Νίκος Χαρδαλιάς: «Πιο δύσκολη στιγμή, ο περασμένος Οκτώβριος»

Όσο πιο πιστά και ευλαβικά τηρούμε τα μέτρα προστασίας από τον νέο κορωνοϊό, τόσο ο κίνδυνος μίας νέας έξαρσης της επιδημίας στη χώρα μας θα απομακρύνεται, εξηγεί σήμερα στην ATHENS VOICE ο Νίκος Χαρδαλιάς. Ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων, ένα από τα πλέον οικεία σε όλους μας πρόσωπα στην επίσημη ενημέρωση για την εξάπλωση της επιδημίας, «ξεδιπλώνει» στη συνέντευξή του τη φιλοσοφία και τον τρόπο εργασίας της Πολιτικής Προστασίας, αλλά και του ιδίου, και δηλώνει με ειλικρίνεια και κατηγορηματικά ότι ο ρόλος του είναι να ενημερώνει αξιόπιστα τους πολίτες και όχι να κουνάει το δάχτυλο ή να παριστάνει τον «κακό».

Κύριε Χαρδαλιά, ποια θα λέγατε ότι ήταν η πλέον δύσκολη και επικίνδυνη στιγμή της εξάπλωσης της επιδημίας του νέου κορωνοϊού στη χώρα μας, η στιγμή κατά την οποία μπορεί και να κλονιστήκατε προς στιγμήν;
Η Πολιτική Προστασία, το σύνολο του κρατικού μηχανισμού, αλλά και ολόκληρη η κοινωνία μας, εκλήθησαν να διαχειριστούν μια εντελώς πρωτόγνωρη κατάσταση – μια απειλή χωρίς προηγούμενο, για την αντιμετώπιση της οποίας δεν υπήρχε καμία εμπειρία. Χρειάστηκε συνεπώς να οικοδομήσουμε από το μηδέν στρατηγική, διαδικασίες, πρωτόκολλα, αποκρίσεις. Ήταν μια επίπονη άσκηση –εξοντωτική πολλές φορές για όλα τα στελέχη μας που συμμετείχαν σε αυτή την προσπάθεια με πραγματική αυταπάρνηση. Και, πιστέψτε με, δύσκολες στιγμές υπήρξαν πολλές – στιγμές κατά τις οποίες έπρεπε να ληφθούν δύσκολες αποφάσεις, στιγμές όπου με αγωνία βλέπαμε τα κρούσματα να αυξάνονται. Αν πρέπει να ξεχωρίσω, θα έλεγα ότι οι ημέρες της αλματώδους αύξησης των κρουσμάτων τον περασμένο Οκτώβριο, λίγο πριν λάβουμε την απόφαση για νέο lockdown, ήταν μια μεγάλη δοκιμασία για όλους όσοι μετέχουμε στη διαχείριση αυτής της κρίσης. 

Με τους εμβολιασμούς να τρέχουν και σύμμαχο τον καλό καιρό, μπορούμε να αισιοδοξούμε ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας

Η Αττική και η Θεσσαλονίκη έχουν ξεπεράσει τον κίνδυνο της επιδημικής «έκρηξης» ή όλα πλέον εξαρτώνται από τη συμπεριφορά των πολιτών στους δημόσιους χώρους;
Βρισκόμαστε σε σημείο όπου όλοι οι δείκτες μας σταθεροποιούνται και αρχίζουν να εμφανίζουν πτωτική τάση. Με τους εμβολιασμούς να τρέχουν και σύμμαχο τον καλό καιρό, μπορούμε να αισιοδοξούμε ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας. Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε την πολυτέλεια του εφησυχασμού. Έχουμε δει πολλές φορές στο παρελθόν αναζωπυρώσεις της πανδημίας μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Αν όμως επιδείξουμε σύνεση και προσοχή για το επόμενο διάστημα και συνεχίσουμε να τηρούμε πιστά τα μέτρα, μάσκες, αποστάσεις, υγιεινή των χεριών, τότε ο κίνδυνος μιας νέας έξαρσης απομακρύνεται. 

