Επίδομα απαξίωσης της μισθωτής εργασίας

Ένα νέο επίδομα ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ. Κάθε εργοδότης που προσλαμβάνει έναν νέο έως 29 ετών, ο οποίος δεν έχει προηγούμενη εργασιακή εμπειρία, θα λαμβάνει 600 ευρώ τον μήνα για ένα εξάμηνο. Ο ίδιος ο νέος θα λαμβάνει από το κράτος για το ίδιο διάστημα 600 ευρώ επιπλέον του μισθού του, συνολικά 3.600 ευρώ.

Τα χρήματα που δίνονται στον εργοδότη είναι προφανές ότι αποτελούν κίνητρο για την αύξηση της απασχόλησης. Όταν η πραγματική επιβάρυνση της επιχείρησης είναι αισθητά μικρότερη της κανονικής, η επιχείρηση μπορεί να προχωρήσει ευκολότερα σε προσλήψεις, παραβλέποντας την έλλειψη προϋπηρεσίας.

Αντίθετα, τα χρήματα που δίνονται στον εργαζόμενο δεν είναι σαφές πού στοχεύουν. Είναι ένα κίνητρο για να μπει στην αγορά εργασίας; Δηλαδή δεν αποτελεί ο μισθός και η ασφαλιστική κάλυψη επαρκές κίνητρο για έναν άνεργο νέο, που δεν έχει ξαναδουλέψει, για να δεχτεί μια αμειβόμενη εργασία;

Η κυβέρνηση καθορίζει τον κατώτατο μισθό και οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις ορίζουν καλύτερες αμοιβές. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι δέχονται αυτές τις αμοιβές, όχι γιατί είναι απόλυτα ικανοποιημένοι, αλλά γιατί προτιμούν τη δουλειά που κάνουν από τις εναλλακτικές επιλογές εργασίας που βρίσκουν και από τη φτώχεια και την ανέχεια της ανεργίας.

Η ίδια η κυβέρνηση θεωρεί τους μισθούς που έχουν καθοριστεί, ανίκανους να πείσουν έναν άνεργο νέο να πιάσει δουλειά. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση απευθύνεται σε ανέργους νέους της μεσαίας τάξης, που έχουν επιλέξει την ανεργία, στηριζόμενοι στους πόρους που τους παρέχει η οικογένειά τους. Το νέο επίδομα αντικαθιστά την προστασία της οικογένειας με την προστασία του κράτους. Το μήνυμα που στέλνεται είναι μήνυμα απαξίωσης της μισθωτής εργασίας.

Ορισμένοι θα ισχυριστούν ότι, τόσο μικροί που είναι οι μισθοί, είναι φυσικό να απορρίπτουν οι νέοι τη δουλειά. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο γράφων, όπως και οι περισσότεροι, θα προτιμούσε μισθούς Λουξεμβούργου για τους Έλληνες εργαζόμενους. Όμως οι μισθοί των πλούσιων χωρών της Ευρώπης αντιστοιχούν στην παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών τους. Και η επιδίωξή μας θα πρέπει να είναι να πλησιάσουμε και να φθάσουμε τις οικονομίες αυτές.

Στην Ελλάδα υπάρχει υψηλή ανεργία, παρά τους σχετικά χαμηλούς μισθούς. Οι επιχειρήσεις έχουν κάθε συμφέρον να απασχολούν περισσότερους εργαζόμενους, να παράγουν περισσότερα προϊόντα και να αποκομίζουν μεγαλύτερα κέρδη. Το ότι δεν προσλαμβάνουν περισσότερους εργαζόμενους σημαίνει ότι με τη σημερινή διάρθρωση της παραγωγής δεν μπορούν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους στην ανταγωνιστική αγορά που συμμετέχουν.

Στη δεκαετία της οικονομικής κρίσης παρουσιάστηκε από κόμματα, πολιτικούς και τηλεσχολιαστές η θεωρία ότι, για να ξεπεραστεί η κρίση, θα πρέπει να αυξηθούν οι μισθοί και έτσι να αυξηθεί η ζήτηση. «Να πέσουν λεφτά στην αγορά» έλεγαν, κρύβοντας ότι όταν ρίχνεις λεφτά σε μια μη ανταγωνιστική οικονομία αυτά θα κατευθυνθούν σε εισαγωγές.

Έχω αναφερθεί και παλιότερα στη γλαφυρή απάντηση που έδωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου σε αυτή τη θεωρία. Σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε το 1987 στο αμερικανικό περιοδικό New Perspectives Quarterly επεσήμανε ότι «Αν τονώσουμε την καταναλωτική δύναμη εδώ στην Ελλάδα, δημιουργούμε θέσεις εργασίας στην Ιταλία και τη Γερμανία [...] Οι καταναλωτές μας αγοράζουν ιταλικά παπούτσια ή τα καλύτερα γερμανικά αυτοκίνητα και δημιουργούν πρόβλημα στο ελληνικό ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών».

Επιστρέφοντας στο νέο επίδομα, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε το αυτονόητο: ότι η κυβέρνηση έχει περιορισμένους πόρους και οφείλει να τους διαχειρίζεται με τεράστια προσοχή. Για κάθε επιλογή που γίνεται υπάρχουν άλλες που αποκλείονται. Η δαπάνη για το επίδομα στον εργαζόμενο θα μπορούσε να πάει στην κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών του μετά το εξάμηνο της επιδότησης του εργοδότη. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται μονιμότερη απασχόληση.

Αυτή είναι μια επιλογή, σίγουρα θα υπάρχουν και άλλες, τις οποίες η κυβέρνηση θα έπρεπε να εξετάσει. Εκτός και αν τα κριτήριά της είναι διαφορετικά. Και ο νοών νοείτω.

Update 14.09.2021

Νεότερα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι η επιδότηση των 600+600 ευρώ είναι για όλο το εξάμηνο και όχι για τον κάθε μήνα. Η ένσταση παραμένει για το ότι το κράτος επιδοτεί τον εργαζόμενο για να δεχτεί να εργαστεί και δεν αξιοποιεί τα χρήματα αυτά για επιδοτήσει τις ασφαλιστικές εισφορές μετά το εξάμηνο, ώστε να υπάρχει κίνητρο για απασχόληση μεγαλύτερης διάρκειας.