Ευημερία ή ναρκισσισμός; Ενότητα ή κατακερματισμός;

Είναι γενικά αποδεκτό ότι ένα άτομο για να μπορέσει να πετύχει τους στόχους του στη ζωή του, χρειάζεται, πρωταρχικά, να έχει επενδύσει στον εαυτό του. Η επιτυχία του στόχου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αγάπη του εαυτού. Βασικά με την ανάπτυξη της ναρκισσιστικής επένδυσης στον εαυτό. Στο επίπεδο της ευημερίας της κοινωνίας, η οποία προϋποθέτει την ένωση του ενός ατόμου με τους άλλους, ο ψυχισμός αυτού του ατόμου, χρειάζεται ταυτόχρονα να αναπτύξει και μια αλτρουιστική πλευρά. Βασικά να αποφασίσει να στερηθεί κάποια, πιθανά, προσωπικά οφέλη, που το ίδιο κατάκτησε, έτσι ώστε να ενωθεί με τους άλλους, την κοινότητα, σε μια πολιτιστική ή κοινωνική βάση, με σκοπό την ευημερία της κοινότητας. Κλασικό παράδειγμα, για τα παραπάνω είναι η λειτουργία μιας οικογένειας, όπου οι γονείς, ανεξαρτήτως του τι έχουν πετύχει οι ίδιοι, στερούνται για να προσφέρουν στα παιδιά τους σε μια αλτρουιστική βάση.

Βέβαια, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, μιας και «εύκολα» τα συμφέροντα μιας οικογένειας, μετατρέπονται σε ναρκισσιστικά συμφέροντα μιας συγκεκριμένης οικογένειας, ενάντια στις άλλες. Συνεπώς στο ευρύτερο επίπεδο της κοινωνίας τα πράγματα είναι πολύ περισσότερο σύνθετα και πολύπλοκα και γι’ αυτό θεσπίζονται κανόνες και υποχρεώσεις ώστε να διατηρείται μια κάποια κοινωνική ή πολιτισμική ενότητα.

Μια κοινωνία που θέλει να χαρακτηρίζεται «φιλελεύθερη δημοκρατία», είναι υποχρεωμένη αφ’ ενός να θεσμίζει διαρκώς νέους κανόνες οι οποίοι θα τείνουν να κλείνουν το άνοιγμα της ψαλίδας των ανισοτήτων, αφ’ ετέρου να φροντίζει για την τήρηση τους. Μόνον, έτσι, μπορεί να προσδοκά σε μια κοινωνική ευημερία και ενότητα. Σε πολιτικό, αλλά και πολιτισμικό, επίπεδο, αυτό σημαίνει και προϋποθέτει, έναν πολιτικό πολιτισμό, τόσο από τη συμπολίτευση όσο και από τα αντιπολιτευόμενα κόμματα. Προϋποθέτει επίσης, απ’ όλα τα κόμματα, την αποδοχή του άλλου, του πολιτικού αντιπάλου, ως αυθύπαρκτης οντότητας αλλά και βέβαια, ένα μεγάλο βαθμό αντίληψης της κάθε φορά τρέχουσας πραγματικότητας. Με άλλα λόγια την μετακίνηση από τη ναρκισσιστική, στην αλτρουιστική θέση.

Όποτε δεν συμβαίνει η παραπάνω διαδικασία και επικρατεί το ατομικό πολιτικό ή κομματικό συμφέρον, τότε κυριαρχούν οι ναρκισσιστικές κομματικές ηγεσίες και οι ναρκισσιστικές προσωπικότητες και η ενότητα παραχωρεί τη θέση της στον κοινωνικό κατακερματισμό, με μεγάλες συνέπειες, όπως π.χ. πόλεμοι. Ωστόσο πριν, φτάσει μια κατακερματισμένη κοινωνία εκεί, προηγούνται διάφορες λαϊκίστικες πολιτικές, που αναγάγουν το έλασσον σε μείζον, τον τακτικισμό σε κεντρικό στρατηγικό αφήγημα και την αντιπολιτευτική τους πολιτική σε «πόλεμο μέχρις εσχάτων».

Ένα ισχυρό όπλο των λαϊκίστικων ηγεσιών, είναι η επίκληση του ιδεολογικού παράγοντα σε μια συναισθηματική βάση, όπου και η ανάδειξη του ενοχικού συναισθήματος σε κάθε διαφωνούντα.

Οι λαϊκίστικες κομματικές ηγεσίες, προσκολλημένες δογματικά σε διαφόρων λογιών ιδεολογήματα, αλλά και εργαλειοποιώντας, ταυτόχρονα, αυτήν καθαυτήν την ιδεολογία, καθιστώντας την ύψιστης σημασίας ηθική, αρνούνται να εγκαταλείψουν τη ναρκισσιστική τους θέση, και συνεχίζουν να υπερασπίζονται με ακόμη μεγαλύτερη ένταση τα συμφέροντα τους.

Διανύουμε τα «τελευταία μέτρα» για να βγούμε έξω από ένα τεράστιο τέλμα στο οποία είχαμε βρεθεί εξ αιτίας ακριβώς χρόνιων λαϊκίστικών πολιτικών τόσο στην εγχώρια πολιτική σκηνή όσο και σ’ εκείνη της ΕΕ. Το επόμενο χρονικό διάστημα θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο και εκείνο που θα κρίνει εάν όντως απαλλαγήκαμε από τέτοιου είδους πολιτικές ή θα συνεχίσουμε να επαναλαμβάνουμε καταναγκαστικά τη ναρκισσιστική μας πλευρά οδηγώντας τα πράγματα σε μια κατακερματισμένη ευημερία.

Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου μου: «Ο ναρκισσισμός, η μεταιδεολογία και το ανοίκειο. Η πανδημία». Εκδόσεις Ανατολικός.