Eνα σχολείο αξιόπιστο είναι σύγχρονο αξιολογεί σωστά και δίκαια τους δασκάλους και τους μαθητές του, λειτουργεί με κανόνες και θέτει όρια
Την Πέμπτη 13/05 συμμετείχα σε μια συζήτηση στα πλαίσια του «Φόρουμ των Δελφών» μαζί με την υπουργό κ. Νίκη Κεραμέως και τον πρόεδρο του ΙΕΠ κ. Γιάννη Αντωνίου, που διεύθυνε ο καθηγητής κ. Ιωακείμ Γρυσπολάκης. Το θέμα ήταν «Η Μέση Εκπαίδευση ως βαθμίδα διαμόρφωσης του Πολίτη, οι αβελτηρίες της και οι αναγκαίες βαθιές τομές». Προετοιμαζόμενος για τη συζήτηση έκανα κάποιες σκέψεις που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας. Κάποιες από αυτέςειπώθηκαν φυσικά και στη συζήτηση που ελπίζω να ήταν γόνιμη.
Η Μέση Εκπαίδευση είναι η πλέον αναξιόπιστη βαθμίδα της ελληνικής εκπαίδευσης. Και αυτό αποδεικνύεται εμφατικά από το γεγονός ότι γονείς και μαθητές εμπιστεύονται πολύ περισσότερο το φροντιστήριο από το σχολείο. Εμπιστεύονται περισσότερο τις 10 ώρες εβδομαδιαίας φροντιστηριακής εκπαίδευσης από τις 35 σχολικής. Και η απαξίωση δεν αφορά μόνο το δημόσιο σχολείο αλλά και το ιδιωτικό αφού και οι μαθητές αυτών καταφεύγουν στο φροντιστήριο από τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. Και όπως ξέρετε φροντίδα δεν χρειάζονται μόνο οι αδύναμοι μαθητές αλλά και οι καλύτεροι προκειμένου να αποκτήσουν «σωστές βάσεις» ώστε στο τέλος του Λυκείου να επιτύχουν σε μια «καλή σχολή». Φροντιστήριο κάνουν και οι μαθητές των Πρότυπων - Πειραματικών αλλά και οι μαθητές των ΕΠΑΛ. Και τότε το σχολείο τι κάνει; Κάτι δεν πάει καλά και δεν πάει εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
Αν υπάρχει βαθμίδα που απαιτεί ριζικές αλλαγές αυτή είναι η Μέση Εκπαίδευση. Αλλά για να την αλλάξεις πρέπει να έχεις στόχο, να έχεις ένα μοντέλο σχολείου που θέλεις να φτιάξεις αφού το υπάρχον μας «τέλειωσε». Και όχι μόνο τέλειωσε,αλλά και κάθε απόπειρα διάσωσης που έγινε στο παρελθόν είτε απέτυχε παταγωδώς, είτε αποκαθηλώθηκε σταδιακά, ακόμα και από τους ίδιους που την επιχείρησαν. Η κάθε εποχή απαιτεί το δικό της σχολείο και τα 40 χρόνια εμπειρίας μου επιτρέπουν να το φαντάζομαι.
Φαντάζομαι ένα σχολείο αξιόπιστο. Που είναι πλήρως στελεχωμένο από την πρώτη ημέρα της λειτουργίας του. Που αξιολογεί σωστά και δίκαια τον εαυτό του, τους δασκάλους και τους μαθητές του. Που λειτουργεί με κανόνες και θέτει όρια. Που δηλώνει κάθε στιγμή ότι η εκπαίδευση έχει κόστος, δεν είναι παιχνίδι, δεν είναι τυπική διαδικασία. Που κάνει συνείδηση σε κάθε εμπλεκόμενοότι τόσο η αριστεία όσο και η απλή προαγωγή απαιτούν προσπάθεια,που δίνει στη γνώση, αξία.
Φαντάζομαι ένα σχολείο σύγχρονο. Με υλικοτεχνική υποδομή υψηλού επιπέδου, με διαδραστικό πίνακα σε κάθε αίθουσα, με καθαρά και σύγχρονα εργαστήρια, με διαθέσιμες όλες τις ψηφιακές δυνατότητες, που θα καλύπτει ένα μέρος των ενεργειακών του αναγκών από δικές του ανανεώσιμες πηγές. Με ένα τάμπλετστα χέριατου κάθε μαθητή, αλλά και με πίνακες τέχνης σε κάθε αίθουσα. Ένα τέτοιο σχολείο αλλάζει το παιχνίδι αφού από μόνο του θα εμπνέει σεβασμό σε κάθε παιδί που θα περνάει 6 ώρες της ημέρας του σ’ αυτό.
Φαντάζομαι ένα σχολείο δημοκρατικό. Αυτόνομο, πολύχρωμο, ανεξίθρησκο, ανοικτό στην κοινωνία, ιδιαίτερα την τοπική.Ένα σχολείο συνεργασίας και διαλόγου στο οποίο δεν έχουν θέση η βία, η καταστροφή, ο εκφοβισμός, ο φυλετικός διαχωρισμός, ούτε φυσικά η «κατάληψη». Αυτή η μοναδική στον κόσμο ελληνική ιδιαιτερότητα που από μόνη της είναι ικανή να απαξιώσει κάθε εκπαιδευτική διαδικασία.
