Ο ήλιος έδυε πάνω στη δυτική κορυφογραμμή στο Λαύριο, απέναντι απο το λόνγκ άιλαντ, την μακράν νήσον… ενώ ο Γραμματικάκης μιλούσε για τις δυο Ελλάδες, τις παράλληλες, τη θεωρία της σχετικότητας και για τον Αϊνστάιν και τον Καραθεοδωρή, που μίλησαν για πρώτη φορά για τη δυνατότητα σύγκλισης δύο παραλλήλων… αφού μέσα στο χρόνο το σύμπαν καμπυλώνεται και φουσκώνει σαν κέικ…
Μπροστά μας βόρεια, ανάμεσα στο «ιερόν άκρον των Αθηναίων» και τη Μακρόνησο, βιομηχανικά ερείπια και κτίσματα σπάνιας ομορφιάς, μερικά αναστηλωμένα και επισκευασμένα με σεβασμό και αγάπη και γνώση απο το Μετσόβειο πολυτεχνείο, από έμπειρους μηχανικούς και φοιτητές του ’80 και του ’90… ως τεχνολογικό πάρκο.
Η βαριά βιομηχανική και χρήσιμη ανάπτυξη του μεσοπολέμου, με τη γαλλική εταιρεία μεταλλείων, η σοβαρή ατελείωτη απόπειρα επανεκκίνησης στα 80 και 90, ας προσθέσουμε και τις ατελείωτες ανασκαφές… να λοιπόν συμπυκνωμένη, παρούσα, σχεδόν αόρατη η ιστορία του τόπου μας «τρία σε ένα» κι εμείς όλοι καθισμένοι στο μαρμάρινο ανοιχτό αμφιθέατρο να συμμετέχουμε σε μια τελετή σοβαρή και εγκάρδια, τελετή θυσίας και γέννησης του καινούργιου… –επιτέλους– που τόσο ανάγκη έχει η Ευρώπη και εμεις…ενός καινούργιου τρόπου να βλέπουμε τα πράγματα γύρω μας και να αλλάζουμε τον εαυτό μας και το ρημαγμένο τόπο, χωρίς να καταστρέψουμε τη χώρα.
Εδιζησάμην εμεωυτόν…
«Δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά, στην αγορά στο Λαύριο…», οι στίχοι γράφτηκαν το ’79 από τον εξαίρετο Διονύση Σαββόπουλο, εκεί επιτόπου, διαβάστε και παρακάτω, για το «όνειρο που τρίζει», που έτριζε απο τότε, πέντε μόλις χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, με τα ίδια λόγια μιλούσε τότε ο Δημήτρης Χατζής, ο πιο σύγχρονος και σοβαρός λογοτέχνης μας… «ο παλιός κόσμος φεύγει, ένας νέος δεν έχει δείξει ακόμα το οριστικό του πρόσωπο…», γι’ αυτό και οι τότε παραλλαγές της ασπόνδυλης, άνευρης και άφωνης αριστεράς φρόντισαν να ξεχαστεί όσο γίνεται…
Σαράντα χρόνια μετά… επανερχόμαστε στο αρχικό πλάνο μας, ο ήλιος έχει ήδη δύσει, έχουν ανάψει οι προβολείς στο υπαίθριο αμφιθέατρο στο Λαύριο, μιλάει ο Σταύρος Θεοδωράκης και όλη η συγκίνηση και το μαγνητικό πεδίο του χώρου, του τόπου και της στιγμής μεταφέρονται στο μυαλό και τις καρδιές μας. Κάνω ζουμ και κοντινό πλάνο στο πρόσωπο του εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ, που ακούει προσεκτικά, ακίνητος, συγκεντρωμένος και λίγο έκπληκτος τα λόγια του Σταύρου. Κρατάω το πλάνο ακίνητο στο προφίλ του εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ όση ώρα μιλάει ο Σταύρος. Καταλαβαίνει πολύ καλά ότι μια τολμηρή καινούργια άποψη δημιουργείται εκεί μπροστά στα μάτια του, απέναντί του. Δύσκολα πολύ παλεύεται –κι αυτό το καταλαβαίνει–, δεν ειναι πάνω σε ψεύτικες ή επιμέρους αντιθέσεις, είναι πάνω στη σωτηρία της χώρας. Λίγο πανικοβάλλεται, αλλά ξέρει να κρύβει τον πανικό του, έχει σπουδάσει κουτβ, ένα είδος ΙΕΚ, σοβιετικής κοπής… Κάθεται και με την πλάτη στη Μακρόνησο, κοιτώντας δυτικά μόνο κι αυτό δεν τον βοηθάει… είναι φάουλ… Δύσκολοι καιροί τον περιμένουν, δεν είναι μόνο τα εύκολα τηλεπαράθυρα, με τόσο εύκολους συνομιλητές, είναι η κοινωνία που συγκροτείται. Απέναντί του έχει 500 εκλεγμένους εθελοντές-συνέδρους με τη λάμψη στα μάτια… κι άλλους τόσους και περισσότερους που ήλθαν να δουν και να κρίνουν… και τώρα ακούν, πείθονται και ενθουσιάζονται…
Ο Σταύρος πάλι, τώρα «βλέπουμε» με την άλλη κάμερά μας, εκφωνεί τον πιο τολμηρό λόγο του «Ποταμιού», τον γενέθλιο λόγο, και –προς τιμήν του–… ακούω να λέει δημόσια ότι τρέμει λίγο με αυτά που ακούει να λέει… ο ίδιος. Όντως, είναι πολύ τολμηρά και πολύ καινούργια όσα ακούγονται στο ρημαγμένο, λεηλατημένο και ελαφρά μόνο αναγεννημένο αυτό τοπίο της λαυρεωτικής γης. Νέοι καιροί ξημερώνουνε πάλι… ίσως… και αυτό εξαρτάται μόνο από μας. Πολλά χρόνια μετά την τελευταία φορά, πού να θυμάμαι τώρα… το μόνο που θυμάμαι είναι το έντεκα οκτώ… κάτι άλλο… τι λέγαμε, θυμάται κανείς;
Θέλω να πω ότι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη –που πάει να επικρατήσει– είναι το βασικό… το λεέι κι ο Κούντερα, η ζωή δεν είναι αλλού, είναι εδώ… από μας εξαρτάται. Και χάρη σε διάφορες μηχανές ενίσχυσης ή ανάκτησης μνήμης, και όχι μηχανές αναζήτησης προϊόντων… όλα είναι εφικτά, ακόμα και το ακατόρθωτο στις μέρες μας με τη βοήθεια και του διαδικτύου.
