Freedom Pass: Ο Μακιαβέλι στο εμβολιαστικό κέντρο

Πάμε πίσω το χρόνο στο (αρκετά μακρινό πλέον) 2004. Είναι Φεβρουάριος και σε ένα μήνα διεξάγονται εκλογές. Στο γραφείο υποψήφιου βουλευτή στα Δωδεκάνησα μπαίνει ένας 40άρης με την ηλικιωμένη μητέρα του. Ζητάει να δει τον υποψήφιο και χωρίς περιστροφές ρωτάει: Πόσα μου δίνεις για να σε ψηφίσει η οικογένεια μου;

Ο υποψήφιος του ζήτησε να αποχωρήσει. Ο πολίτης είχε το θράσος να «πουλήσει» την ψήφο του διότι προφανώς είτε το είχε πετύχει κατά το παρελθόν είτε είχε ζηλώσει την δόξα κάποιου άλλου που το είχε καταφέρει.

Δεν είναι καινούργιο ότι το χρήμα κινεί τον κόσμο- δεν είναι πρωτοφανές ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Είναι όμως σαφές ότι τα μέσα διαμορφώνουν συνειδήσεις. Και παραμένουμε σε φάση πανδημικού συναγερμού.

Είναι να απορείς: Έχουμε περάσει 1,5 χρόνο μέσα στο σκοτάδι που προκάλεσε ο κορωνοϊός. Ένα θέμα παγκόσμιο με κοινές μεθόδους αντιμετώπισης και προσώρας μια μόνο λύση: Τον εμβολιασμό.

Κι όμως, τα ποσοστά των δύσπιστων, των απρόθυμων και των αρνητών παραμένουν υψηλά. Τόσο που φαντάζει ακατόρθωτο να οικοδομηθεί το τείχος ανοσίας, που πλέον (λόγω της «Δέλτα») απαιτεί τη συμμετοχή άνω του 80% του πληθυσμού.

Η κυβέρνηση προχώρησε σε μια κίνηση που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και άφθονες συζητήσεις στα social media. Ανακοίνωσε το Freedom Pass, ένα voucher 150 ευρώ που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι εμβολιασμένοι νέοι (18-24) σε κλάδους τουριστικούς και πολιτιστικούς.

Τα ερωτήματα είναι πολλά: Μπορείς να πείσεις έναν νέο άνθρωπο να εμβολιαστεί διότι θα λάβει ένα μικρό ποσό ως ανταπόδοση; Είναι κίνητρο ή παραδοχή αποτυχίας; Είναι «εξαγορά συνειδήσεων» ή απονομή δικαιοσύνης προς μια ηλικιακή ομάδα που στερήθηκε πολλά και έως τώρα δεν έλαβε τίποτα;

Το ένα ερώτημα φέρνει το άλλο: Κι αν δώσεις σε αυτούς, γιατί να μην δώσεις και σε άλλους, ηλικιακά κοντινούς ή πιο μεγάλους; Κι αν είναι να επιδοτήσεις εμμέσως τον τουρισμό και τον πολιτισμό, γιατί να μην επιδοτήσεις και άλλους κλάδους; Κι εν τέλει, πόσο ηθικό και διδακτικό είναι για έναν νέο άνθρωπο να λαμβάνει αντίδωρο για να προχωρήσει σε μια ενέργεια που κατ’ αρχάς θα ωφελήσει τον ίδιο και κατ’ επέκταση την ίδια την κοινωνία;

Υπάρχουν ηθικά διλήμματα ή ο Νικολό Μακιαβέλι έχει δια παντός δώσει τη λύση με την περιβόητη φράση περί σκοπού και μέσων;

Ας δεχτούμε ως βασική παραδοχή ότι ιδανικές κοινωνίες δεν υπάρχουν. Κι ότι σε ακραίες συνθήκες πρέπει να λάβεις αποφάσεις που δεν θα λάμβανες αλλιώς. Μπροστά μας, όμως, έχουμε ένα (πανδημικό) βουνό και το επίδομα -σε περίπτωση επιτυχίας- μπορεί να αποτελέσει κακό προηγούμενο ή -σε περίπτωση αποτυχίας- να γίνει μαύρη τρύπα για το εμβολιαστικό project.

Μπορεί να μοιάζει με λύση, αλλά δεν είναι. Μοντέλο που δουλεύει –αποδεδειγμένα- είναι η αδιάκοπη εκστρατεία στοχευμένης ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του πληθυσμού. Και σε αυτό τον τομέα η κυβέρνηση δεν τα έχει πάει καλά όσον αφορά στον εμβολιασμό. Δεν υπάρχει καθημερινή διαδραστική ενημέρωση που να δίνει ουσιαστικές απαντήσεις στα ερωτήματα των διστακτικών πολιτών, να αποδομεί τα fake news και να περιγράφει τα θετικά του εμβολιασμού απέναντι στην Covid-19.

Δόθηκε χώρος στον ψεκασμό και στον αντι-εμβολιασμό να κάνουν παιχνίδι. Και την ύστατη ώρα, μικρά οικονομικά οφέλη σε μια συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα μοιάζουν είτε με σταγόνα στον ωκεανό είτε με κίνηση υψηλού ρίσκου. Ρίσκο όμως παίρνεις κι όταν παίζεις ζάρια. Και τώρα δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε…