Tι απέγινε το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας;

Παρά τα λάθη και τις γκάφες των Συντηρητικών -προβληματική διαδικασία του Brexit, αλλοπρόσαλλη αντιμετώπιση της πανδημίας- το Εργατικό Κόμμα έχει χάσει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων. Το παραδέχεται ο ίδιος ο Keir Starmer, ο οποίος αντικατέστησε τον τροτσκιστή Τζέρεμι Κόρμπιν στην ηγεσία του κόμματος σε μια προσπάθεια να το διασώσει από την επιρροή της άκρας αριστεράς: από το 1970, η παραδοσιακή σοσιαλιστική πτέρυγα οδήγησε τους Εργατικούς σε όλο και χαμηλότερη δημοτικότητα, ενώ η έμμεση στήριξη του Brexit απογοήτευσε τη φιλοευρωπαϊκή βρετανική αριστερά. Oι τοπικές εκλογές του περασμένου Μαΐου έδειξαν δραματική στροφή περίπου 16% προς τους Τorys με δημαρχίες που ανήκαν παραδοσιακά στο Labour να περνούν εύκολα στα χέρια του Συντηρητικού Κόμματος. 

Ο Λονδρέζος Starmer δήλωσε στον "Guardian" ότι θα μεταφέρει εκτός Λονδίνου τα κεντρικά γραφεία του Κόμματος, που βρίσκονται κοντά στον σταθμό Βικτόρια, προκειμένου να δείξει ότι το Labour είναι κόμμα της εργατιάς της ενδοχώρας. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι συμβολικής φύσεως και εξάλλου η επίσημη έδρα του κόμματος βρίσκεται ήδη στο Νιουκάσλ. Ο Starmer καλείται να απαντήσει στο δίλημμα σοσιαλισμός ή σοσιαλδημοκρατία και ταυτοχρόνως να κινήσει το ενδιαφέρον απολιτικών μαζών και μεταναστών που δεν έχουν ενταχθεί πολιτικά στο βρετανικό σύστημα. 

Αν και δεν έχουν λείψει οι κατά καιρούς ιδεολογικές και εκλογικές κρίσεις, η σημερινή εσωκομματική διαμάχη χρονολογείται από το 2010, όταν ο Ed Miliband έκανε λόγο γι «υπεύθυνο καπιταλισμό» με κρατική παρέμβαση και ρυθμίσεις, παραμερίζοντας το σοσιαλιστικό πρόγραμμα του κόμματος. Επί πέντε χρόνια φαινόταν ότι το Labour συνέχιζε την πολιτική του Τόνι Μπλερ, που είχε απομακρυνθεί από τον σοσιαλισμό της τάξης των χειρωνακτών, αλλά το 2015 επικράτησε η αριστερή πτέρυγα, με το λεγόμενο Socialist Campaign Group, και ο Τζέρεμι Κόρμπιν εξελέγη επικεφαλής με πλειοψηφία 60% η οποία συνοδευόταν από μια τάση μαζικών νέων εγγραφών στο Κόμμα. Αλλά η ηγεσία του απογοήτευσε: η στάση του στο δημοψήφισμα για το Brexit -στην πραγματικότητα ευνόησε την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ- προκάλεσε την αποχώρηση 25 μελών της σκιώδους κυβέρνησης, ενώ παραλλήλως, με πρωτοβουλία της Angela Eagle, δημιουργήθηκε οργανωμένη εσωκομματική αντιπολίτευση. Και παρότι οι εγγραφές μελών είχαν αυξηθεί, σύμφωνα με τον "New Statesman", αποχώρησαν περίπου 7.000 μέλη που αντιτίθεντο στο Brexit. Στο μεταξύ, ακούστηκαν πολλές κατηγορίες εναντίον του Κόρμπιν για αντισημιτισμό -οι θέσεις του υπέρ της Παλαιστίνης και κατά του Ισραήλ θεωρήθηκαν ακραίες- ενώ το πρόγραμμα των εθνικοποιήσεων ακουγόταν υπερβολικά ριζοσπαστικό, σαν μια επιστροφή στο παρελθόν πριν από τη Μάργκαρετ Θάτσερ.

Το πρόβλημα του Labour είναι ότι αν μετακινηθεί προς τη σοσιαλδημοκρατία δεν θα διαφοροποιείται από τους Φιλελευθέρους: αυτό που το κάνει μοναδικό στη Βρετανία και στην Ευρώπη δεν είναι η κεντροαριστερή του φυσιογνωμία αλλά η αντισταλινική σοσιαλιστική, η ταύτισή του με τον ριζοσπαστικό συνδικαλισμό. Πάντως, η βασική αδυναμία των Εργατικών είναι ότι επιμένουν στον κοινωνικό διχασμό και ότι έχουν έμμονη ιδέα με την ταξική ταυτότητα -κάτι που σήμερα είναι απείρως πιο περίπλοκο από τη μαρξιστική αντίληψη- ενώ την ίδια στιγμή φαίνονται όλο και πιο αποκομμένοι από τη ζωή της βρετανικής working class. Το σημερινό Εργατικό Κόμμα φαίνεται να έχει περισσότερα κοινά με τις τεχνολογικές ελίτ της Καλιφόρνιας παρά με τους απλούς ανθρώπους της βορειοανατολικής Αγγλίας. Όπως έχει συμβεί και με το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ, οι εργαζόμενοι ψηφίζουν λαϊκή δεξιά, όχι αριστερά.    

Οι Torys και ο Mπόρις Τζόνσον πανηγυρίζουν πάνω από τα συντρίμμια του Labour. Ο Τζόνσον αποδίδει τις επιτυχίες του στις λαϊκές τάξεις στην έξοδο από την ΕΕ η οποία «επέτρεψε τη λήψη αποφάσεων όπως η δημιουργία επαρχιακών αεροδρομίων, το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού Covid και η προέλαση της Leicester City στην Ευρωπαϊκή Super League του ποδοσφαίρου: όλα αυτά δεν θα ήταν δυνατά αν το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ακόμα μέλος της ΕΕ.» Ο Τζόνσον ανησυχεί περισσότερο για τις αποσχιστικές τάσεις της Σκοτίας ―όπου η Nicola Sturgeon, ενισχυμένη από τους ευρωπαϊστές, ελπίζει να ανανεώσει το αίτημά της για ένα καινούργια δημοψήφισμα ανεξαρτητοποίησης― παρά για το Εργατικό Κόμμα το οποίο φαίνεται να διατηρεί τις δυνάμεις του μόνο στην Ουαλία. 

Στο εσωτερικό του Κόμματος οξύνονται τα παράπονα. Η Diane Abbott, σκιώδης υπουργός Εσωτερικών επί Κόρμπιν, έγραψε στο Twitter ότι «ο Keir Starmer πρέπει να ξανασκεφτεί τη στρατηγική του και να μη ρίχνει το φταίξιμο στην προηγούμενη κομματική ηγεσία. Η συντριπτική ήττα για τους Εργατικούς στο Χάρτλπουλ είναι ευθύνη του Starmer. Οι Εργατικοί είχαν κέρδισαν την έδρα δύο φορές υπό την ηγεσία του Kόρμπιν.»

Aυτή τη στιγμή οι Εργατικοί κατέχουν στη Βουλή των Κοινοτήτων 199 έδρες (από τις 650) και 171 (από τις 788) στη Βουλή των Λόρδων, ενώ θεωρείται το κόμμα με τα περισσότερα εγγεγραμμένα μέλη στην Ευρώπη: περίπου 430.000 άτομα.