Αγώνας ταχύτητας αλλά και αντοχής

Όλοι ανυπομονούμε να συνεχίσουμε τις επαγγελματικές και κοινωνικές δραστηριότητές μας δίχως να αποτελεί η πανδημία το κυρίαρχο θέμα στις σκέψεις και τις συζητήσεις μας. 

Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο θα πρέπει αφενός να αποδεχθούμε ότι θα ζήσουμε με τον ιό για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα -και άρα να μην αμελούμε να υιοθετούμε στην καθημερινότητά μας τα απαραίτητα μέτρα προστασίας- και αφετέρου να κάνουμε όλοι ένα από τα προσφερόμενα εμβόλια.

Δυστυχώς, οι θεωρίες συνωμοσίας κατά του εμβολιασμού, που έχουν επηρεάσει αρκετούς συμπολίτες μας, δυσχεραίνουν μια ήδη δύσκολη και ψυχικά επώδυνη για όλους μας κατάσταση. 

Έχουμε ανάγκη από κριτικά σκεπτόμενους πολίτες, όμως αυτό δεν επιτυγχάνεται από τη μία μέρα στην άλλη. Η συναισθηματική ωριμότητα, η παιδεία, το επαγγελματικό και κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο κινείται κανείς, οι θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις (ή εμμονές του) και, φυσικά, η κατάσταση της ψυχικής του υγείας είναι παράγοντες που παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πόσο επιρρεπής είναι κάποιος σε ανορθόλογες θεωρήσεις – και αυτό ισχύει όχι μόνο για το ζήτημα της πανδημίας, αλλά και για κάθε ζήτημα που αποτελεί αφορμή ανάδυσης συνωμοσιολογικών θεωριών. 

Ο παράγοντας της παιδείας φαίνεται μάλιστα να είναι καθοριστικός: σε εκτενείς έρευνες που έγιναν στη Βρετανία με αφορμή το Brexit, αλλά και στις ΗΠΑ λίγο πριν τις τελευταίες εκλογές, καταδεικνύεται ότι οι περισσότεροι απόφοιτοι πανεπιστημίων επεξεργάζονται τα δεδομένα που τους παρέχονται κατά τη διάρκεια μια προεκλογικής περιόδου με μεγαλύτερη ευκολία, καταλήγοντας σε εύλογα συμπεράσματα. Αντίθετα, είναι πιο δύσκολο για κάποιον που δεν είναι συνηθισμένος σε αυτή τη διαδικασία  να καταφέρει να βάλει σε τάξη την πληθώρα των δεδομένων που αφορούν κάθε όψη της κοινωνικής ζωής, και να προχωρήσει σε πετυχημένη ανάλυση, με αποτέλεσμα συχνά να πέφτει στην παγίδα της συνωμοσιολογίας ή να παρασύρεται από τους λαϊκιστές που συστηματικά διαστρέφουν τις πληροφορίες προς όφελος των θεωριών τους. 

Η διαδικασία που ακολουθείται από αρκετούς πολίτες καθώς προσπαθούν να αποφασίσουν αν θα κάνουν ή όχι το εμβόλιο είναι σε αρκετές περιπτώσεις παρόμοια. Έχουν στη διάθεσή τους πλήθος σχετικών στοιχείων αλλά δυσκολεύονται να αξιολογήσουν την αξιοπιστία τους και να διακρίνουν τα επιστημονικά γεγονότα από τις ψευδείς ειδήσεις και τις ανυπόστατες εικασίες. 

Στις περιπτώσεις μάλιστα που έχουμε να κάνουμε με ευάλωτους ψυχικά ανθρώπους, οι αποφάσεις τους μπορεί να καθορίζονται από την υπέρμετρη ανασφάλεια και τις συνακόλουθες φοβίες που συστηματικά καλλιεργούνται από την διάδοση παράλογων θεωριών για τις παρενέργειες των κλινικά δοκιμασμένων και εγκεκριμένων εμβολίων στον ανθρώπινο οργανισμό.

Υπάρχει επίσης και ένας, μάλλον μικρός, αριθμός πολιτών που αντλούν ικανοποίηση μέσω της άρνησης να ακολουθήσουν κανόνες, που θεωρούν πως κάθε μορφή αντίστασης στην «εξουσία» της επιστήμης τους προσδίδει αυτόματα αξία, εφόσον οι υπόλοιποι ασχολούμαστε διαρκώς με αυτούς καθώς, εν μέσω της πανδημίας, η δική μας ζωή εξαρτάται αναπόφευκτα και από τις δικές τους κινήσεις και αποφάσεις. 

Πρόκειται σαφώς για βαθιά προβληματική και αντικοινωνική συμπεριφορά, η οποία πηγάζει από την επιθυμία τους να βρεθούν στο επίκεντρο πολιτικών ή κοινωνικών εντάσεων – μια επιθυμία που φαίνεται ότι μπορεί να επισκιάσει ακόμη και την μέριμνα προστασίας του δικού τους εαυτού έναντι ενός αποδεδειγμένα θανατηφόρου ιού.

Για όποιους λόγους και αν αρνείται να κάνει κάποιος το εμβόλιο (φοβία, πολιτική σκοπιμότητα, αδυναμία ανάλυσης των δεδομένων, θρησκευτική ή άλλη ιδεοληψία, πλύση εγκεφάλου από συνωμοσιολόγους), οφείλουμε να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να πείσουμε όσους πολίτες διστάζουν να εμβολιαστούν, με στοχευμένη ενημέρωση από τοπικούς επιστημονικούς φορείς που γνωρίζουν εις βάθος την ιδιαίτερη κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική σύνθεση της κάθε περιοχής. Πρόκειται για έναν αγώνα ταχύτητας προκειμένου να ανακόψουμε την πορεία του ιού αλλά και αντοχής απέναντι στην παρανοϊκή ρητορική των συνωμοσιολόγων.

Πραγματικά δεν έχουμε την πολυτέλεια να αγνοήσουμε τους αρνητές ή να μεταθέσουμε για άλλη στιγμή την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης αφού σε οποιοδήποτε σοβαρό πρόβλημα προκύψει στο μέλλον- υγειονομικό, οικονομικό, κοινωνικό- θα εξακολουθούμε να βρίσκουμε αυτούς τους πολίτες μπροστά μας: να υπονομεύουν την προσπάθεια των υπολοίπων αλλά και να βλάπτουν, εν τέλει, τον ίδιο τους τον εαυτό.

Το σημαντικότερο ίσως είναι να συνειδητοποιήσουμε την αναγκαιότητα σοβαρών μεταρρυθμίσεων σε δύο φαινομενικά ασύνδετους, αλλά εξίσου καίριους, τομείς: τη Δημόσια Παιδεία και το Εθνικό Σύστημα Υγείας. 

Μόνο εκσυγχρονίζοντας αυτούς τους τομείς θα καταφέρουμε να βοηθήσουμε τους πιο ευάλωτους συνανθρώπους μας να αποκτήσουν τα εργαλεία που παρέχει τόσο η καλή εκπαίδευση όσο και η καλή ψυχική υγεία, ώστε να αντισταθούν στους κάθε λογής λαϊκιστές και συνωμοσιολόγους που τοποθετούν το προσωπικό τους συμφέρον πάνω από το κοινό καλό των πολιτών.