Λέμε διαρκώς για τη σημασία και την αξία της ιχνηλάτησης των επαφών των κρουσμάτων, αλλά πώς μπορεί να διενεργηθεί εξαντλητική ιχνηλάτηση με 3.000 και 4.000 ημερήσια κρούσματα, τα οποία κατέγραφε ο ΕΟΔΥ για κάποιο χρονικό διάστημα; Ακόμη και η Γερμανίδα καγκελάριος, η κ. Μέρκελ, έχει παραδεχθεί ότι ιχνηλάτηση με τόσο μαζικά κρούσματα δεν μπορεί να διενεργηθεί...
Κι όμως μπορεί. Και το λέω με βεβαιότητα γιατί το κάναμε και το κάνουμε! Ιχνηλατούμε σε καθημερινή βάση όχι μόνο όλα ανεξαιρέτως τα θετικά κρούσματα, αλλά και όλες τις στενές επαφές τους. Στην κορύφωση της πανδημίας, αυτό μεταφράζεται σε 4.340 κρούσματα από τα οποία προέκυψαν 8.376 στενές επαφές. Ενώ ο μέσος όρος των δεκαπέντε ημερών με τη μεγαλύτερη αύξηση ήταν 3.390 κρούσματα και 7.583 στενές επαφές. Σε ημερήσια βάση – και ιχνηλατήθηκαν όλα, ένα προς ένα. Και πρέπει να σημειώσω ότι οι ιχνηλάτες μας, γυναίκες και άνδρες από την Πολιτική Προστασία, το Πυροσβεστικό Σώμα, την ΕΛ.ΑΣ, το Λιμενικό, το Υπουργείο Υγείας, είναι η «καρδιά» της μάχης ενάντια στην πανδημία και μήνες τώρα έχουν δώσει τον καλύτερό τους εαυτό. Αξίζουν όχι μόνο το «ευχαριστώ» μας, αξίζουν τον θαυμασμό όλων μας.

Πώς είναι να ασχολείται κανείς με τον έλεγχο της επιδημίας του νέου κορωνοϊού σε όλη τη χώρα και, αίφνης, να υποχρεώνεται να αντιμετωπίσει με επάρκεια τις επιπτώσεις ενός μεγάλου σεισμού ή μιας καταστροφικής βροχόπτωσης και, στη συνέχεια, να κάνει και την ενημέρωση για την επιδημία;
Αυτός είναι ο ρόλος της Πολιτικής Προστασίας, αυτή είναι η αποστολή της κι αυτή είναι και η μεγάλη πρόκληση. Πρέπει, όμως, εδώ να σημειώσω ότι όταν ο πρωθυπουργός μάς ανέθεσε το έργο του συντονισμού όλων των φορέων που εμπλέκονται στη διαχείριση της πανδημίας, το έκανε γιατί είχε ένα πολύ συγκεκριμένο όραμα για το πώς πρέπει να εξελιχθεί η Πολιτική Προστασία στη χώρα μας μετά από χρόνια παραμέλησης και απαξίωσης. Αυτό το όραμα υπηρετούμε, για μια Πολιτική Προστασία αποτελεσματική, σύγχρονη, πραγματική «ασπίδα» για τον πολίτη. Και νομίζω ότι έχουμε διανύσει πολύ δρόμο. Έχουμε προχωρήσει στην ολική αναμόρφωση του μηχανισμού μας, δημιουργώντας μια σύγχρονη, καθετοποιημένη δομή, τον Εθνικό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, με σαφή κατανομή αρμοδιοτήτων, διαρκή συντονισμό με όλους τους συναρμόδιους φορείς, νέα μέσα, αξιοποίηση των πιο σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων, ενίσχυση του στελεχιακού μας δυναμικού και συνεχή συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα. Εν μέσω πανδημίας, κατορθώσαμε να ολοκληρώσουμε ένα μεγάλο μέρος του σχεδιασμού μας και σκοπεύουμε, με ορίζοντα τριετίας, να παραδώσουμε ένα πλήρως λειτουργικό, εκ βάθρων αναδιαρθρωμένο σύστημα Πολιτικής Προστασίας που θα ανταποκρίνεται στα καλύτερα διεθνή πρότυπα. 

