Η αμυντική συμφωνία Αθήνας με το Παρίσι αναβαθμίζει την Ελλάδα

Πριν αλέκτωρ φωνήσαι και το ολόφρεσκο πολιτικό αφήγημα του Αντώνη Σαμαρά ακυρωνόταν εκ των πραγμάτων. Όλα αυτά περί κομματικής γραμμής, περί Νέας Δημοκρατίας που δεν είναι «Ποτάμι» και περί Συμφωνίας των Πρεσπών της οποίας τις παράπλευρες πρόνοιες δεν πρόκειται να τις ψηφίσει στη Βουλή κ.λπ. κ.λπ. έπεσαν στο κενό παρά τις έντιμες προσπάθειες του Αδώνιδος Γεωργιάδη να θυμίσει, βασιζόμενος ωστόσο στη δική του πολιτική μνήμη η οποία είναι ιδιαιτέρως επιλεκτική, πως την κυβέρνηση Σαμαρά έριξε η Άνγκελα Μέρκελ. Ο κ. Γεωργιάδης ξεχνά πως οι κυβερνήσεις πέφτουν στις κάλπες και πως αυτή η συγκεκριμένη άρχισε να κατακρημνίζεται από τις Ευρωεκλογές του 2014. Εν πάση περιπτώσει, ο νυν υπουργός της κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη προφανώς έσπευσε να δηλώσει εμμέσως πλην σαφώς πίστη στον πολιτικό του μέντορα Αντώνη Σαμαρά ο οποίος για κάποιους λόγους αισθάνθηκε την εσωτερική παρορμητικής φύσεως ανάγκη να διαφοροποιηθεί από τον σημερινό πρωθυπουργό. Ε, λοιπόν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον ανέμενε στη γωνία. Λίγα 24ωρα μετά την εσωκομματική εξέγερση του Αντώνη Σαμαρά που βασίστηκε σε εκτόξευση πατριωτικών μύδρων, ο πρωθυπουργός της χώρας υπέγραφε στο Παρίσι τη στρατηγική συμφωνία αμυντικής αρωγής μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας, καθώς και την αγορά υπερσύγχρονής αμυντικής τεχνολογίας για την αμυντική θωράκιση της χώρας έναντι της Τουρκίας σε αέρα και θάλασσα. Πρόκειται για κίνηση ματ σε δύο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο αφορά τους συσχετισμούς με την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο και το θέατρο κρίσεων της Μαύρης Θάλασσας, του Καυκάσου και του υπογαστρίου της Ρωσίας. Το δεύτερο επίπεδο αφορά το εσωτερικό πολιτικό τοπίο στην Ελλάδα και τους κομματικούς συσχετισμούς εντός της Νέας Δημοκρατίας. Η κίνηση Μητσοτάκη και στα δύο επίπεδα παραπέμπει σε κίνηση ματ σε σκακιέρα.

Η κίνηση αυτή είναι σίγουρα κοστοβόρα. Με μια πρώτη εκτίμηση το κόστος αγοράς των γαλλικών σκαφών και αεροσκαφών με τα οπλικά τους συστήματα και τα ηλεκτρονικά τους αγγίζει τα 10 δισ. ευρώ. Επειδή πρόκειται για μακροπρόθεσμου τύπου δεσμεύσεις εκατέρωθεν και μάλιστα σε βάθος αρκετών δεκαετιών, το κόστος αυτό θα εκτοξευθεί ως προς τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς αφού θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το κόστος προμήθειας αναλωσίμων, ανταλλακτικών, βλημάτων, αναβαθμίσεων υπάρχοντος υλικού, αναπροσαρμογής οπλικών συστημάτων και ηλεκτρονικών μέσων παρακολούθησης κ.λπ.

Η συμφωνία αυτή λοιπόν αποτελεί το πρώτο στάδιο μίας ευρύτερης συνεργασίας στρατηγικού ενδιαφέροντος κάποιων χωρών της Μεσογείου και της Κεντρικής Ευρώπης με κοινά συμφέροντα και στόχους στα πλαίσια συγκρότησης μιας Συμμαχίας ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Σε αυτήν πολύ πιθανόν να μη συμπεριληφθούν χώρες όπως η Γερμανία ή χώρες που συνδέουν την εθνική τους ασφάλεια αποκλειστικά και μόνον από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Τέτοιες χώρες είναι οι πρώην Ανατολικές πλην Βαλκανίων και η Σκανδιναβία. Πιθανότατα και η Πορτογαλία. Άλλες χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, τα Βαλκάνια, κάποιες βορειοαφρικανικές δημοκρατίες και βασίλεια, πολύ πιθανόν να βρεθούν πολύ κοντά σε μία τέτοια προοπτική. Ο τύπος συνεργασίας και η «συμμαχική εγγύτητα» προφανώς θα ποικίλουν ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Βασικός εταίρος σε αυτή τη διαδικασία θα είναι και το Ισραήλ το οποίο βεβαίως δεν πρόκειται ποτέ να εγκαταλείψει την προνομιακή σχέση που διατηρεί με την Ουάσινγκτον.

