Ο Γιώργος Παναγιωτάκης γράφει για τις γυναικοκτονίες και τα memes που κυκλοφορούν.
To συγκεκριμένο meme κυκλοφορεί και ανακυκλώνεται σε πάμπολλες παραλλαγές. Η βασική εκδοχή του είναι η εξής: «Τι έχεις;» ρωτάει ο άντρας τη γυναίκα. «Τίποτα» απαντάει εκείνη, παρότι δείχνει να του τα έχει μαζεμένα. Και τέλος. Αυτό ήταν.
Η επιτυχία του αστείου (μια επιτυχία που αποδεικνύεται από τον μεγάλο αριθμό των likes και των χα χα σε κάθε αναπαραγωγή του) βασίζεται στην πολύ διαδεδομένη άποψη ότι οι γυναίκες είναι μουλωχτές στον θυμό τους και χρησιμοποιούν μαστορικά την εύγλωττη σιωπή και τα υπονοούμενα για να ψήνουν το ψάρι στα χείλη των αντρών. Οι τελευταίοι, σαν πιο αγαθοί, ντόμπροι και ναΐφ, νιώθουν μπερδεμένοι και γενικά ταλαιπωριούνται.
Ένα πρώτο ερώτημα είναι αν το παραπάνω ισχύει ή αν είναι ένα ακόμη από τα στερεότυπα που συσκοτίζουν το τοπίο σε ό,τι αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στα φύλα. Για την οικονομία της συζήτησης θα δεχτούμε πως ισχύει. Άλλωστε το έχουν αυτό τα στερεότυπα. Από το πολύ πες πες, στο τέλος γίνονται τόσο πιστευτά ώστε επηρεάζουν πράγματι τη συμπεριφορά των ανθρώπων και έτσι (αυτό)επιβεβαιώνονται. Και τα memes αυτή η σχετικά νέα μορφή εύθυμης αφήγησης που κινείται ανάμεσα στη γελοιογραφία και στο ανέκδοτο (το οποίο βρίσκεται ολοφάνερα σε φάση παρακμής τα τελευταία χρόνια) βάζουν καθημερινά μέσω της επανάληψης το -όχι πάντα και τόσο αθώο- λιθαράκι τους στην όλη κατασκευή.
Αφού πάντως γελάσουμε για πολλοστή φορά με το συγκεκριμένο meme ώστε να μη μας περάσουν για party poopers, ίσως οφείλουμε να βάλουμε στην κουβέντα και το γιατί. Πώς έγιναν οι γυναίκες εξπέρ του ψυχολογικού πολέμου και οι άντρες ντόμπροι μπουνταλάδες; Είναι από τη φύση τους έτσι; Ή μήπως εκπαιδεύονται από μικρά παιδιά σε αυτούς τους ρόλους; Και, σε ό,τι αφορά τις γυναίκες, που είναι και ο στόχος του επιτυχημένου meme, μήπως άραγε αυτή η συμπεριφορά κρύβει μέσα της κάτι πολύ πιο σκοτεινό; Μήπως είναι ένα από τα παρελκόμενα των αιώνων της καταπίεσης; Μήπως υπαγορεύεται σε κάποιο βαθμό και από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης; Το γνωρίζουμε εξάλλου και από τον κόσμο των ζώων: Όταν ένα είδος μοιράζεται το βοσκοτόπι του με ένα άλλο πιο δυνατό, ανταγωνιστικό και επιθετικό, αναγκάζεται να προσαρμόσει τη συμπεριφορά του για να επιβιώσει.
Είναι κυριολεκτικά ζήτημα ζωής και θανάτου να το κάνει. Απόδειξη, στην περίπτωσή μας, το λογύδριο που έβγαλε από το βήμα μιας τηλεοπτικής εκπομπής ο αγιογράφος θείος του δράστη της πρόσφατης γυναικοκτονίας στη Ρόδο (της ενδέκατης που καταγράφηκε στη χώρα μας μέσα στο 2021) εκφράζοντας κάποιες απόψεις που εξακολουθούν να χαίρουν ευρείας αποδοχής στην ελληνική κοινωνία. Σταχυολογώ πρόχειρα: «Ορισμένες συμπεριφορές γυναικών φτάνουν τους συντρόφους τους στα άκρα». «Όχι μέχρι να μας ρίξετε και μόλις σας φτιάξουμε τα σπίτια ξαφνικά θέλετε την ελευθερία σας». «Δεν είστε όλες θύματα, υπάρχετε κι εσείς με αγγελική μορφή αλλά εξωτερικά μόνο, για το μέσα βάλτε άλλη λεξούλα».
Φαντάσου δηλαδή τι θα γινόταν αν οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν λιγότερα υπονοούμενα και περισσότερο επιθετική συμπεριφορά. Εδώ μερικοί (πολλοί, πιο σωστά) δεν ανέχονται καν τον όρο γυναικοκτονία και εξακολουθούν να μηρυκάζουν τα ίδια σαθρά επιχειρήματα εναντίον της.
Ίσως λοιπόν η τελική εκδοχή αυτού του meme θα έπρεπε να είναι η εξής: «Τι έχεις;» ρωτάει ο άντρας. «Ακόμη μια γυναικοκτονία» απαντάει η γυναίκα. Σύμφωνοι, δεν είναι αστείο. Ούτε όμως και το ζήτημα είναι αστείο.
9°
