Ο Λεωνίδας Καστανάς σχολιάζει την ωφέλεια της Ελλάδας από την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το όραμα της ενωμένης φιλελεύθερης Ευρώπης.
«Το 1990 οι μισές από τις φτωχότερες περιφέρειες της ΕΟΚ ήταν ελληνικές. Για την Ελλάδα η ιδιότητα του μέλους της ΕΟΚ ισοδυναμούσε με 2o σχέδιο Μάρσαλ. Μόνο τα έτη 1985 -1989 η Ελλάδα εισέπραξε από τα ταμεία της ΕΟΚ 7,9 δισεκατομμύρια δολάρια, αναλογικά τα περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Όσο καιρό δεν υπήρχαν άλλες φτωχές χώρες να περιμένουν στην ουρά, οι χώρες που πλήρωναν, κυρίως η Δυτική Γερμανία, μπορούσαν να στηρίζουν την αναδιανεμητική γενναιοδωρία – το τίμημα για τη συμμόρφωση της Ελλάδας με τις αποφάσεις της κοινότητας». Απόσπασμα από το 3o μέρος του μνημειώδους έργου του Tony Judt, «H Ευρώπη μετά τον πόλεμο».
Και όμως η χώρα που ωφελήθηκε τα μέγιστα από την ένταξη της στην Ενωμένη Ευρώπη, η χώρα που από φτωχή έγινε πλούσια για να το γράψω ωμά, η χώρα που λόγω της ένταξης άλλαξε κατηγορία, σπανίως είχε έναν καλό λόγο να πει για την Ευρώπη και τους εταίρους της. Όχι βέβαια επισήμως αφού οι ταγοί ήξεραν τι συνέβαινε. Αλλά ανεπίσημα και από τα κάτω η δυσαρέσκεια για τη συμμετοχή της χώρας ξεχείλιζε ενώ ταυτόχρονα έρρεε το χρήμα των επιδοτήσεων. Η κάτω Ελλάδα θεωρούσε ότι τους έκανε χάρη που δέχονταν να την επιδοτούν. Υπήρξαν λόγοι σοβαροί που το πόπολο απεχθάνονταν την Ευρώπη, τη Δύση, τους Αμερικάνους, την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο.
Μπορεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κατά την τελετή υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης στην ΕΟΚ να έλεγε ότι «Η Ελλάς από σήμερα αποδέχεται οριστικά την ιστορική πρόκληση και την ευρωπαϊκή της μοίρα, διατηρώντας την εθνική της ταυτότητα» αλλά η λαϊκή δεξιά όπως και μεγάλη μερίδα του κέντρου είχαν άλλη άποψη. Ο εθνοκεντρικός λαϊκισμός ήταν διάχυτος στην ελληνική κοινωνία, και η λατρεία της Ανατολής με την ταυτόχρονη καχυποψία για τους φραγκολεβαντίνους κυριαρχούσαν. Την ίδια εποχή δεν ακούγονταν σχεδόν τίποτα για την καθοριστική βοήθεια της Δύσης στην Επανάσταση του 1821. Το «Ναυαρίνο» ήταν μια υποσημείωση στην ελληνική ιστορία.
Η υπόθεση της ένταξης στην ΕΟΚ ήταν έργο μια φωτισμένης μερίδας των αστικών δυνάμεων του κέντρου και της δεξιάς με επικεφαλής τον Κ. Καραμανλή. Η μακρά παραμονή του στη Γαλλία τα πέτρινα χρόνια της χούντας είχε παίξει το ρόλο της. Όταν ο Καραμανλής έλεγε στη Βουλή, το 1974, ότι "H Eλλάς ανήκει εις τον δυτικόν κόσμο", ο Αντρέας Παπανδρέου του απαντούσε "Προτιμούμε να ανήκουμε εις τους Έλληνας". Φυσικά και ο υπέρμαχος της εξόδου από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ, Ανδρέας, όχι μόνο δεν οδήγησε τη χώρα εκτός, αλλά κατάφερε να πετύχει το 1986 τη συμμετοχή της πατρίδας μας στα περίφημα και χρυσοφόρα ΜΟΠ. Τα οικονομικά συμφέροντα ήταν φυσικά πάνω απ’ όλα. Διότι επέτρεπε ακόμα και στους επίδοξους σοσιαλιστές να κάνουν κοινωνική πολιτική με τα λεφτά των άλλων. Στη ρητορική βέβαια βασίλευε από τότε, τι άλλο, ο σκληρός αντισυστημισμός.
Το ΚΚΕ ως η κυρίαρχη συνιστώσα της Αριστεράς, φυσικά και ήταν κατά της ΕΟΚ αλλά και κάθε μετεξέλιξης αυτής. Η ενδυνάμωση της Ενωμένης Ευρώπης απομάκρυνε το μόνιμο όνειρο της δογματικής αριστεράς, να γίνει όλη η Ευρώπη ένα απέραντο σιδηρούν παραπέτασμα, μια αποικία της ΕΣΣΔ. Μόνο μια φωτισμένη και κοσμοπολίτικη μειοψηφία στον ανανεωτικό χώρο του «ΚΚΕ εσωτερικού» με επικεφαλής τον Λ. Κύρκο και τον Μ. Παπαγιαννάκη πίστευε στην περίφημη «Ευρώπη των λαών» δηλαδή στο ότι πιο προοδευτικό έχει ακουστεί από τη μεριά της Αριστεράς στην Ελλάδα μέχρι σήμερα. Αυτή η ισχυρή αντιευρωπαϊκή κληρονομιά της ευρύτερης Αριστεράς βρήκε γόνιμο έδαφος να αναπτυχθεί και να καρπίσει στην πρόσφατη οικονομική κρίση του 2010.
