Ποντάροντας στη δυστυχία

Όσοι γεννήθηκαν πριν και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50 θυμούνται την επιδημία της πολιομυελίτιδας που σκότωνε ή άφηνε παράλυτα μικρά παιδιά. Μετά την ευρεία χρήση του εμβολίου, από τα μέσα της δεκαετίας του ’50, η ασθένεια μειώθηκε δραματικά στις βιομηχανικές χώρες και σήμερα είναι πλέον σπάνια στη Δύση. Παραμένει όμως ενδημική σε χώρες του τρίτου κόσμου, όπως Νιγηρία, Ινδία, Πακιστάν κ.λπ. 

Το αντιεμβολιαστικό κίνημα ξεκίνησε όταν ο Βρετανός γαστρεντερολόγος, Άντριου Γουέικφιλντ, δημοσίευσε στο ιατρικό περιοδικό «Lancet» μελέτη με την οποία υποστήριζε πως το εμβόλιο MMR –εναντίον της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς– συνδέεται με την εμφάνιση αυτισμού και εντερικής νόσου σε παιδιά. Μετά από έρευνα του Βρετανικού Γενικού Ιατρικού Συμβουλίου ο Γουέικφιλντ διαγράφηκε το 2010 και από το ιατρικό μητρώο του Ηνωμένου Βασιλείου και του απαγορεύθηκε να ασκεί Ιατρική στη χώρα αυτή. Η ζημιά όμως είχε γίνει. Αν τα εμβόλια ήταν η βασική αιτία της τεράστιας μείωσης της παιδικής θνησιμότητας, το αντιεμβολιαστικό κίνημα «προσπαθεί» τα δέκα τελευταία χρόνια είτε να επαναφέρει ξεχασμένες ασθένειες, είτε όπως σήμερα να κρατήσει την Covid-19 στην κυκλοφορία.

Μια από τις παράπλευρες απώλειες της ηλεκτρονικής ενημέρωσης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι και η διασπορά ατεκμηρίωτων απόψεων για ιατρικά θέματα, που πείθουν πολλούς όχι κατ’ ανάγκη ανενημέρωτους ή αμόρφωτους. Αντιθέτως οι τερατολογίες σαρώνουν σε κύκλους ημιμαθών που νομίζουν ότι είναι ψαγμένοι και γνώστες κάποιας πονηρής αντισυμβατικής «επιστήμης» και με τον τρόπο αυτό μπορούν να αντισταθούν στην «κατευθυνόμενη επίσημη ενημέρωση» και την κυριαρχία των ισχυρών της Γης. Οι δε επιστήμονες και οι αντίστοιχες επιτροπές, καλή ώρα σαν τη δική μας για την πανδημία, είναι κατ’ αυτούς υποχείρια κυβερνήσεων και σκοτεινών καπιταλιστικών δυνάμεων. Να μην ξεχνάμε ότι ισχυρή άποψη στους αντισυστημικούς είναι ότι τα εμβόλια αποτελούν τον κριό για την αύξηση των κερδών των φαρμακευτικών που φαντάζουν ως το απόλυτο κακό. Δεν είναι τυχαίο το δομημένο πρόσφατο «σκάνδαλο Novartis».

Αν γίνει μια τολμηρή μεταφορά στην οικονομία θα δούμε ότι ανάλογες απόψεις κυκλοφορούν παγκοσμίως και έχουν εκατομμύρια οπαδούς κυρίως στην ψαγμένη Δύση. Απόψεις που γνωρίζουν έξαρση στις καθιερωμένες κυκλικές κρίσεις του καπιταλισμού, κερδίζουν νέους οπαδούς, προκαλούν πολιτικές κρίσεις για να υποχωρήσουν και να ξεχαστούν όταν το επάρατο σύστημα βρει και πάλι την ισορροπία του. Η κρίση του 2010 είναι νωπή. Αυτές τις μέρες μάλιστα θυμόμαστε την περιπέτεια του δημοψηφίσματος του 2015 που λίγο έλειψε να στείλει τη χώρα μας στον τρίτο (άλλο) κόσμο.  Διότι ακριβώς το αριστερο-δεξιό λαϊκιστικό μόρφωμα που ανέβηκε στον αφρό μπόρεσε να πείσει τη μεγάλη πλειοψηφία ότι το ευρώ δεν είναι ταμπού και ότι μπορούμε να ταξιδέψουμε άνετα και στις θάλασσες του Πούτιν ή των Αγιατολάχ, μακριά από τις άγριες θάλασσες της Δύσης και της ΕΕ. 

