Το γυναικείο σώμα ως πεδίο ιδεολογικής μάχης

Την προηγούμενη εβδομάδα το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, με πλειοψηφία 5-4, επέτρεψε την έναρξη ισχύος ενός νόμου της Πολιτείας του Τέξας (The Texas Heartbeat Act) που απαγορεύει τη διακοπή εγκυμοσύνης μόλις εντοπίζεται καρδιακός χτύπος – δηλαδή μετά την παρέλευση περίπου 6 εβδομάδων από την έναρξη της εγκυμοσύνης, όταν ακόμα οι περισσότερες γυναίκες μπορεί να μην έχουν καταλάβει ότι είναι έγκυες. Πρακτικά, ο νόμος σχεδόν απαγορεύει τη διακοπή κύησης στην Πολιτεία του Τέξας, καθώς το 85-90% των περιπτώσεων αφορούν περιόδους μετά την 6η εβδομάδα. Το δικαστήριο αποδέχθηκε να εξεταστεί η υπόθεση αυτή με την εξαιρετικά ταχεία διαδικασία που χρησιμοποιείται π.χ. σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ζητείται η αναστολή εκτέλεσης θανατικής ποινής, χωρίς δηλαδή να έχουν εξαντληθεί οι προσφυγές σε κατώτερες βαθμίδες, ώστε να υπάρχει άφθονο υλικό για μία κατά το δυνατόν πλήρως ενημερωμένη εξέταση της υπόθεσης και των διαφόρων επιχειρημάτων.

Η γνώμη της πλειοψηφίας περιορίστηκε σε μισή σελίδα Α4. Ανέφερε ότι οι πάροχοι αμβλώσεων που αμφισβήτησαν τον νόμο ζητώντας την αναστολή της έναρξης ισχύος του, μέχρι να κριθεί από κατώτερα δικαστήρια, δεν προσκόμισαν ισχυρά επιχειρήματα για να αντικρούσουν τα «περίπλοκα και νέα» (complex and novel) διαδικαστικά ερωτήματα που θέτει ο νόμος. Στην Απόφαση τονίζεται ότι αυτή δεν αφορά τη συνταγματικότητα του νόμου του Τέξας και δεν εννοεί να περιορίσει τις «διαδικαστικά κατάλληλες αμφισβητήσεις» (procedurally proper challenges) του νόμου.

(Ας ανοίξουμε μία παρένθεση εδώ για να θαυμάσουμε για άλλη μια φορά το γεγονός ότι η Απόφαση αυτή είναι ήδη διαθέσιμη online, σε απλά και κατανοητά αγγλικά, στη διάθεση όλων όσων ενδιαφέρονται).  

Η ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου νόμου έγκειται στο γεγονός ότι αποδίδει στον κάθε πολίτη τη δυνατότητα να καταγγείλει την παραβίαση του νόμου, ασκώντας αγωγή εναντίον όποιου εμπλέκεται με οποιονδήποτε τρόπο σε διακοπή κύησης, και μάλιστα τού εξασφαλίζει χρηματική αμοιβή $10 χιλ. για κάθε υπόθεση που θα κερδίζεται στα δικαστήρια. Με αυτό το επιχείρημα, η Κυβέρνηση του Τέξας υποστηρίζει, και το Ανώτατο Δικαστήριο δέχτηκε το επιχείρημα, ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί η ίδια υπεύθυνη για τον περιορισμό του συνταγματικού δικαιώματος στη διακοπή της κύησης μέχρι τουλάχιστον τις 12 πρώτες εβδομάδες (όπως έχει κατοχυρωθεί με αλλεπάλληλες αποφάσεις, με πιο γνωστή την Roe vs Wade του 1973), το οποίο (δικαίωμα) είναι υποχρεωμένη να διασφαλίζει. 

O Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε σχετικά: «Αντί να χρησιμοποιήσει την ανώτατη εξουσία του για να διασφαλίσει ότι η δικαιοσύνη θα μπορούσε να αναζητηθεί δίκαια, το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας μας επιτρέπει να υποφέρουν εκατομμύρια γυναίκες στο Τέξας που χρειάζονται κρίσιμη ιατρική φροντίδα, ενώ τα δικαστήρια εξετάζουν τις διαδικαστικές περιπλοκές». 