Θυμάμαι μια νύχτα, κατά τη διάρκεια της οποίας διακόπηκε η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος για τα 2/3 της Αττικής, την Καλαμάτα, την Κορινθία και αλλού, εν μέσω lockdown και αυστηρής επιδημιολογικής επιτήρησης της Αττικής. Είστε έτοιμοι στην Πολιτική Προστασία για τέτοιες αλλαγές του πεδίου της δράσης σας;
Το νέο δόγμα, η νέα αντίληψη για την Πολιτική Προστασία στη χώρα μας, έχει στον πυρήνα του τη συνένωση των φορέων, των δυνάμεων εκείνων που την ώρα της κρίσης καλούνται να επιχειρήσουν στο πεδίο. Πρόκειται για μια εντελώς νέα προσέγγιση. Η Πολιτική Προστασία αποκτά έναν ευρύ συντονιστικό ρόλο, ώστε ανάλογα με τις συνθήκες, τις απαιτήσεις, το είδος της απόκρισης που χρειάζεται, να κινητοποιούνται άμεσα οι αντίστοιχες δυνάμεις. Σκοπός μας, δηλαδή, είναι να λειτουργούμε ως επιχειρησιακή «καρδιά» του συστήματος – εξού και στο νέο μας Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων και Διαχείρισης Κρίσεων συνενώνονται όλοι οι συναρμόδιοι φορείς, τα σώματα ασφαλείας, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε ανά πάσα στιγμή να διασφαλίζεται άμεση κινητοποίηση και συντονισμός των εμπλεκομένων.
Όπως προανέφερα, με την ολοκλήρωση του σχεδιασμού μας, θα δείτε αυτό νέο δόγμα στην πράξη. Στο υπερσύγχρονο νέο κτίριο Άτλαντας της Πολιτικής Προστασίας, όπου ήδη λειτουργεί το νέο Κέντρο Αντιμετώπισης Υγειονομικών Κινδύνων, θα στεγάζεται το Κέντρο Πρόληψης και Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών, καθώς και το Κέντρο Ελέγχου Κρίσιμων Υποδομών με ειδικές προβλέψεις για τη διαρκή εποπτεία αεροδρομίων, λιμένων, σιδηροδρόμων, εθνικών οδών, επικοινωνιών και ευαίσθητων υποδομών, όπως οι τηλεπικοινωνίες, τα δίκτυα ύδρευσης, φυσικού αερίου κλπ. Εκεί θα φιλοξενείται και το Διυπουργικό Κέντρο Ενημέρωσης και Διαχείρισης Κρίσεων, με booths για το κάθε Υπουργείο, με ψηφιακά κέντρα ενημέρωσης για τον πρωθυπουργό και την κυβερνητική επιτροπή, καθώς και με υποδομές φιλοξενίας και ασφαλούς διαχείρισης κρίσεων. Σχεδιάζουμε ακόμη τη δημιουργία ενός πρότυπου σε ευρωπαϊκό επίπεδο Ψηφιακού Κέντρου Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης για την ευαισθητοποίηση όλων και κυρίως των παιδιών μας στο κρίσιμο θέμα της πρόληψης και αυτοπροστασίας από φυσικές καταστροφές. Πρόκειται, δηλαδή, για εντελώς νέα, ολιστική αντιμετώπιση της έννοιας «διαχείριση κρίσεων», μια πραγματική παρακαταθήκη για τη χώρα. 

Κάποιοι σας κατηγόρησαν προσωπικά, κύριε Χαρδαλιά, ότι απευθύνεστε με επιθετικό ύφος προς τους πολίτες που δεν είναι πεισμένοι για την ανάγκη τήρησης των μέτρων προστασίας. Πώς απαντάτε σε τέτοιου τύπου αιτιάσεις;
Σκοπός μου δεν είναι ούτε να κουνάω το δάχτυλο ούτε να παριστάνω τον «κακό». Μόνο μου μέλημα και έγνοια είναι να ενημερώνω σωστά τους πολίτες. Αν τώρα κάποιοι δε θέλουν να καταλάβουν την κρισιμότητα των στιγμών και μου αποδίδουν υπερβολική αυστηρότητα, προσωπικά δεν θα με αποτρέψει να είμαι ο εαυτός μου μπροστά στην κρισιμότητα των περιστάσεων. Κι ένας ακόμα συμπολίτης μας να πειστεί για την ανάγκη τήρησης των μέτρων, είναι σημαντικό κέρδος για όλους μας. Αλλά επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό να υπογραμμίσω ότι η συντριπτική πλειονότητα των συμπολιτών μας τηρεί τα μέτρα με μεγάλη υπομονή και συνέπεια εδώ και τόσο καιρό, επιδεικνύοντας υψηλότατο αίσθημα κοινωνικής ευθύνης. Η επιμονή τους, η προσήλωσή τους, είναι η δύναμή μας. 

