«Έλληνας και γεννιέσαι και γίνεσαι»

Πριν μερικά χρόνια στον κατάλογο ενός νηπιαγωγείου στην Αθήνα υπήρχαν τα επώνυμα Αντετοκούνμπο. Σήμερα το δικό τους επώνυμο είναι το πιο γνωστό και επιδραστικό επώνυμο Ελλήνων στον κόσμο. Ο Γιάννης είναι το τρίτο από τα πέντε παιδιά της οικογένειας Αντετοκούνμπο, που το 1992 μετανάστευσε από τη Νιγηρία στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας.

Η οικογένεια Αντετοκούνμπο κατέχει ένα (ακόμα) μοναδικό, τραγελαφικό και πολύ «ελληνικό» συνάμα ρεκόρ. Δεν είναι μόνο οι πιο διάσημοι Έλληνες δεύτερης γενιάς. Τα τέσσερα αδέρφια (Γιάννης, Θανάσης, Κώστας, Αλέξανδρος) που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Ελλάδα έχουν αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια -σε διαφορετικά χρονικές στιγμές από το 2013 μέχρι και σήμερα το 2021- με «ακροβατικά» της επίσημης Πολιτείας για να ξεπεράσει τα εμπόδια, που η ίδια θέτει (!) στους μετανάστες δεύτερης γενιάς στο να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια. Η αρχή έγινε με τον Γιάννη, όταν διαπιστώθηκε το ταλέντο του αλλά δεν είχε καν διαβατήριο. Με την πρόσφατη τιμητική πολιτογράφηση της μητέρας και του μικρού αδελφού του Γιάννη, Αλέξανδρου, έκλεισε ο κύκλος.

Ο Αλέξανδρος (που έζησε τα πρώτα 12 χρόνια της ζωής του στην Ελλάδα) και η μητέρα του δεν μπορούσαν να πάρουν την ελληνική ιθαγένεια με τις ισχύουσες διατάξεις του Κώδικα Ιθαγένειας γιατί δεν ζουν στην Ελλάδα και δεν έχουν άδεια διαμονής, γι’ αυτό και πραγματοποιήθηκε τιμητική πολιτογράφηση.

Και πολύ σωστά εισήχθη μια φωτεινή εξαίρεση από τον κανόνα που θέλει την Ελλάδα να ταλαιπωρεί χιλιάδες παιδιά μεταναστών στη διαδικασία απόδοσης της ελληνικής ιθαγένειας. Δυστυχώς, πρόκειται μόνο για στιγμή έμπρακτης μετάνοιας του κράτους. Είναι τόσο η εκτυφλωτική λάμψη, το μέγεθος και η προσφορά της οικογένειας στην χώρα που η Πολιτεία υποκλίνεται.

Δεν είναι όμως όλα τα παιδιά 2ης γενιάς στην Ελλάδα τόσο πετυχημένοι, και τόσο «ορατοί» όσο ο Γιάννης και η οικογένεια του. «Πάντα αισθανόμασταν και ήμασταν Έλληνες» εκμυστηρεύτηκαν στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το ίδιο αισθάνονται και χιλιάδες παιδιά μεταναστών που είναι αόρατοι για το κράτος και την κοινωνία, όμηροι της χώρας τους.

Είναι σχήμα οξύμωρο ο αρμόδιος Υπουργός να απονέμει τιμητικά την πολιτογράφηση στους Αντετοκούμπο αλλά η κανονική πολιτογράφηση λιγότερο διάσημων κατοίκων αυτής της χώρας να είναι μαραθώνιος μετ’ εμποδίων, στην οποία προσφάτως προστέθηκαν και πανελλήνιες εξετάσεις (!).

Τι σημαίνει να μην έχεις την ελληνική ιθαγένεια ενώ έχεις ζήσει όλη σου τη ζωή στην Ελλάδα; Πέρα από την ηθική διάσταση, σημαίνει ότι δεν μπορείς να δουλέψεις στο Δημόσιο. Δεν έχεις πλήρη πρόσβαση στην αγορά εργασίας ούτε στην Ελλάδα, ούτε και στην ΕΕ. Δεν έχεις δικαίωμα να ψηφίσεις και βέβαια ότι βρίσκεσαι σε καθεστώς διαρκούς ανασφάλειας για το τι μπορεί να συμβεί.

Είναι καιρός πλέον όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε πως τα παιδιά των μεταναστών σπουδάζουν, εργάζονται και ζουν δίπλα μας. Είναι οι φίλοι, οι συμμαθητές, οι γείτονες, οι συμπολίτες μας. Είναι οργανικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας που εξελίσσεται.

Η στοχοποίηση των νηπίων είναι μια νοσηρή και θρασύδειλη πράξη. Η πολιτική και ποινική καταδίκη αποτελεί προϋπόθεση δημοκρατίας. Το ζήτημα ωστόσο παραμένει υπαρκτό: Τι είδους κοινωνία οραματιζόμαστε; Τι είδους θεσμούς χτίζουμε. Είναι ζήτημα ηθικής, αισθητικής και πολιτισμού, που αποτελεί τη βάση οικοδόμησης ενός σύγχρονου πατριωτισμού.

Από την αυγή της ιστορίας του μέχρι σήμερα ο ελληνισμός μεγαλούργησε όταν υπήρξε, κοσμοπολίτικος, ένας πολιτισμός που απορροφούσε ιδεολογίες, θρησκείες και ανθρώπους. Η κοινωνία μας οφείλει να είναι ανοιχτή στα παιδιά, παιδιά που γεννήθηκαν εδώ και δεν έχουν γνωρίσει άλλη πατρίδα, παιδιά που φοιτούν στα ελληνικά σχολεία, παιδιά που μεθαύριο θα ενισχύσουν την ελληνική κοινωνία και οικονομία με την εργασία, τα ταλέντα και τις ικανότητές τους.

«Όσοι μετέχουν της ελληνικής παιδείας είναι Έλληνες»* ή αλλιώς σε ελεύθερη μετάφραση: Έλληνας και γεννιέσαι και γίνεσαι. Το πιο σημαντικό βέβαια δεν είναι μόνο ποια υπηκοότητα φέρεις ή αποκτάς. Από τα Ομηρικά έπη μέχρι και σήμερα και -σίγουρα προς το μέλλον- το ζητούμενο είναι να γίνεις άνθρωπος με αρχές, που σέβεται τον συνάνθρωπο. Αυτό είναι (ακόμη) το δύσκολο.

* Ρήση του Ισοκράτη