Τα κέρδη από το μπλακάουτ σε Facebook και Instagram

Ήταν μια νίκη του ανθρώπινου είδους αυτή η… ολονύχτια ήττα των πιο διάσημων social media της εποχής;  Ότι, δηλαδή, όσο και αν εξελίσσεται η παγκόσμια διαδικτύωση, η ανθρωπότητα προχωρά στην δρόμο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης κρατώντας από το χεράκι το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT -Internet of Things) και όλος ο συγκλονιστικός κόσμος της ψηφιακής απεραντοσύνης μεταμορφώνεται σε μια ταξινομημένη μάζα στην οθόνη, το ανθρώπινο χέρι είναι αυτό που έχει τον τελικό λόγο. 

Αυτό παίρνει τη λάθος ή τη σωστή απόφαση; Αυτό θα κάνει τη στραβή, εν ολίγοις; Η απάντηση δεν είναι τόσο καθαρή αλλά μάλλον αυτό φαίνεται ότι ισχύει. Όπως και αν έχει εξελιχθεί όλη αυτή η φάση με το πολύωρο μπλακ άουτ, κάποιο ανθρώπινο χέρι είναι αυτό που ευθύνεται και όχι κάποια παντοκυρίαρχη μηχανή. «Εσωτερικό λάθος στη διαχείριση της διαδικτυακής κίνησης προς τα συστήματά μας», ήταν η επίσημη απάντηση. 

Εκτός από την οικονομική απώλεια του Μάρκ Ζάκερμπεργκ η οποία υπολογίζεται στα 6,7 δισ. δολάρια, η πτώση του Facebook, Instagram, Whatsapp και Messenger, είχε τρία βασικά κέρδη. 

Η πρώτη θετική αποτίμηση είναι ότι ο άνθρωπος και όχι οι μηχανές κρατούν ακόμα τον έλεγχο σε μια εποχή που κάθε αντίθετη θεωρία συνωμοσίας μπορεί να καρποφορήσει μαζί με εκείνες των εμβολίων ή οποιαδήποτε άλλο. Με λίγα λόγια, κάποιος ή κάποιοι, άνθρωποι πάντως, έκαναν λάθος. Και ποιο ήταν αυτό το λάθος το οποίο προκάλεσε «το μεγαλύτερο τεχνικό πρόβλημα που έχει παρατηρηθεί ποτέ στην ιστορία των social media; Κόπηκε η επικοινωνία των browsers ( Google Chrome, Safari, Internet Explorer, Microsoft Edge κ.λπ.) με τα url όλων των υπό κατάρρευση social media. Δηλαδή, οι υπολογιστές μας, έδιναν εντολή στους browsers να πάνε σε συγκεκριμένες διευθύνσεις και αυτοί επί της ουσίας ήταν χαμένοι στο διάστημα. Και έτσι είτε πάγωναν είτε «έφερναν» παλαιότερες σελίδες που ήταν αποθηκευμένες στο ιστορικό του browser. 

Ένα ακόμα κέρδος προκύπτει από το απύθμενο υπαρξιακό κενό που δημιούργησαν σε εκατομμύρια χρήστες η απώλεια των αγαπημένων social media. Έστω και για λίγες ώρες, είδαν να στήνεται ένα σκηνικό από το παρελθόν, όταν δεν υπήρχαν τα συστήματα της διαδικτύωσης. Διαπιστώσαμε, εν ολίγοις, ότι μπορεί να υπάρξει ζωή και χωρίς αυτά. Όχι αποβάλλοντάς τα διά παντός από τις ζωές μας αλλά είδαμε ότι μπορούμε να ζήσουμε -έστω και μερικές ώρες, κάτι είναι και αυτό- χωρίς να έχουμε μετατρέψει τις παλάμες μας σε ζωντανές θήκες ή βάσεις για κινητά και άλλες συσκευές ή να έχουμε μονίμως καρφωμένα τα μάτια μας σε μια οθόνη με την πλάτη στην καρέκλα. Μια καλή ιδέα θα ήταν να οργανώσουμε ένα γκάλοπ, έστω και… διαδικτυακό, με το βασικό ερώτημα «τι κάνατε τις ώρες που δεν υπήρχε Facebook, Instagram, WhatsΑpp και Messenger;». Και έτσι να πάμε παρακάτω…  

