Χαρά με τον πόνο των άλλων

Ξεκινά σήμερα το φημισμένο τουρνουά τένις του Γουίμπλεντον στο οποίο θα συμμετέχουν ο Στέφανος Τσιτσιπάς και η Μαρία Σάκκαρη. Είναι αναμενόμενο ότι η πλειονότητα των Ελλήνων θα παρακολουθήσει τα παιχνίδια νιώθοντας ένα μίγμα ενθουσιασμού, εθνικής υπερηφάνειας και αγωνίας. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να υπάρξει και ένα μικρό, αλλά ηχηρό, ποσοστό συμπολιτών μας που θα εύχεται να αποτύχουν ο Στέφανος και η Μαρία και θα χυδαιολογεί εναντίον τους στα μέσα μαζικής δικτύωσης, ακριβώς όπως συνέβη και κατά τη διάρκεια διεξαγωγής του Ρολάν Γκαρός.

Αξίζει νομίζω να αναρωτηθούμε αν πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους που, λίγες μέρες πριν έδειξαν να επιχαίρουν όταν ο αποπεμπόμενος μοναχός πέταξε καυστική ουσία στα πρόσωπα των Μητροπολιτών στη Μονή Πετράκη, ή για αυτούς που όποτε συμβαίνει μια βίαιη πράξη, ακόμα και αν πρόκειται για αποτρόπαια δολοφονία, αναζητούν τρόπους για να κατηγορήσουν το θύμα και να δικαιολογήσουν τον θύτη.

Αυτού του είδους η αντικοινωνική στάση υπήρχε πολύ πριν την έλευση της σύγχρονης διαδικτυακής τεχνολογίας. Δεν πρόκειται για μια νοοτροπία που γεννήθηκε εξαιτίας των κοινωνικών δικτύων, απλώς τα κοινωνικά δίκτυα ανέδειξαν αυτό το φαινόμενο, αφού είναι πλέον πιο εύκολο να εντοπιστούν, να διαδοθούν και να ομαδοποιηθούν τέτοιου είδους αντιδράσεις. Ευάλωτοι ψυχικά άνθρωποι, που δεν θα τολμούσαν να εκφράσουν ανοικτά τη χαρά τους για όσα δυσάρεστα μπορεί να συμβαίνουν στους άλλους, επηρεάζονται ή παρασύρονται από αρνητικά ή δηλητηριώδη σχόλια που αναρτώνται στα μέσα μαζικής δικτύωσης, και ενώνουν εντέλει τη φωνή τους με τους υπόλοιπους, ακόμα και αν μέχρι πρότινος ένιωθαν ντροπή για τέτοιου είδους σκέψεις.

Το πρώτο που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι στην πλειονότητά τους πρόκειται για άτομα που στερούνται ενσυναίσθησης και ως εκ τούτου δεν αντιλαμβάνονται τον πόνο, την προσπάθεια και τους αγώνες των συνανθρώπων τους. Ταυτόχρονα φαίνεται πως παίρνουν τα πάντα προσωπικά, δεν έχουν την ψυχική ικανότητα να διατηρούν τις αποστάσεις τους από τους άλλους και να μην σκέφτονται αποκλειστικά και μόνο την αντανάκλαση ενός γεγονότος στη δική τους ζωή, ακόμα και όταν σχολιάζουν τα επιτεύγματα ενός σημαντικού αθλητή ή τη φρικτή συζυγοκτονία στα Γλυκά Νερά.

Συνήθως είναι άτομα τα οποία δυσκολεύονται να ακολουθήσουν κανόνες που αφορούν όλους τους πολίτες και τα οποία δεν αναγνωρίζουν οποιαδήποτε αξιοκρατική ιεραρχία. Ίσως ένας από τους λόγους είναι ότι δεν καταφέρνουν πάντα να ξεχωρίσουν πότε οι κανόνες είναι εύλογοι, και πότε αντιθέτως καλύπτουν μια κατάχρηση εξουσίας, με αποτέλεσμα να θεωρούν οποιαδήποτε βίαιη πράξη μια ενέργεια θετική, αρκεί να φαίνεται πως ο θύτης αντιστέκεται σε κάποια μορφή εξουσίας.

Ακόμα και το bullying το αντιλαμβάνονται ως μία μορφή «αντίστασης» και για αυτό θαυμάζουν και με τον τρόπο τους υποστηρίζουν τους νταήδες ενώ περιφρονούν τα θύματά τους. Οι ίδιοι μπορεί να χάνουν συχνά την ψυχραιμία τους, καθώς είναι ιδιαίτερα ευερέθιστοι όπως διαπιστώνεται από τα σχόλια που αναρτούν στα κοινωνικά δίκτυα, μα διστάζουν να αντιδράσουν αποτελεσματικά απέναντι σε όσα θεωρούν ότι τους ενοχλούν ή τους καταπιέζουν.

Δεν αποκλείεται σε ορισμένες περιπτώσεις να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, να έχουν βιώσει τραυματικά γεγονότα ή να έχουν υποστεί κακοποίηση. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι έχουν το δικαίωμα να επιδίδονται σε κακοποιητικές και ταπεινωτικές επιθέσεις, ή σε κυνήγι μαγισσών στα κοινωνικά δίκτυα, απλώς αποτελεί εν μέρει εξήγηση για την αντικοινωνική συμπεριφορά τους στο παρόν.

Άλλωστε αυτού του είδους η συμπεριφορά δεν εμφανίζεται ξαφνικά σε μεγάλη ηλικία, αλλά περνά μέσα από διάφορα στάδια ανάπτυξης, γεγονός που επιτρέπει να εντοπιστεί εγκαίρως από ένα λειτουργικό εκπαιδευτικό σύστημα που συνεργάζεται επιτυχώς με ένα σύγχρονο σύστημα αντιμετώπισης προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Η τεχνολογία των κοινωνικών δικτύων δεν αποτελεί από μόνη της πηγή πρόκλησης αντικοινωνικής συμπεριφοράς, αντικατοπτρίζει ωστόσο τη χαμηλή ποιότητα του δημόσιου διαλόγου που χαρακτηρίζει εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα την πολιτική αντιπαράθεση στη χώρα μας, και έχει διαβρώσει τον τρόπο που επικοινωνούνται και σχολιάζονται κάθε είδους ειδήσεις στην καθημερινότητά μας.