Ανασχηματισμός και ποιος φοβάται τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη

Το ότι μια μεταγραφή από το ΚΙΝΑΛ θα γινόταν το κομβικό πρόσωπο ενός εν αναμονή ανασχηματισμού ασφαλώς είναι παράδοξο. Αν ισχύουν ωστόσο όσα διαβάζουμε στα μέσα ενημέρωσης έγινε κι αυτό, ή μάλλον κάποιοι επιθυμούν διακαώς να το κάνουν. Ο λόγος φυσικά για τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη για τον οποίο διεξάγεται μια άτυπη διελκυστίνδα με χαρακτηριστικά ιδεολογικού πολέμου. Από τη μια πλευρά η αντιπολίτευση που τον έχει βάλει στο στόχαστρο. Η κ. Γεννηματά ζητά την παραίτησή του ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ διαβλέπει καθημερινά το επερχόμενο τέλος του. Δεν είναι μόνο η αντιπολίτευση, ωστόσο. Κατά τα φαινόμενα ενοχλημένοι με τον Χρυσοχοΐδη, και κυρίως με το άνοιγμα στο κέντρο και στο εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ, είναι και «κύκλοι» της δεξιάς, εντός και εκτός ΝΔ. 

Κάτω από άλλες συνθήκες θα ήταν πολύ απλό για τον πρωθυπουργό να τον αλλάξει. Ένα «ξένο σώμα» είναι στο κάτω κάτω στον χώρο της Νέας Δημοκρατίας. Δεν χρειάζεται να καίει πολιτικό κεφάλαιο για χάρη του. Να όμως που έχει γίνει το σύμβολο μιας μερίδας του μεσαίου χώρου, όλων αυτών δηλαδή που μετανάστευσαν στη ΝΔ στις εκλογές και κατά μία εκδοχή της χάρισαν τη νίκη. Του πιστώνουν μια σειρά από επιτυχίες, από το τέλος των καταλήψεων ως την εξάρθρωση δύο τρομοκρατικών ομάδων, την αναβάθμιση των υπηρεσιών ασφαλείας της  ΕΛΑΣ και βέβαια τον Έβρο και την αποτροπή μαζικής εισόδου μεταναστών. 

Δεν είναι μόνο οι συγκεκριμένες πολιτικές, όμως, που εξηγούν την κινητοποίηση που έχει γίνει στα κοινωνικά δίκτυα για την υπεράσπισή του. Η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι συνολικά το εκσυγχρονιστικό προφίλ της κυβέρνησης βρίσκεται υπό αμφισβήτηση τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά. Ο Χρυσοχοΐδης είναι απλώς το πρώτο θύμα πριν αρχίσει ένα γενικότερο ξήλωμα. Έτσι το να παραμείνει στην κυβέρνηση θεωρείται κατά κάποιο τρόπο ως ανανέωση του συμβολαίου του Μητσοτάκη με τον μεσαίο χώρο. Θα είναι μια απάντηση σε όσους επιθυμούν μια καθαρή «δεξιά» κυβέρνηση, είτε επειδή τους εκφράζει είτε επειδή πιστεύουν ότι θα είναι ένας πιο εύκολος αντίπαλος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχει μπει στο μάτι της αριστεράς. Να ακυρωθεί και το τελευταίο «άλλοθι» των κεντροαριστερών που στηρίζουν τη ΝΔ. Οι φωτιές ήταν απλώς μια καλή αφορμή. 

Με αυτά τα δεδομένα θα ήταν λογικό για τον κ. Μητσοτάκη να αγνοήσει τις πιέσεις για την απομάκρυνση του Χρυσοχοΐδη. Το ζήτημα περιπλέκεται όμως από το ότι έχει υποσχεθεί πως θα αποδοθούν οι ευθύνες για τις μεγάλες καταστροφές. Αν δεν κάνει τίποτα στον τομέα αυτό, ή αν περιοριστεί σε υπηρεσιακές μεταβολές, κινδυνεύει να κάψει το χαρτί του ανασχηματισμού. Ιδίως αν θεωρήσει, όπως είναι πιθανό, ότι δεν μπορεί να μετακινήσει και τα υπόλοιπα πρόσωπα που έχουν συνδεθεί με εμβληματικές πλευρές της κυβερνητικής πολιτικής και έχουν μπει κι αυτά στο στόχαστρο της αντιπολίτευσης, όπως οι κυρίες Κεραμέως και Μενδώνη. Απομάκρυνσή τους θα θεωρηθεί πολιτική υποχώρηση στην αριστερά. Θα αντιμετωπίσει μάλιστα ανάλογες αντιδράσεις από τον μεσαίο χώρο, μέρος του οποίου στηρίζει με πάθος τις μεταρρυθμίσεις στην παιδεία.  

Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει ποιες αλλαγές στην κυβέρνηση θα κάνει τελικώς ο πρωθυπουργός. Σίγουρα δεν θα του αρέσει καθόλου ο διάλογος που γίνεται. Είναι σαν να του λένε ότι κάποια πρόσωπα της κυβέρνησής του δεν μπορεί να τα αγγίξει. Ότι η κυβέρνηση είναι ένα είδος ομοσπονδίας όπου οι υπουργοί δεν κρίνονται τόσο από τις επιδόσεις τους όσο από τους πολιτικούς συμβολισμούς. Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο βέβαια, ανεξάρτητα από τις αποφάσεις που θα πάρει, ότι θέλει να συνεχίσει την πολιτική της διεύρυνσης, τη συμμαχία με τον μεσαίο χώρο. Η επιλογή του Σταύρου Μπένου αυτό έδειξε.

Άλλωστε η διατήρηση του αντιΣύριζα μετώπου αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ για την επιτυχία στις εκλογές. Είναι ωστόσο μια στρατηγική που δεν μπορεί να εξαντλείται σε συμβολισμούς, να δίνει τις μάχες του χθες. Η πανδημία, τα λοκ ντάουν, οι αντιδράσεις και τα μέτρα για τα εμβόλια, αλλά και η οικονομική δυσπραγία, έχουν πιθανώς βάλει σε κίνηση μετατοπίσεις που δεν είμαστε ακόμα σε θέση να δούμε. Το πολιτικό σκηνικό την επομένη της πανδημίας μπορεί να είναι ριζικά διαφορετικό. 

Μια έρευνα για παράδειγμα που έγινε για την στάση των πολιτών απέναντι στα περιοριστικά μέτρα, ανέδειξε μερικές ενδιαφέρουσες ελληνικές ιδιαιτερότητες. Ξεχωρίζει το χάσμα μεταξύ της στάσης των νέων και των ηλικιωμένων το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Κατά των αυστηρών μέτρων οι πρώτοι με ποσοστό 58%, όταν στους ηλικιωμένους το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόλις 25%. Διαφορά 33 μονάδων, διπλάσια από κάθε άλλη χώρα. Γεγονός που ενδεχομένως δείχνει ότι η τάση που παρατηρήθηκε στις εκλογές, με τη νεολαία να αποξενώνεται από από το πολιτικό σύστημα, σήμερα έχει πάρει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις. Ενδιαφέρον επίσης είναι ότι το ποσοστό όσων δηλώνουν κεντρώοι και θέλουν λιγότερο αυστηρά μέτρα, είναι πολύ μεγαλύτερο στην Ελλάδα από τις περισσότερες άλλες χώρες. Το αντισυστημικό ρεύμα το οποίο εκμεταλλεύτηκε και τροφοδότησε ο ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να ανασυγκροτείται σε νέα διαφορετική βάση. Και βέβαια υπάρχει το 30% των Ελλήνων που δήλωσαν, και μάλιστα πριν από το τελευταίο λοκντάουν, ότι βρίσκονται σε χειρότερη οικονομική κατάσταση. Μεγάλο μέρος εξ αυτών είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, κατ’ εξοχήν χώρος δηλαδή που ενδιαφέρει τη ΝΔ. Αντισυστημισμός, οικονομική δυσπραγία και θεωρίες συνωμοσίας ξέρουμε ότι αποτελούν εκρηκτικό μίγμα. 

Αν και πώς μπορεί να αποτυπωθούν όλα αυτά εκλογικά, μένει να φανεί. Σίγουρα πάντως οι συμβολισμοί θα μετρήσουν πολύ λιγότερο από τις επιδόσεις. Για να το πούμε διαφορετικά, ο πρωθυπουργός θα κάνει καλά να κρατήσει τον Χρυσοχοΐδη, θα ήταν όμως πολύ καλύτερα αν δεν είχε αναγκαστεί να ζητήσει συγγνώμη για τις πυρκαγιές και αν δεν είχαμε μπροστά μας τον κίνδυνο νέων περιοριστικών μέτρων με τους μισούς Έλληνες ανεμβολίαστους.