Πάντα και παντού στον κόσμο οι γυναίκες αναζητούν τρόπους να αποφύγουν ή να διακόψουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Εξάλλου, η διακοπή της εγκυμοσύνης δεν στιγματιζόταν πάντα αρνητικά, όπως γίνεται σήμερα, κυρίως σε κοινωνίες με ισχυρή θρησκευτική επιρροή. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρόσβαση σε ικανοποιητικές μεθόδους αντισύλληψης (σε συνδυασμό με την εκπαίδευση των γυναικών) οδηγεί πάντα σταδιακά στη μείωση του μεγέθους της οικογένειας. Τελικά, η σημαντικότερη επίπτωση που έχουν οι διάφορες απαγορεύσεις είναι ότι οδηγούν τις γυναίκες να καταφεύγουν με αυξημένο κόστος σε πιο επικίνδυνες λύσεις, θέτοντας σε κίνδυνο τη σωματική και ψυχική τους υγεία, ίσως και την ίδια τους τη ζωή. 

Στην Ελλάδα έχουμε την τύχη να ζούμε σε μία κοινωνία στην οποία δεν αμφισβητείται σοβαρά το δικαίωμα αυτό, όταν υπάρχει η συναίνεση της εγκύου. Περιπτώσεις όπως το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γονιμότητας, που ακυρώθηκε τον Ιούλιο, δεν συνιστούν πραγματική απειλή για ένα δικαίωμα που δεν αποτελεί αντικείμενο διαμάχης στον δημόσιο διάλογο και έχει κατοχυρωθεί νομοθετικά χωρίς πολλές αντιδράσεις: ήδη από το 1934 η πράξη αντιμετωπίζεται ως πλημμέλημα, και από το 1986 δεν είναι ποινικό αδίκημα, υπό προϋποθέσεις όπως αυτές που ισχύουν σε γενικές γραμμές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Αλλά περιπτώσεις όπως αυτή του Τέξας μάς θυμίζουν ότι δεν χρειάζεται να στραφούμε στο Αφγανιστάν για να δούμε ότι το σώμα της γυναίκας είναι συχνά πεδίο ιδεολογικής μάχης, με πολύ πρακτικές επιπτώσεις, και ότι η αυτοδιάθεση είναι συχνά υπό αμφισβήτηση, ακόμα και στον δυτικό κόσμο. 

Στις ΗΠΑ, όπου το ζήτημα είναι πάντα hot, κι άλλες Πολιτείες που διοικούνται από τους Ρεπουμπλικάνους ετοιμάζονται να εισάγουν αντίστοιχους νόμους. Ταυτόχρονα, βέβαια, ήδη υπάρχουν αντιδράσεις – ενδεικτικά, η Lyft και η Uber ανακοίνωσαν ότι θα πληρώνουν εκείνες τα πρόστιμα των $10 χιλ. στους οδηγούς τους που θα καταδικαστούν στο πλαίσιο αυτού του νόμου, ενώ άλλες εταιρείες δημιουργούν ταμεία αρωγής για όποιες και όποιους, όχι μόνο εργαζομένους τους, χρειαστούν νομική βοήθεια. 

Μέχρι σήμερα, η απόφαση Roe vs Wade δεν είχε αμφισβητηθεί, αλλά ο Πρόεδρος Τραμπ έστρωσε το χαλί για την πλήρη ανατροπή, με τον διορισμό δύο συντηρητικών δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο, εκ των οποίων τη μία λίγες ημέρες πριν τις εκλογές, με την ανοχή και στήριξη του επικεφαλής της μειοψηφίας στη Γερουσία Μιτς Μακόννελ του Κεντάκι, ο οποίος ωστόσο είχε αρνηθεί στον Πρόεδρο Ομπάμα τον διορισμό δικαστή, σχεδόν έναν ολόκληρο χρόνο πριν τις εκλογές. 

Κλείνοντας, αξίζει να αναδείξουμε την ειρωνεία ότι σε μεγάλο βαθμό, όσοι και όσες δεν θέλουν να αποφασίζουν οι ίδιες οι γυναίκες για το σώμα τους, ταυτίζονται στις ΗΠΑ με όσους και όσες διεκδικούν για τους ίδιους το δικαίωμα να μην εμβολιάζονται για τον κορωνοϊό χωρίς επιπτώσεις. My body, my choice, αλλά όποτε βολεύει μόνο.