Edito 307

Μεσημέρι στην πλατεία Αριστοτέλους, έχεις δοκιμάσει μπουγάτσα με κιμά; Δεν έχω, δοκιμάζω. Παρακολουθώ την κοπέλα που την ετοιμάζει, με ένα περίεργο κοίλο μαχαίρι την κόβει συμμετρικά σε μικρά κομματάκια. Θα πληρώσετε στο ταμείο, πληρώνω, 1,5 ευρώ. Επιστρέφω, είναι έτοιμη, μου δίνει στο χέρι μια μεγάλη λευκή πιατέλα, μέσα η μπουγάτσα, ένα ζευγάρι μαχαιροπίρουνα, χαρτοπετσέτα, ένα ποτήρι νερό. Στο μικρό κιόσκι στο πεζοδρόμιο μπουκωμένος, απορώ, χαμογελάνε, έτσι είναι τα πράγματα εδώ, ένα κανονικό σνακ για το μεσημέρι. Σκέφτομαι, πόσα πολλά πράγματα έχουν καταφέρει σ’ αυτό το μαγαζί με μια μπουγάτσα, ποσότητα, ποιότητα, σέρβις, τιμή, σεβασμό στον πελάτη. Φήμη και προβολή, έχω πει την ιστορία καμιά 10αριά φορές, τώρα τη γράφω.

Στη Θεσσαλονίκη φαίνεται ότι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την ύφεση, μια μέρα έκλεισαν τους κεντρικούς δρόμους, Τσιμισκή, Μητροπόλεως, τους έκαναν πεζόδρομους, τα μαγαζιά διοργάνωσαν γιορτή, ψώνια και πάρτι. Στο Ρέθυμνο κάθε Πέμπτη καθιερώνουν μέρα εκπτώσεων. Μήνες τώρα έχουμε επιδοθεί σ’ ένα μάταιο αγώνα, προσπαθούμε να κάνουμε καθυστέρηση, να διατηρήσουμε στη ζωή κέρδη και προνόμια από ένα σύστημα που έχει οριστικά χρεοκοπήσει. Χάνουμε χρόνο, αυτό το διάστημα θα έπρεπε να κάνουμε το ακριβώς αντίθετο, να ψάχνουμε να βρούμε τρόπους να αναπληρώσουμε τα χαμένα εισοδήματα με νέες, πιο σωστές πρακτικές. Δεν είναι ότι δεν υπάρχουν, σ’ αυτή τη χώρα υπάρχουν τεράστιες ανεκμετάλλευτες δυνατότητες, το ζήτημα είναι αν μπορούμε, αν έχουμε ακόμα το δυναμισμό να αλλάξουμε και να δημιουργήσουμε αντί να θρηνούμε.

Τα πράγματα δεν αλλάζουν γρήγορα, μέχρι να αναπτύξουμε τη γνώση, την έρευνα, την καινοτομία, να δημιουργήσουμε τεχνολογία, επιχειρήσεις, να κατασκευάσουμε το πρώτο κινητό τηλέφωνο, θέλουμε χρόνια, οι άλλοι ήδη θα το έχουν κάνει ρολόι χεριού. Σκέφτομαι ότι μέχρι τότε, αυτό που πρέπει να κάνουμε, όσο αστείο κι αν ακούγεται, είναι να αναπτύξουμε τα λάθη μας, να μετατρέψουμε τα ελαττώματά μας σε προτερήματα, σε πηγές πλούτου. Γελάμε πολλές φορές μ’ αυτή την κοινωνία που ανάπτυξε την καταναλωτική της πλευρά με τέτοιο αστείο τρόπο. Οι ξένοι που έρχονται στην Αθήνα δεν πιστεύουν τα μάτια τους, η εμπορική αγορά συγκρίνεται μόνο με τη Ν. Υόρκη και το Λονδίνο. Και οι  Έλληνες πηγαίνουν για φτηνά ψώνια στο Ντουμπάι, στη Ν. Υόρκη. Θα ’πρεπε η πελατεία μας να είναι μια τεράστια περιοχή που πιάνει τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή μέχρι την Αρμενία και τη Γεωργία, τη Βόρεια Αφρική, όλη τη Νότια Μεσόγειο. Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι απ’ όλη την περιοχή θα ’πρεπε να ’ρχονται στην Ελλάδα για τουρισμό και ψώνια. Αυτό σημαίνει φεστιβάλ μόδας, εβδομάδες shopping, μήνες εκπτώσεων, ανάλογη διαφήμιση, όχι μόνο κολόνες. Σημαίνει πόλεις όμορφες, εύκολες, φιλικές στον ξένο, με τουρισμό 12 μήνες το χρόνο. Αφού μας κατηγορούν για την «οικονομία του φραπέ», ας μετατρέψουμε αυτή την οικονομία σε εθνική πηγή εσόδων. Εμείς, αντί γι’ αυτό, ασχολούμαστε με τα ωράρια, θεωρούμε ότι απεργία είναι να βγάζεις τον κόσμο που ψωνίζει έξω από τα μαγαζιά, σπάμε τις βιτρίνες σ’ ένα βιβλιοπωλείο που ήθελε να κάνει χάπενινγκ τα μεσάνυχτα με την κυκλοφορία του νέου Χάρι Πότερ.