Το σημαντικότερο όπλο του ΣΥΡΙΖΑ τα δύσκολα για την Ελλάδα χρόνια 2010-2015, η αιτία της ιδεολογικής και πολιτικής του κυριαρχίας ήταν ο αντιευρωπαϊσμός. Και αυτό φάνηκε στο δημοψήφισμα του 15 όταν το 62% των πολιτών έδωσε στην τότε κυβέρνηση την εξουσιοδότηση να χειριστεί κατά το δοκούν την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Είτε από άγνοια και αυταπάτες είτε από πρόθεση για ιδεολογικούς λόγους η χώρα έφτασε στο χείλος της εξόδου και της καταστροφής. Βλέπετε το παραδοσιακό όραμα μιας «ημιδημοκρατίας ανατολικού τύπου» δεν κουμπώνει με το όραμα της ενωμένης φιλελεύθερης Ευρώπης. Αλλά τόσο οι προσπάθειες της Δύσης όσο και ο φόβος της ολοκληρωτικής κατάρρευσης, που πάντοτε φυλάει τα έρημα, την κράτησαν στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Η κωλοτούμπα ήταν η τομή. Η υπογραφή του μνημονίου, δηλαδή η αποδοχή του ευρωπαϊκού κανόνα, ήταν και υπογραφή της καταδίκης της αριστεράς. Μετά από αυτήν ξεφούσκωσε ο αντιευρωπαϊσμός και μαζί του και η ιδεολογική κυριαρχία της. Η οποία όσο πιέζεται τόσο τον προβάλει εντονότερα, αναπολώντας εκείνες τις μέρες, και αυτό γίνεται αιτία ακόμα μεγαλύτερης απαξίωσης.
Ωστόσο τίποτα δεν μένει στάσιμο και όλα χρειάζονται φρεσκάρισμα. Γι’ αυτό οι πολιτικές δυνάμεις που υπερασπίστηκαν την παραμονή της χώρας στο ευρώ πρέπει να θυμίζουν στους πολίτες αυτής της χώρας ότι ο πακτωλός που αναμένεται και ήδη συρρέει στην πατρίδα για την αντιμετώπιση των δεινών της πανδημίας είναι χρήματα από τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Τη σωτηρία μας την οφείλουμε στη Ευρώπη. Και είναι ευθύνη του Κυριάκου Μητσοτάκη, ως πρωθυπουργού της χώρας, να μας το θυμίζει. Διότι οι καιροί έχουν γυρίσματα και οι παγκόσμιες ισορροπίες είναι εύθραυστες σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Στην πρώτη στραβή το δάκτυλο θα δείξει και πάλι την ΕΕ.
Γι’ αυτό όπως αναρωτιέται και ένας φίλος, η Ευρώπη αισθάνεται άραγε καλά με την κλασσική παράδοση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού, την ιουδαιοχριστιανική κληρονομιά, το ανήσυχο πνεύμα της βιομηχανικής επανάστασης, τη δίψα των θαλασσοπόρων εξερευνητών και ενίοτε τυχοδιωκτών, την αφοσίωση των πρωτοπόρων επιστημόνων, το ταλέντο των μεγάλων καλλιτεχνών των προηγούμενων αιώνων; Και μπορεί να εντάξει αρμονικά τα πλήθη που συρρέουν σ’ αυτήν από το Νότο και την Ανατολή χωρίς να χάσει την ταυτότητά της; Επειδή τα ερωτήματα είναι ανοικτά και τα διακυβεύματα μεγάλα χρειαζόμαστε όσο ποτέ τη βαθιά γνώση της ιστορίας μας.
Η ελληνική νεολαία έχει ογκώδη άγνοια για το ρόλο της Ελλάδας στην ΕΕ. Για τα κοινοτικά ταμεία, το ΕΣΠΑ, τις επιχορηγήσεις. Για τη ευρωπαϊκή ενοποίηση και τον φεντεραλισμό. Για την κοινοτική νομοθεσία. Το ελληνικό σχολείο δεν έχει ούτε μία δράση υπέρ της ενωμένης Ευρώπης. Και είναι λάθος του Υπουργείου Παιδείας και την κυβέρνησης που δεν κινητοποιούνται προς αυτήν την κατεύθυνση. Η μετά την πανδημία εποχή είναι μια καλή ευκαιρία, για την εισαγωγή της ιστορίας των σχέσεων Ελλάδας - Ευρώπης στα σχολεία. Θα είναι η καλύτερη υπηρεσία στη δημοκρατία και τον φιλελευθερισμό και ένα σκληρό καρφί σε κάθε είδους ολοκληρωτισμό. Να μην το ξεχνάμε, οι καλύτερες μέρες έρχονται και είναι μέρες ευρωπαϊκές.
20°
