Όποιος δεν θέλει να βοηθήσει τους μαθητές, τους «αφουγκράζεται»

Το ξυλίκι ανάμεσα στους ακροδεξιούς μαθητές και τους ακροαριστερούς φοιτητές* στη Σταυρούπολη, όπως και οι φετινές εθιμοτυπικές καταλήψεις, έδωσε ξανά την ευκαιρία στους συμπολίτες να χρησιμοποιήσουν τη φράση-μπακαλιάρο που έχει καταστρέψει και συνεχίζει να καταστρέφει παιδιά και κυρίως εφήβους. Εκπρόσωποι της κυβέρνησης, εκπρόσωποι των κομμάτων της αντιπολίτευσης, εκπρόσωποι φορέων και δημοσιολογούντες ξανασυμφώνησαν πως «πρέπει να αφουγκραστούμε τα παιδιά» και κατόπιν χαμογέλασαν αυτάρεσκα σκεπτόμενοι πόσο πολύτιμη για την κοινωνία είναι η γεμάτη κατανόηση και μεγαθυμία σοφία τους. 

Η κοινωνία, από την άλλη, περιορίστηκε στον συνήθη ρόλο της, για τον οποίο άλλωστε όλοι οι παραπάνω την εκπαιδεύουν: να υπομένει την καταστροφή που τέτοιες «σοφίες» προκαλούν. «Σοφίες» που ο μόνος τους σκοπός δεν είναι να βοηθήσουν την κοινωνία και τους εφήβους της, αλλά να δώσουν την ευκαιρία σ’ αυτούς που θα έπρεπε να δουλεύουν για την κοινωνία και τους εφήβους της να τεμπελιάζουν με την άνεσή τους μεν, όλο αυτιά για να «αφουγκράζονται» δε.

Στο μεταξύ, το δημόσιο σχολείο γίνεται όλο και χειρότερο και μαζί και το επίπεδο των εφήβων μαθητών. Μπορεί να έχετε βαρεθεί να ακούτε και να διαβάζετε τα ντροπιαστικά για την Ελλάδα και τους μαθητές της αποτελέσματα του PISA, αλλά να είστε σίγουροι πως, όσο περνάμε την ώρα μας «αφουγκραζόμενοι» ή λέγοντας πως «πρέπει να αφουγκραστούμε ακόμα πιο προσεκτικά», τόσο περισσότερο θα τα ακούτε και θα τα διαβάζετε.    

Οι έφηβοι μαθητές (κι επειδή ακριβώς είναι έφηβοι μπορεί να μην το καταλαβαίνουν) δεν έχουν ανάγκη ανθρώπους που να τους «αφουγκράζονται». Εδώ καλά καλά ούτε οι ίδιοι δεν ξέρουν τι θέλουν και τι τους γίνεται. Είναι σάκοι του μποξ που, από τη μια, τους κοπανάνε οι ορμόνες τους και, από την άλλη, το άγχος για το γεμάτο ευθύνες μέλλον που έρχεται. Αν σ’ αυτά κανείς προσθέσει και την παντελή έλλειψη εμπειρίας, γίνεται αμέσως κατανοητό το ότι αν υπάρχει κάτι στο οποίο δεν είναι καθόλου καλοί οι έφηβοι μαθητές είναι η ορθή κρίση και η διαύγεια. Είναι έφηβοι και δεν έχουν καμία υποχρέωση να είναι διαυγείς ή να έχουν ορθή κρίση. Δεν έχουν καμία υποχρέωση, ούτε μπορούν, να έχουν οι ίδιοι τις απαντήσεις στις ερωτήσεις τους. Αυτές είναι ευθύνες των μεγαλύτερων. Μόνο που εδώ και δεκαετίες οι μεγαλύτεροι προσπαθούν να πασάρουν αυτές τις ευθύνες τους στους εφήβους. Κι επειδή είναι πονηροί τις μασκαρεύουν ως σεβασμό στην άποψη των νέων ή ως σιωπή που βοηθά «να τους αφουγκραστούν». Οι ευθυνόφοβοι και τεμπέληδες μεγάλοι πετούν το μπαλάκι στους εφήβους και αλληλοσυγχαίρονται για το πόσο προχωρημένοι είναι. 

