Το πανεπιστήμιο οφείλει να προστατεύει την κοινωνία από επικίνδυνες, ακραίες απόψεις και πρακτικές που γεννούνται μέσα του.
Το πανεπιστήμιο είναι ο κατεξοχήν χώρος ελεύθερης έκφρασης πολιτικών, φιλοσοφικών και βέβαια επιστημονικών ιδεών και απόψεων. Είναι ο χώρος νοητικής μόχλευσης και γένεσης νέων ιδεών και επιστημονικής γνώσης. Το ερώτημα που τίθεται κάποιες φορές είναι αν ο χώρος του πανεπιστημίου πρέπει να είναι δεκτικός και δίχως αξιολόγηση σε όλες τις επιστημονικές απόψεις, ακόμη και αυτές που ενέχουν κινδύνους για την ελευθερία ή την υγεία, ακόμη και τη ζωή των πολιτών.
Η υπερτριακονταετής εμπειρία μου στο ελληνικό πανεπιστήμιο με έχει διδάξει ότι δυστυχώς αυτό δεν έχει αναπτύξει τις εσωτερικές νηφάλιες διαδικασίες μιας ελεύθερης και ουσιαστικής αντιπαράθεσης ιδεών και απόψεων. Το ελληνικό πανεπιστήμιο, πλην φωτεινών εξαιρέσεων, είτε αποδέχεται τη βίαιη επιβολή μειοψηφικών ακραίων ιδεολογικών απόψεων στο όνομα της ήρεμης ακαδημαϊκής λειτουργίας, είτε είναι φοβικό στην ανοιχτή συζήτηση αντιφατικών και ατεκμηρίωτων επιστημονικών απόψεων με το πρόσχημα ότι η εκφορά στο πανεπιστήμιο της επιστημονικής άποψης οφείλει να είναι πλήρως ελεύθερη. Τι γίνεται όμως στις ευτυχώς σπάνιες περιπτώσεις που κάποιες ατεκμηρίωτες επιστημονικές απόψεις και πρακτικές δεν μένουν στο ακαδημαϊκό οικοσύστημα αλλά διαχέονται στο κοινωνικό σύνολο και οδηγούν σε συμπεριφορές που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία ακόμη και τη ζωή των πολιτών; Το πανεπιστήμιο είναι άμοιρο ευθυνών και στο όνομα της ελεύθερης επιστημονικής έκφρασης δεν επιτρέπεται να έχει άποψη, ακόμη και σε απόψεις που οδηγούν σε απώλεια ζωής;
Δυστυχώς στο ελληνικό πανεπιστήμιο δεν έχουν δημιουργηθεί οι διαδικασίες νηφάλιας αντιπαράθεσης ιδεολογικών και επιστημονικών απόψεων που θα κατέληγαν στην τεκμηριωμένη ενημέρωση της κοινωνίας για κάποιες επικίνδυνες γνώμες μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας. Κι αυτό στο όνομα της δημοκρατίας, της ελεύθερης έκφρασης. Η παραπομπή στα ακαδημαϊκά όργανα δεοντολογίας μέλους της, ακόμη και για εμφανώς επικίνδυνες, ακραίες απόψεις, είναι σπανιότατη και μάλλον απορριπτέα. Αυτή όμως η συμπεριφορά απαξιώνει το πανεπιστήμιο στα μάτια των πολιτών, ως ένα κλειστό, συντεχνιακό, ανεξέλεγκτο σύστημα. Επιπλέον, δίνει το μήνυμα στους νέους της πανεπιστημιακής κοινότητας (φοιτητές, νέοι ερευνητές και καθηγητές) ότι είναι ανεξέλεγκτοι, ότι όλα επιτρέπονται, ακόμη και τα επικίνδυνα για τη ζωή των πολιτών, στο όνομα της επιστήμης και της έρευνας. Κι όμως, είναι σημαντικό ο επιστήμονας να αναπτύσσει τις εσωτερικές αντιστάσεις και ηθικές αναστολές στην ερευνητική και επιστημονική του δραστηριότητα και τον δημόσιο λόγο του, που θα προστατεύουν τους πολίτες από επικίνδυνες συμπεριφορές. Κι αυτό οφείλει το πανεπιστήμιο με τη σειρά του να το προωθεί, να το διδάσκει με τα θεσμικά του όργανα στα μέλη του, σε πνεύμα συναδελφικότητας, διακριτικότητας και σεβασμού της προσωπικότητάς τους.
Το πανεπιστήμιο οφείλει να προστατεύει την κοινωνία από επικίνδυνες απόψεις και πρακτικές που γεννούνται μέσα του. Αν όχι αυτό, ποιος θα το κάνει; Ίσως οι σχετικοί με το αντικείμενο της άποψης επιστημονικοί και επαγγελματικοί φορείς και σύλλογοι; Όμως κι εδώ πολλές φορές επικρατεί η αποφυγή της τεκμηριωμένης επιστημονικής αξιολόγησης επικίνδυνων επιστημονικών απόψεων που δικαιολογημένα η κοινωνία την εκλαμβάνει ως συντεχνιακή συγκάλυψη. Και μένει βέβαια ως τελικό καταφύγιο προστασίας των πολιτών η δικαιοσύνη, η οποία όμως έχει χρονοβόρες διαδικασίες. Κάποτε το ελληνικό πανεπιστήμιο θα πρέπει να προβληματιστεί γι αυτές τις ολιγωρίες του αν θέλει να απολαμβάνει τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη των πολιτών.
15°