Και το τρίτο κέρδος; Τα Social δεν είναι υπόθεση μόνο για να παίζουμε, είναι ένα ολοζώντανο κομμάτι της σημερινής μας ύπαρξης ακόμα και αν, πράγματι, μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτά. Ή, μάλλον, και χωρίς αυτά. Εκπαιδεύουν στη συνύπαρξη, ανεξάρτητα αν πολλές φορές η χυδαιότητα ξεχειλίζει. Αυτό μπορεί να μπερδεύει και να κάνει ευκολότερο το κουβάριασμα με τη χυδαιότητα αλλά δίνει την ευκαιρία για ασκήσεις ισορροπίας. Και υποδιαίρεση του συνολικότερου κέρδους είναι να μπορείς να ξεχωρίζεις τη χυδαιότητα. Και πολλά πολλά άλλα που θα τα πούμε άλλη ώρα και με άλλες αφορμές. 

Όλη αυτή η κατάσταση, με το πολύωρο μπλακ άουτ έμοιαζε σαν το παρόν να είχε χάσει μία από τις συγκλονιστικότερες μάχες που έχει δώσει. Και όλο αυτό έστηνε έναν ολέθριο φόβο απώλειας μέλλοντος. Ήταν τραγικές οι αναγωγές και οι εικόνες που μπορούσε να δημιουργήσει αυτή η ολιγόωρη απώλεια. Σαν κάποιος να πάτησε pause σε μια πραγματικότητα τόσο δυνατή και ανίκητη που έχει αποδειχτεί ικανότατη να αναπληρώσει και την κανονική, τη ζώσα πραγματικότητα όταν αυτή μπορεί να παγώσει εξολοκλήρου ακόμα και από τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση των τελευταίων εκατό ετών, τον covid-19 και την απόλυτη καραντίνα που επέφερε. Τα social που κατέρρευσαν χθες ήταν το απόλυτο υποκατάστατο της φυλακισμένης κοινωνικότητας, της διακίνησης της πληροφορίας, των ειδήσεων, της εξάσκησης της συμπεριφοράς, της επικοινωνίας, της μαθητικής, της ακαδημαϊκής, της επαγγελματικής συνέχειας. Αυτό που βίωσαν εκατομμύρια χρήστες είναι αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν FOMO: Fear Of Missing Out. Τον Φόβο Ότι Θα Χάσουν Αυτό Που Συμβαίνει εκεί έξω, τον φόβο ότι θα έχουν αποκλειστεί από αυτό που συμβαίνει χωρίς να συμμετέχουν ή να έχουν την ψευδαίσθηση ότι συμμετέχουν. Ουσιαστικά είναι η αίσθηση ότι εκεί έξω οι άλλοι συνυπάρχουν και ζουν τις δικές τους εμπειρίες χωρίς εσύ να είσαι εκεί. Είναι μια αίσθηση που οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στο Facebook  αλλά και στα άλλα social media. Και ένα από τα συμπτώματα αυτής της κατάστασης είναι η ψευδαίσθηση ότι όταν κάνουμε αναρτήσεις στο FB είμαστε μόνοι μας, γιατί, λένε οι ειδικοί, εκείνη την ώρα υπερισχύει η ικανοποίηση της ναρκισσιστικής ανάγκης του χρήστη, να συγκεντρώσει likes ώστε να επιβεβαιώσει τη συμμετοχή του στη δημιουργία «αυτού που συμβαίνει εκεί έξω». Και αυτό κέρδος είναι, όμως, είναι αν το καλοσκεφτείς, ιδίως για ανθρώπους που ο δημόσιος λόγος ήταν απλώς άπιαστο όνειρο. Να μου πεις ότι από κάποιους θα έπρεπε να είχε αφαιρεθεί το δικαίωμα του δημόσιου λόγου. Αλλά έτσι είναι ο κόσμος των social media: Κάθε λάθος της δημοκρατίας, διορθώνεται με περισσότερη δημοκρατία. Ακόμα και όταν καταρρέουν για μία ολόκληρη νύχτα…