Ιδεολογικός Μιθριδατισμός

Ομολογώ, η πρώτη μου αντίδραση όταν διάβασα για τον Μιθριδάτη και το τραγούδι του ήταν ότι είμαι πια πολύ μεγάλος για να ασχολούμαι με σαχλαμάρες. Ας το κάνουν άλλοι νεότεροί μου που αντέχουν. Άλλωστε η πρώτη απόπειρά μου να το ακούσω κράτησε πάνω κάτω ένα λεπτό. Τόσο άντεξα. Διάβασα μετά το σχόλιο του Μιχάλη Μητσού στα Νέα κι είχα την αίσθηση ότι τα είπε όλα.

Αφορμή για το άρθρο ήταν μια ανάρτηση του Χρήστου Χωμενίδη. Έλεγε ότι οι στίχοι του Μιθριδάτη εκφράζουν μια μερίδα της κοινωνίας με την οποία οφείλουμε να συνδιαλεγόμαστε. Και ότι δεν θα καταντήσουμε «σταλινικοί από την ανάποδη».

Να συνδιαλεγόμαστε όμως με ποιους; Τι έχεις να πεις με κάποιον που θεωρεί ότι ο ιός ήταν πρόσχημα για μέτρα που «μας σφίγγουν την καρωτίδα». Έναν που θεωρεί ότι μας κυβερνά ένας Πινοσέτ; Όπως έγραψε ο Μιχάλης Μητσός με τέτοιες απόψεις διαπιστώνεις απλώς ότι «μας χωρίζει ένα χάσμα» και προχωράς. Άποψη βέβαια μόνο κατά παραχώρηση. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα παραληρηματικό υβρεολόγιο, απόλυτα συντονισμένο με το κλίμα του μίσους και της μισαλλοδοξίας που χαρακτηρίζει τα κοινωνικά δίκτυα. Άλλωστε και ο τίτλος «Για να μη τα χρωστάω» σε μούντζα παραπέμπει, όχι σε πρόταση διαλόγου.

Το κοινωνικό φαινόμενο ωστόσο παραμένει. Αν δεν μπορείς να μπεις σε διάλογο με αυτές τις «απόψεις», πώς αντιμετωπίζεις εκείνους τους πολίτες που τις συμμερίζονται; Ένας τρόπος είναι να τους αγνοήσεις. Όπως έγραψε ο Σάκης Μουμτζής στο Liberal, αυτές οι απόψεις «δεν αγγίζουν το κοινό» που ψηφίζει την κυβέρνηση. Υπάρχει ένα «τσιμεντένιο τείχος» που χωρίζει τους «νοικοκυραίους» από τους ακροατές του Μιθριδάτη. Εδώ ακριβώς όμως βρίσκεται ο κίνδυνος: να θεωρήσεις ότι υπάρχει ένα δικό σου κοινό το οποίο αρκεί να πατάς τα σωστά ιδεολογικά κουμπιά για να σου παραμείνει πιστό.

Ένα καλό παράδειγμα είχαμε αυτές τις ημέρες με αφορμή την πανεπιστημιακή αστυνομία. Κάποιοι στην κυβέρνηση φαίνεται ότι, πολύ λογικά, ανησυχούν για το κλίμα που θα επικρατήσει όταν ανοίξουν οι σχολές. Δεν είναι δύσκολο μια κακοχωνεμένη μεταρρύθμιση να οδηγήσει σε μπάχαλο και επεισόδια. Ιδίως όταν θα υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι να στήσουν προβοκάτσιες. Έπεσε λοιπόν η σκέψη να αναβληθεί για του χρόνου ο νέος θεσμός, πράγμα όχι αναγκαστικά παράλογο. Χρειάζεται να γίνουν πολλά άλλα προηγουμένως για να έχει αποτέλεσμα. Σε σχολές, για παράδειγμα, χωρίς ελεγχόμενη είσοδο για εξωπανεπιστημιακούς, το να έχεις αστυνομία στον περίβολο δεν λέει πολλά πράγματα. Όμως το ενδιαφέρον είναι ο τρόπος με τον οποίο αντέδρασαν ορισμένοι σχολιαστές. Η πανεπιστημιακή ζωή «ανήκει στη μεσαία τάξη», έγραψε χαρακτηριστικά ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, κι όσο θόρυβο και αν κάνουν οι υπερασπιστές του Κουφοντίνα (εδώ θα μπορούσε να μπει εναλλακτικά το όνομα του ποιητή), το πολιτικό κόστος είναι η μεσαία τάξη που θα το κρίνει!

Δεν χρειάζεται να μπούμε σε συζητήσεις για το ποια είναι η μεσαία τάξη και γιατί ένας γονιός της εργατικής τάξης δεν μπορεί να ανησυχεί εξίσου ή και περισσότερο με την κατάσταση στα πανεπιστήμια. Στο κάτω κάτω, και μόνο οικονομικά, αυτός θα θέλει περισσότερο να τελειώνει το παιδί του όσο πιο γρήγορα γίνεται. Να λειτουργεί δηλαδή το πανεπιστήμιο απρόσκοπτα.

Η μεγάλη παρανόηση ωστόσο είναι ότι αυτή η «μεσαία τάξη» είναι έτοιμη να ακολουθήσει την κυβέρνηση σε ό,τι κάνει, μόνο και μόνο επειδή ιδεολογικά είναι υπέρ της ευνομίας. Στη Νέα Σμύρνη είδαμε πως ακόμα και ένα τυχαίο περιστατικό μπορεί να αλλάξει το κλίμα. Αν δούμε ανάλογες σκηνές τον χειμώνα στα πανεπιστήμια, αν αντί για την «κανονικότητα» έχουμε διαρκή αναστάτωση, τότε κανείς δεν θα πρέπει να ελπίζει ότι θα αποφύγει το πολιτικό κόστος. Η ίδια η «μεσαία τάξη» που σήμερα στηρίζει την κυβέρνηση, για τους ίδιους ακριβώς λόγους, θα βρεθεί απέναντι.

Με άλλα λόγια η κυβέρνηση δεν θα κριθεί από την ιδεολογική της συνέπεια αλλά από την αποτελεσματικότητά της. Ο πρόεδρος Μπάιντεν, αναφερόμενος στους δικούς του οπαδούς του Μιθριδάτη, το είπε διαφορετικά. Πρέπει να αποδείξουμε ότι η Δημοκρατία μας δουλεύει. Δεν μπήκε σε διάλογο μαζί τους αλλά και δεν ξέχασε ότι αποτελούν μέρος του εκλογικού σώματος. Σε αυτό ο Χωμενίδης έχει ένα δίκιο. Γιατί ακόμα και αν δεν μπορούμε να συνδιαλεγόμαστε μαζί τους, οφείλουμε να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τις ανησυχίες τους. Όσοι πραγματικά έχουν δηλαδή και δεν το κάνουν για επάγγελμα.