Η Ελλάδα, λοιπόν, σε μία κρίσιμη χρονική στιγμή όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες εξειδικεύουν τη νέα τους στρατηγική προτεραιότητα που αφορά την παρουσία τους στη ζώνη του Ινδο-Ειρηνικού, επιλέγει να συνεργαστεί στενότερα και με μακροπρόθεσμη προοπτική με τη μοναδική χώρα της Ευρώπης η οποία διαθέτει δυνατότητες υπερσύγχρονων αμυντικών τεχνολογιών και κατασκευής πολύπλοκων και αποτελεσματικών οπλικών συστημάτων. Το ζήτημα είναι ότι η γαλλική τεχνολογία είναι σε θέση να προκαλέσει το περίφημο «Game Change» σε επίπεδο Μεσαίων - Περιφερειακών Δυνάμεων. Περιοχές με τέτοιες δυνάμεις είναι η Ανατολική Μεσόγειος, το Θέατρο του Καυκάσου και η Βόρεια Αφρική. Σε αυτές τις περιοχές Ρωσία, ΗΠΑ και Κίνα διατηρούν συμφέροντα και «ενδιάμεσους εκπροσώπους». Σε αυτό το σκηνικό η συμφωνία της Αθήνας με το Παρίσι αναβαθμίζει την Ελλάδα από παρατηρητή σε παίκτη. Μένει να αποδειχθεί αν η Αθήνα θα καταφέρει να παίξει τον ρόλο που της επιφυλάσσουν οι δυνατότητες που προσφέρει αυτή η συμφωνία.

Στο ίδιο το πεδίο (Θέατρο Κρίσεων) η Αθήνα με την παραχώρηση στρατιωτικών βάσεων ή σημείων «φιλοξενίας» αμερικανικών μονάδων όπως στην Αλεξανδρούπολη, Στεφανοβίκειο, Καβάλα, Σκύρο, Λάρισα, καθώς και με την αναβάθμιση της αμερικανικής βάσης στη Σούδα κατάφερε να εξουδετερώσει (κυρίως με την Αλεξανδρούπολη) ένα πολύ μεγάλο μέρος της τουρκικής στρατιωτικής πίεσης στον Έβρο. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγουν οι συντονιστές των τουρκικών επιτελείων. Την παραδοχή αυτή κλήθηκαν να «εκλαϊκεύσουν» μέσω των τουρκικών ΜΜΕ πολύ γνωστοί επιτελάρχες εν αποστρατεία οι οποίοι εξηγούν πως το βασικό δόγμα εισβολής της Τουρκίας στη Θράκη ακυρώθηκε από την παρουσία αμερικανικών δυνάμεων στην Αλεξανδρούπολη. «Ό,τι και να κάνουμε θα πέσουμε πάνω στους Αμερικάνους» δηλώνουν οι έμπειροι Τούρκοι στρατηγοί οι οποίοι επιχειρούν να προσανατολίσουν τις συζητήσεις σε νέες στρατιωτικές τακτικές στο Αιγαίο, όπως την τακτική ταυτόχρονης κατάληψης βραχονησίδων και νησίδων με μικρές μονάδες καταδρομών που θα διαθέτουν ταχύτατα μέσα μεταφοράς. Από τα ψηλά στα χαμηλά, δηλαδή. Είναι προφανές πως ο ευνουχισμός των τουρκικών επιτελείων από την Αυλή του Σουλτάνου στο προεδρικό μέγαρο της Άγκυρας έχει αποπροσανατολίσει τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις οι οποίες δεν παράγουν με την ίδια αποτελεσματικότητα επιχειρησιακό έργο αλλά και αναγκαίο αναπρογραμματισμό. Οι αδυναμίες αυτές εντοπίζονται σε όλα τα όπλα, αρχής γενομένης από την πολεμική αεροπορία της γειτονικής χώρας.

Με την ελληνογαλλική συμφωνία των Παρισίων υλοποιείται και μία άλλη βασική αμυντική προτεραιότητα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η ακύρωση των δυνατοτήτων εισβολής και κατάληψης εδαφών από την Τουρκία. Μέχρι και το 2025-2026 αυτή η προτεραιότητα αναμένεται, αν όλα λειτουργήσουν καλά, ότι θα διασφαλίζεται από την παρουσία γαλλικών μονάδων στην περιοχή στη βάση της στρατιωτικής αρωγής. Από το 2025 και ύστερα τον ρόλο αυτό αναλαμβάνουν θεωρητικά οι φρεγάτες Belharra οι οποίες ελέγχουν το πεδίο μάχης πολύ πέρα από τον ορίζοντα.

Είναι άραγε σε θέση η Αθήνα να διαχειριστεί με αξιοπιστία και σε βάθος χρόνου τις δύο στρατηγικού τύπου εξαρτήσεις της; Την εξάρτηση από το ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ στη βάση της διμερούς αμυντικής συμφωνίας και των εκατέρωθεν δεσμεύσεων. Την εξάρτηση από τη διμερή συμφωνία με τη Γαλλία. Προφανώς στο ελληνικό ΥΠΕΞ καθώς και στο Υπουργείο Άμυνας θα πρέπει να αντιλαμβάνονται πια ότι το παιγνίδι γίνεται όλο και περιπλοκότερο και ότι η διασφάλιση των ελληνικών προτεραιοτήτων ασφαλείας δεν ανήκουν στη σφαίρα του αυτονόητου αλλά εντάσσονται σε ένα ευρύτερο σύστημα όπου επικρατεί, ιδιαίτερα τούτη την περίοδο, ρευστότητα και άρα αστάθεια. Το καθοριστικότερο ωστόσο στοιχείο είναι αυτό που αφορά τη σταθερότητα ως προς τις επιλογές. Η εσωτερική πολιτική συνεννόηση δεν είναι απλώς απαραίτητη για τη διασφάλιση των μακροπρόθεσμων στόχων της ελληνικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Είναι το ίδιο κλειδί για την επίτευξη αξιόπιστου συστήματος συλλογικής αναφοράς ως προς τις εθνικές επιλογές.