Έχουμε πάρα πολλούς καθηγητές, 13.000 για τα ΑΕΙ, 11 χιλιάδες στα ΤΕΙ, αστρονομικά νούμερα για την ποιότητα των πανεπιστημίων μας. Στη μέση εκπαίδευση οι αριθμοί είναι παράλογοι, έχουμε μιάμιση φορά περισσότερους καθηγητές από τις άλλες χώρες και τα σχολεία μας λειτουργούν με κενές θέσεις, είναι «αποσπασμένοι» στα υπουργεία και τα κόμματα. Αντί να έχουμε σχολεία και πανεπιστημιακές σχολές που να συγκεντρώνουν τους σπουδαστές από όλη αυτή την τεράστια περιοχή γύρω μας, εμείς καταφέραμε να στέλνουμε τους  Έλληνες να σπουδάζουν έξω, μέχρι και στην Πρίστινα του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου. Ακόμα και η κατεχόμενη Κύπρος έκανε πανεπιστήμιο που συγκεντρώνει ξένους φοιτητές, εμείς έχουμε 20.000 Έλληνες φοιτητές στο εξωτερικό. Θα ’πρεπε να είχαμε στόχο, σε λίγα χρόνια, 100 χιλιάδες φοιτητές να έρχονται στην Ελλάδα για σπουδές. Να συγχωνεύσουμε, να καταργήσουμε τις αστείες σχολές –κάθε χωριό και πανεπιστήμιο–, να δημιουργήσουμε μερικές σχολές με υψηλό κύρος, με γνωστούς καθηγητές, να εκμεταλλευτούμε το πανεπιστημιακό δυναμικό της διασποράς, να κάνουμε την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη προορισμό μάθησης. Όχι οι 100 χιλιάδες ξένοι, μόνο οι  Έλληνες φοιτητές να έμεναν εδώ, θα κερδίζαμε μερικές μονάδες στο έλλειμμα. Αντί γι’ αυτό, συζητάμε αν το πανεπιστημιακό άσυλο περιλαμβάνει και το πεζοδρόμιο της Πανεπιστημίου, γίνονται εκλογές πρυτάνεων και κλέβουν τις κάλπες.

Έχουμε περισσότερους γιατρούς απ’ ό,τι ονειρευόμαστε, περισσότερους από την Αγγλία των 80 εκατομμυρίων. Κι όμως τα νοσοκομεία μας έχουν εικόνα διάλυσης. Ξέρω μόνο μία κλινική παγκοσμίου φήμης, την πανεπιστημιακή οφθαλμολογική κλινική εγχειρήσεων λέιζερ της Κρήτης. Στα ελληνικά νοσοκομεία χαμηλής ποιότητας δημιουργείται χρήμα με τα φακελάκια και την υπερτιμολόγηση ιατρικών υλικών. Με σκάνδαλα και μίζες. Αντί να αποτελούν ιατρικό προορισμό για εκατοντάδες χιλιάδες ξένους της γύρω περιοχής, που θα έρχονται στην Ελλάδα για να βρούνε φθηνή και υψηλής ποιότητας περίθαλψη.

Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας μια ρώσικη έκφραση κυκλοφορούσε σ’ όλο τον κόσμο. Έλεγε, «στην Ελλάδα υπάρχουν τα πάντα». Ήταν τότε που η χώρα μας αποτελούσε το προκεχωρημένο φυλάκιο της Ευρωπαϊκής  Ένωσης, ήταν η «Δύση» για μια τεράστια περιοχή εκατοντάδων εκατομμυρίων κατοίκων γύρω μας. Για όλους αυτούς η εικόνα μας τότε ήταν η εικόνα μιας Μητρόπολης. Το χάσαμε αυτό, εγκλωβισμένοι στη δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία, την προσοδοθηρία, τα κεκτημένα, την επικράτηση της ήσσονος προσπάθειας και της μετριοκρατίας. Μπορεί όμως να αλλάξει και πάλι. Β Γκρέτσιι φσιο γιεστ.