρειάζονται. Χρησιμοποιούν μάλιστα τις ανθρωπιστικές κατακτήσεις των ειρηνικών κινημάτων (το δεκαοκτάμηνο, τις άδειες των κρατουμένων κλπ) δίνοντας το πάτημα στην άλλη πλευρά να τις συκοφαντήσει και να τις ακυρώσει. Κι όλα αυτά χωρίς να υπάρχει η παραμικρή δυνατότητα να επιτευχθεί κάποιος πολιτικός στόχος -αν υποθέσουμε ότι υπάρχει κάποιος τέτοιος- μέσω της ένοπλης δράσης. Οργανώσεις όπως η RAF το αντιλήφθηκαν αυτό και αυτοδιαλύθηκαν. Ίσως λοιπόν κάποιοι να επιλέγουν αυτόν τον δρόμο εξαιτίας της ιδιοσυγκρασίας τους ή κάποιων συγκυριών, άσχετων με τους κοινωνικούς αγώνες. Ή απλώς επειδή πάσχουν από ακραίο μισανθρωπισμό. (Τέτοια περίπτωση είναι ο Χορστ Μάλερ, πρώην μέλος της RAF και νυν νεοναζί).

Οι ανά τον κόσμο ένοπλοι, όμως, δεν πολεμούν μόνοι τους. Έχουν και κάποιους απρόσμενους συμμάχους. Ο λόγος για όλους εκείνους που γίνονται φερέφωνα και προπαγανδιστές των θέσεων του ενός ή του άλλου, ανοίγοντας, άθελά τους, τον δρόμο για ακόμη περισσότερο αίμα. Η λογική τους, όπως αυτή εκφράζεται σε εφημερίδες, ιστοσελίδες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θυμίζει ρητορική οπαδού ποδοσφαιρικής ομάδας. Στην περίπτωση του αεροπλάνου του Ντονέτσκ, της ίσως πιο σχηματικά συμβολικής περίπτωσης θυσίας αμάχων, η ετυμηγορία είχε βγει την ίδια στιγμή. Η παράταξη που υποστηρίζει ο καθένας, ήταν στα σίγουρα αθώα και ως δράστες καταδείχτηκαν, χωρίς κανένα απολύτως στοιχείο, οι άλλοι. Οι επιβάτες του αεροπλάνου από την πλευρά τους, μάλλον δεν θα πολυενδιαφέρονταν για το ποιος έριξε τον πύραυλο. Για αυτούς όλοι είναι ίδιοι. Είναι hombres armados, οπλισμένοι άντρες που σπέρνουν τον θάνατο και την καταστροφή.