Και κάπως έτσι οι έφηβοι μαθητές έχουν πολλούς να τους «αφουγκραστούν», αλλά μένουν χωρίς αυτά που έχουν πολύ περισσότερη ανάγκη. 

Οι έφηβοι μαθητές χρειάζονται σχολεία που να λειτουργούν. Που να μην είναι έρμαια στις ορέξεις κάθε μειοψηφίας. Που να μη μοιάζουν με δημόσια ουρητήρια κακόφημων περιοχών της Νέας Υόρκης στα τέλη της δεκαετίας του '70. Σχολεία που να τους μαθαίνουν πώς λειτουργεί ο κόσμος γύρω τους. Σχολεία που να τους μαθαίνουν πώς λειτουργεί η μηχανή κάθε κοινωνίας: η οικονομία. Χρειάζονται σχολεία που θα τους εκπαιδεύουν να καταλαβαίνουν τι λέει κάθε κείμενο που διαβάζουν. Χρειάζονται σχολεία που θα διδάσκουν  την αξία των κανόνων και θα τους μαθαίνουν ότι χωρίς κανόνες κοινωνία δεν υπάρχει. Και πρώτα και πάνω απ’ όλα, οι έφηβοι χρειάζονται όρια. 

Όρια που φυσικά και θα ξεπεραστούν και θα επαναπροσδιοριστούν (αυτό άλλωστε δεν είναι η εξέλιξη;) αλλά που για να ξεπεραστούν και να επαναπροσδιοριστούν θα πρέπει πρώτα να τεθούν. Δηλαδή να υπάρξουν. Όταν σπαταλάμε τον χρόνο μας «αφουγκραζόμενοι» τους εφήβους μαθητές στην πραγματικότητα τους στερούμε τη δυνατότητα να γκρεμίσουν ό,τι παλιό δεν τους κάνει και να το αντικαταστήσουν με το νέο που τους εξυπηρετεί. Τους καταδικάζουμε να κυνηγούν ανεμόμυλους ή απλώς την ουρά τους. 

«Δηλαδή είναι κακή η κατανόηση των προβλημάτων των παιδιών;» θα ρωτήσει κάποιος και θα του απαντήσω: κάθε άλλο. Είναι απολύτως απαραίτητη. Μόνο που την κατανόηση αυτή δεν είναι δουλειά των εφήβων μαθητών να σας την προσφέρουν. Καλά καλά ούτε οι ίδιοι δεν καταλαβαίνουν ακριβώς τα προβλήματά τους. Αλλά ακόμα κι εκείνοι ξέρουν πως κατανόηση δεν ειναι η συνεχής υποταγή στις επιθυμίες τους. Δεν είναι κατανόηση να κάνεις κάποιον να νιώθει ότι δεν χρειάζεται να ανέβει καμία σκάλα για να φτάσει κάπου, κατανόηση είναι να βρεις τρόπους να του κρατάς τη σκάλα καλύτερα καθώς την ανεβαίνει.  

Φυσικά, αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο από το να «αφουγκράζεσαι». Είναι πιο δύσκολο να φτιάξεις σοβαρό σχολείο, είναι πιο δύσκολο να εκπαιδεύσεις, είναι πιο δύσκολο να βάλεις όρια. Είναι πιο δύσκολο να είσαι χρήσιμος από το να είσαι ευχάριστος (παρότι συχνά ο χρήσιμος είναι ιδιαιτέρως ευχάριστος). Από την άλλη, είναι πολύ πιο εύκολο να «αφουγκράζεσαι», να κολακεύεις, να κάνεις ότι καταλαβαίνεις, να ικανοποιείς τις ορέξεις της στιγμής. Καταστροφικό αλλά εύκολο. Και μπράβο σου.     

*Ζητώ συγγνώμη για το καταφανές λάθος μου.  Όλοι ξέρουμε ότι στη δημοσιογραφία από τα πρώτα που μαθαίνεις είναι πως οι ακροδεξιοί μαθητές είναι «ακροδεξιοί» και οι ακροαριστεροί φοιτητές «φοιτητές». Αναγνωρίζω πως είμαι ανεπίδεκτος μαθήσεως.