Το πρόγραμμα σπουδών ενός τέτοιου σχολείου δεν μπορεί να περιορίζεται στα γνωστά τυπικά μαθήματα που όλοι γνωρίζουμε. Δεν μπορεί να περιορίζεται σε γνώσεις συχνά επιδερμικές αλλά θα πρέπει να εμβαθύνει σε χρήσιμες δεξιότητες. Ο τελειόφοιτος του Λυκείου ψηφίζει, εκλέγει κυβέρνηση. Συνεπώς θα πρέπει να έχει όλες εκείνες τις δεξιότητες που δεν θα επιτρέπουν σε κάθε λαϊκιστή ή συνομωσιολόγο να τον χειραγωγεί. Θα πρέπει να φεύγει από το σχολείο με μια πρώτη γνώση του δημοκρατικού πολιτεύματος, της Δικαιοσύνης και της Οικονομίας. Να γνωρίζει την ιστορία της Ελλάδας και της Ευρώπης τουλάχιστον από τον 2ο μεγάλο πόλεμο και μετά, τη λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμών, τη χρήση και την αξία του κοινού νομίσματος. Να ξέρει να συμπληρώνει φορολογική δήλωση, να ξέρει τι σημαίνει δημόσιο χρέος.
Θα πρέπει να αντιλαμβάνεται την αξία της καλής σωματικής και ψυχικής υγείας, της προληπτικής Ιατρικής, της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, της υγιεινής διατροφής και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Να κατέχει στοιχειώδεις τεχνικές γνώσεις που θα κάνουν τη ζωή του ευκολότερη αλλά και να μετέχει της καλλιτεχνικής παιδείας.Γιατί όχι να ξέρει να μαγειρεύει;Όλα αυτά είναι δοκιμασμένα με επιτυχία σε προηγμένες εκπαιδευτικά χώρες. Δεν χρειάζεται να αναφέρω ότι όλα αυτά έχουν μεγαλύτερη αξία από τις πολύπλοκες ανούσιες ασκήσεις που καλείται να επιλύσει ένας μαθητής σε μαθηματικά, φυσική και χημεία. Διότι αυτά είναι όλα όσα διαμορφώνουν το ήθος, αλλά αποτελούν και εφόδια. Διότι τι αξία έχει,για παράδειγμα,το μάθημα της Βιολογίας αν δεν σου μαθαίνει να φροντίζεις, πρώτα απ’ όλα, τον εαυτό σου.
Οι γνώσεις στους τρεις βασικούς γραμματισμούς, την κατανόηση κειμένου, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες οφείλουν να καλύπτουν μεγάλο εύρος αλλά σε στοιχειώδες επίπεδοώστε να οδηγούν στην κατανόηση των βασικών αρχών του φυσικού και τεχνητού κόσμου, αλλά και να δίνουν τη δυνατότητα στον απόφοιτο να παρακολουθήσει με επιτυχία το 1ο έτος μιας σχολής της επόμενης βαθμίδας. Ο κάτοχος πτυχίου επαγγελματικού λυκείου πρέπει να έχει γνώσεις και δεξιότητες που του επιτρέπουν να εργαστεί αμέσως ως βοηθός στην ειδικότητά του. Διαφορετικά η εκπαίδευσή του θεωρείταιγια την αγορά προσχηματική και η απαξίωσή της είναι αναπόφευκτη.
Τα προγράμματα σπουδών πρέπει να υποστηρίζονται από μικρά σχολικά βιβλία που συνοδεύονται από πλούσιο και εγκεκριμένο ψηφιακό υλικό. Βιβλία που να είναι κατανοητά και από τους μαθητές, όχι μόνο από τους εκπαιδευτικούς. Βιβλία των οποίων οι δημιουργοί έχουν σαφή εικόνα γιαυτούς που θα τα μελετήσουν. Που να σε προκαλούν να αναζητήσεις και αλλού τη βαθύτερη γνώση και όχι να λειτουργούν ως στείροι οδηγοί απομνημόνευσης. Αυτό είναι το λεγόμενο πολλαπλό βιβλίο το οποίο ευτυχώς είναι στα σχέδια του υπουργείου παιδείας σήμερα. Ακόμα, η εμπειρία της τηλεκπαίδευσης δεν πρέπει να πάει χαμένη, αντιθέτως μπορεί να αποτελέσει το εργαλείο της ενισχυτικής διδασκαλίας εκτός σχολικού προγράμματος.
Θα κλείσω αυτές τις σκέψεις με την αξιολόγηση των μαθητών. Όποιοι και είναι πολλοί, νομίζουν ότι προσφέρουν καλές υπηρεσίες στους μαθητές και τις μαθήτριες κάνοντας προσχηματική αξιολόγηση, προσφέροντας αφειδώς βαθμούς σφάλουν και το σφάλμα είναι ολέθριο. Διότι μπολιάζουν τη νεολαία με την κουλτούρα της λιγότερης προσπάθειας, υποβαθμίζουν την αξία της γνώσης, ευτελίζουν τον κάθε τίτλο, φαλκιδεύουν το εκπαιδευτικό λειτούργημα. Η ιδεολογία του «μαθητοπατερισμού» και της δήθεν αντιαυταρχικής εκπαίδευσης είναι ίσως η βασικότερη αιτία της αβελτηρίας της Μέσης Εκπαίδευσης. Μια ιδεολογία που διαπερνάει το σχολείο απ’ άκρη σε άκρη και το απαξιώνει. Και αυτός είναι ο στόχος της.
19°