Οι αντιεπιστημονικές απόψεις παίρνουν ένα επίσημο passport όταν «σοβαροί» εκπρόσωποί τους εμφανιστούν στο γυαλί συμβατικών και δημοφιλών καναλιών της τηλεόρασης. Από εκεί κάνουν και τη μεγαλύτερη ζημιά διότι αποκτούν έναν άτυπο τίτλο εγκυρότητας. Είτε για λόγους ακροαματικότητας, είτε γιατί θεωρούν άξιες προβολής ατεκμηρίωτες ή καινοφανείς απόψεις, είτε γιατί τις πιστεύουν, οι υπεύθυνοι της ενημέρωσης γίνονται φορείς μιας ιδεολογίας που μόνο αρνητικά μπορεί να λειτουργήσει στους πολίτες. Της ιδεολογίας του αρνητισμού στα καθιερωμένα επιστημονικά πρότυπα. Να θυμηθούμε ότι το 2015 έδιναν βήμα σε απίθανους οπαδούς και προπαγανδιστές της δραχμής και είχαν ισχυρή συμμετοχή στο αρνητικό αποτέλεσμα. Σήμερα κάποιοι δίνουν βήμα στην ατεκμηρίωτη άποψη καθηγητή φαρμακολογίας που θέλει τον εμβολιασμένο που μολύνεται από τον ιό, παραγωγό νέων μεταλλάξεων του ιού και άρα επικίνδυνο για τους ανεμβολίαστους. Και όλα αυτά την ίδια στιγμή που αρχίζει το 4ο κύμα με απρόβλεπτες συνέπειες. 

Στον αγώνα της σύγχυσης γύρω από τον εμβολιασμό δεν θα μπορούσε να λείψει και ο εναλλακτικός δικαιωματισμός. Που ισχυρίζεται ότι είναι αντισυνταγματικό, ανήθικο και εν τέλει άδικο να υπάρχουν διακρίσεις μεταξύ εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων. Μιλούν για υγειονομικό απαρτχάιντ που επιβάλει ο νεοφιλελευθερισμός, για κάθετες διαχωριστικές κοινωνικές τομές, για διακρίσεις εφάμιλλες των φυλετικών του Αμερικάνικου Νότου και άλλα τέτοια. Αν και φαίνονται αστεία δεν είναι καθόλου, μιας και έχουν ευρύτατο κοινό στο χώρο της πολυπληθούς στη χώρα μας ριζοσπαστικής αριστεράς αλλά και της υποδεέστερης ακροδεξιάς. Καταλαβαίνω ότι πολιτικές ομάδες είδαν την υγειονομική κρίση ως ευκαιρία για μια πολιτική κρίση που θα προκαλούσε ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό, αλλά οι μετρήσεις κοινής γνώμης δεν επιβεβαιώνουν την αρχική τους εντύπωση και θα έπρεπε να το γνωρίζουν. Και φυσικά είναι βάρβαρο αλλά και ανώφελο να ποντάρεις έστω και υπόρρητα στο 4ο κύμα, που αναμένεται να σαρώσει τους ανεμβολίαστους.  

Η επιστήμη δεν είναι δεξιά ή αριστερή, δυτική ή ανατολική, δημοκρατική ή ολοκληρωτική. Είναι απλά τεκμηριωμένη ή δεν υπάρχει καθόλου. Κανείς δεν έχει υποχρέωση να προβάλει απόψεις χωρίς επιστημονική κάλυψη, όταν μάλιστα αυτές είναι επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία σε εποχή φονικής πανδημίας. Και η οργανωμένη πολιτεία μέσω της κυβέρνησης έχει υποχρέωση να προστατεύσει τους πολίτες. Όπως έχει υποχρέωση να προστατεύσει και τους ανεμβολίαστους κάθε κατηγορίας είτε με την πειθώ ώστε να εμβολιαστούν, είτε με περιοριστικά μέτρα ώστε να προστατευτούν από άλλους ομοϊδεάτες τους που κυκλοφορούν και ενδεχομένως φέρουν τον ιό. Και τέλος κανείς δεν κέρδισε πολιτικά σε βάθος χρόνου ποντάροντας στη δυστυχία και την καταστροφή. Η περίοδος 2015-19 δηλώνει του λόγου μου το αληθές.