Σόσιαλ μίντια: Εργαλείο δουλειάς & επικοινωνίας ή μέσο εκτόνωσης;

Ήταν απλώς ένα διάλειμμα από το πληκτρολόγιο; Ένα απόγευμα και ένα βράδυ χωρίς τα emoticons που περιγράφουν συναισθήματα και διαθέσεις υποκαθιστώντας τις λέξεις; Ή κάτι σαν τεστ επιβίωσης; Πριν απαντήσεις, σκέψου πως σπάνια ένα ερώτημα αφορά τόσο πολλούς. Σχεδόν 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες των σόσιαλ μίντια που κράσαραν τη Δευτέρα. Κι αυτοί κάνουν περίπου τον μισό πλανήτη.

Είναι επίσης από εκείνες φορές που ένα «τεχνικό πρόβλημα» αποκτά μια σχεδόν υπαρξιακή διάσταση. Το πρόβλημα στους δρομολογητές και τους εξυπηρετητές τους, που υποτίθεται πως προκάλεσαν κάποιες «προβληματικές αλλαγές ρυθμίσεων», κάποια στιγμή θα λυνόταν. Στο μεταξύ όμως υπήρχε χρόνος, άφθονος χρόνος ή μπορεί και μια αιωνιότητα, για να δει ο καθένας μας έξω από το μέσο, αποκομμένος, τον βαθμό της εξάρτησής του από αυτό.

Εντάξει, ακόμη και αν δεν δουλέψει για λίγο το Messenger και το WhatsApp, θα έχουμε πάντα το Viber. Οι μικρότεροι έχουν το Tik Tok, στα μάτια πολλών από τους natives των σόσιαλ μίντια το Facebook είναι ήδη ένα απολίθωμα μιας περασμένης εποχής, μια φλύαρη πλατφόρμα που αφορά τους γονείς τους και τις παλαιότερες γενιές, όχι όμως τους ίδιους. Αν όμως η αυτοκρατορία του Ζάκερμπεργκ κλονίζεται από μια διακοπή, τότε βρίσκεται ακόμη μακριά από το σημείο της κατάρρευσης. Παραμένει ισχυρή όσο ήταν, επιδραστική στην καθημερινότητά μας και, ναι, απαραίτητη – «δεν μπορούσαμε να δουλέψουμε», είπε ένας δημοσιογράφος των Νew York Times.

Δεν μπορούσαμε να δουλέψουμε. Να επικοινωνήσουμε. Να εκτονωθούμε. Και να που βρίσκεται το άλλο, το μεγάλο πρόβλημα των σόσιαλ μίντια που δεν λύθηκε όχι σε επτά ώρες ούτε σε επτά χρόνια. Εργαλείο δουλειάς και επικοινωνίας; Όχι, μέσο εκτόνωσης. Βρίσε, ξέσπασε, ξέρνα ό,τι έχεις σε χολή και μίσος. Τα σόσιαλ μίντια θα προσφέρουν μια φιλόξενη στέγη. Και θα εξακολουθήσουν να την προσφέρουν, λέει ένας γκουρού των νέων τεχνολογιών που έγινε η φωνή της συνείδησης της Σίλικον Βάλεϊ, επειδή κερδίζουν.

Αυτός είναι ο Τζάρον Λανίερ, πατέρας της εικονικής πραγματικότητας και συγγραφέας ενός βιβλίου με τίτλο «Δέκα λόγοι για να σβήσετε τους λογαριασμούς σας στα σόσιαλ μίντια αμέσως». Στο βιβλίο του ο Λανίερ περιγράφει μια καθόλου εικονική δυστοπία. Οι πλατφόρμες, μας λέει, χρησιμοποιούν αλγορίθμους με τέτοιον τρόπο ώστε να ενθαρρύνεται το σοσιαλμιντιακό ξύλο. Είναι ένα ψηφιακό Κολοσσαίο, μια βλαβερή αρένα όπου τσακώνονται πολλοί, διασκεδάζουν ακόμη περισσότεροι και κερδίζουν ελάχιστοι.

Ότι θεωρητικολόγησε πριν από τρία χρόνια ο Λανίερ με το βιβλιαράκι του αποκάλυψε μια πρώην μηχανικός του Facebook, η Φράνσις Χόγκεν, με μια σειρά από εσωτερικά έγγραφα που δημοσιεύονται εδώ και εβδομάδες στη Wall Street Journal υπό τον τίτλο «Facebook files». Το πνεύμα είναι το ίδιο – η αυτοκρατορία, λέει, επιλέγει το κέρδος έναντι της ασφάλειας.

Δικαιώνει η πρώην μηχανικός την πρόβλεψη του παλιού γκουρού που έλεγε πως τα σόσιαλ μίντια θα πέσουν από τη συνειδησιακή εξέγερση των ίδιων τους των ανθρώπων; Μένει να φανεί. Αυτές τις επτά ώρες αναμετρηθήκαμε πάντως με τις εξαρτήσεις μας, με τον τρόπο που έχει διαμορφωθεί ο προσωπικός μας κόσμος, με έναν ελεύθερο χρόνο μακριά από τις πλατφόρμες. Με μια πραγματικότητα που για να αλλάξει πρέπει πρώτα να αλλάξουν τα σόσιαλ μίντια. Να λύσουν (να λύσουμε) το άλλο, το άλυτο πρόβλημα σαν μια βλάβη που πρέπει επιτέλους να αποκατασταθεί.