Διακόπτω στο σημείο αυτό το ρεπορτάζ, για να κρύψω τη συγκίνησή μου, θυμήθηκα τις ελπίδες των εξορίστων που έρχονταν με το πλοίο απο την εξορία και τον νεαρότατο Νίκο Κούνδουρο που, εξόριστος, ερχόταν με το πλοίο εδώ δίπλα, ξεκινούσε στην Αθήνα του 1954, την πρώτη του ταινία, τον ΔΡΑΚΟ, με τον Βέγγο, τον Ηλιόπουλο και την Ιουλία στα σκηνικά, βραβευμένοι όλοι τους από τη διεθνή κοινότητα και κυνηγημένοι πλήρως απο την τότε ανόητη, σταλινική αριστερά του εμφυλίου σπαραγμού και τη μικροαστική και μίζερη δεξιά που επικράτησε. Τότε χάθηκε η ευκαιρία να έχουμε αμέσως μετά τον πόλεμο μια ελληνική νεορρεαλιστική σχολή σινεμά, όπως οι Ιταλοί, που είχαν την εξυπνάδα μετα τη νίκη να μην κάνουν εμφύλιο…
Επανερχόμαστε πάλι στα πλάνα μας… αυτή τη φορά ένα κυκλικό τράβελινγκ στην πρώτη σειρά του αμφιθεάτρου αφιερωμένο σε διάφορες εκδοχές της ομορφιάς… Δίπλα στην επιμελημένη, λαμπερή και τηλεοπτική, αλλά και λίγο πλαστική, ομορφιά της ευρωβουλευτίνας του ΠΑΣΟΚ, δίπλα στην αμφίβολη εμφάνιση των εκπροσώπων των κομμάτων που άλλα έλεγαν και άλλα εννοούσαν… έλαμπαν εκατοντάδες όμορφες παρουσίες συνέδρων εθελοντών, με γήινη ομορφιά, με μάτια γλυκά, ένα εσωτερικό φως κι ένα ελαφρύ χαμόγελο αλληλεγγύης και κοινότητας… ένα ελαφρύ αεράκι να ανεμίζει τις κόμες της Βερενίκης και της Πηνελόπης, με ένα μαθητή Λυκείου 17 χρονών σύνεδρο με την μπάλα στα χέρια του, έναν αληθινό, ορίτζιναλ Αλέξανδρο Τσίπρα, που πραγματικά… «οργώνει» στο Μεσολόγγι μια αληθινή Δούρου, έναν αληθινό Σαμαρά, συνέδρους εκλεγμένους, έναν πραγματικό μελισσοκόμο, το νέο μου φίλο Βασίλη με το ηλεκτρικό του δίτροχο και πολλούς άλλους και άλλες με αληθινή, σεμνή και απαστράπτουσα ομορφιά νέου τύπου…
Κάπου εδώ δίπλα, στην άκρη αυτή της Αττικής, έλαβε χώραν παλιά και το επεισόδειο με την Ιφιγένεια, όταν φύσηξε ούρειος ανεμος για τα πλοία, κάπου εδω δίπλα φάνηκε και το πλοίο από τον Λαβύρινθο της Κρήτης, όπου ξεχάσανε να αλλάξουνε πανιά και χρώμα, κάπου εδώ τελειώνει το «μέχρι το πλοίο» του Δαμιανού για να μην αναφερθω στο ΜΑΤΑΡΟΑ… Αυτή τη φορά έχω το προαίσθημα ότι δεν θα κάνουμε πολλά λάθη, ότι δεν θα ξεχάσουμε να αλλάξουμε πανιά, θα ανταλλάξουμε πάνω στην πυρά την Ιφιγένεια με ένα ελάφι, θα σταματήσουμε οριστικά τον εμφύλιο και θα βγούμε οριστικά απο την προϊστορία μας… χωρίς να καταστρέψουμε τη χώρα…
Σταματάω πρός το παρόν... CUT… Στο επόμενο, σκηνές απο το ρεσιτάλ του αξιότιμου κυρίου Θεοδόση Τάσιου, σκηνές από τα τρίλεπτα και το ήθος των ομιλιών και ομιλητών, σκηνές από τα διαλείμματα και τις συναντήσεις με παλιούς και νέους φίλους, ονόματα δεν λέω… Γι’ αυτό και νομίζω ότι το καλύτερο προσωρινό τέλος είναι το «συνεχίζεται’… to be continued, λοιπόν… μόλις τώρα αρχίσαμε…
20°