Υπάρχουν σίγουρα «δύσκολες» περιοχές της χώρας μας, οι οποίες και εμφάνισαν υψηλό επιδημιολογικό φορτίο και η συμμόρφωση των κατοίκων στα μέτρα προστασίας δεν ήταν η καλύτερη δυνατή. Μπορείτε να μας πείτε κάποιες περιοχές που σας δυσκόλεψαν ιδιαιτέρως;
Δεν θα ήθελα να στοχοποιήσω κανέναν. Υπήρξαν πράγματι περιοχές πιο δύσκολες, με ιδιαιτερότητες, όπου η προσέγγιση των κατοίκων απαιτούσε μεγαλύτερη επιμονή. Και θα ήθελα να σημειώσω τον εξαιρετικά κρίσιμο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο θέμα αυτό – Δήμοι και Περιφέρειες στάθηκαν πραγματικά αρωγοί και πολύτιμοι σύμμαχοί μας σε αυτή την προσπάθεια. 

Θα περίμενε κανείς να μας πείτε ότι μία από τις πλέον «δύσκολες» περιοχές ήταν η Θράκη... Αλήθεια, ποια ήταν η εμπειρία σας από τη Θράκη, κατά τη διάρκεια της επιδημίας;
Όπως προανέφερα, το ζήτημα δεν είναι να στοχοποιήσουμε μια συγκεκριμένη περιοχή. Η Θράκη έχει τις ιδιαιτερότητές της, όπως ιδιαιτερότητες έχουν κι άλλες περιοχές της χώρας. Για τον λόγο αυτό, η προσέγγισή μας ήταν όσο το δυνατό πιο εξειδικευμένη και η βοήθεια της ιχνηλάτησης, της προσωπικής επαφής δηλαδή με ένα-ένα τα κρούσματα και τις στενές επαφές τους, ήταν πραγματικά πολύτιμη. Μας επέτρεψε να έχουμε μια πλήρη και αναλυτική χαρτογράφηση της πορείας της πανδημίας σε πραγματικό χρόνο κι αντιστοίχως να προχωρούμε σε συγκεκριμένες κινήσεις όποτε αυτό ήταν απαραίτητο.  

«Διαρροές», οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας σε μικρή μερίδα του Τύπου, ήθελαν όλα τα κορυφαία στελέχη, τα οποία ασχολούνται με την αντιμετώπιση της εξάπλωσης της επιδημίας, να βρίσκονται σε σχέσεις αντιπαράθεσης μεταξύ τους... Ποια είναι η δική σας θέση; Πρόκειται για αυθεντικές «διαρροές»;
Η αντιμετώπιση της πανδημίας ήταν και είναι συλλογική προσπάθεια. Κι ήταν επιτυχημένη η αντιμετώπιση, ακριβώς γιατί όλοι όσοι μετείχαμε σε αυτή την προσπάθεια, οι επιστήμονές μας, εμείς στην Πολιτική Προστασία, το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο ΕΟΔΥ, οι Ένοπλες Δυνάμεις μας, τα σώματα ασφαλείας δουλέψαμε συλλογικά και μοχθήσαμε από κοινού. Διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις προφανώς και υπήρξαν. Όπως πάντα υπήρξε και υπάρχει πνεύμα ομοψυχίας και καλόπιστης συνεργασίας ώστε να αφήσουμε αυτή τη δοκιμασία πίσω μας το συντομότερο και με τους καλύτερους δυνατούς όρους.  

Κύριε Χαρδαλιά, θα επιστρέψετε στην Αυτοδιοίκηση ή έχετε πολύ δρόμο ακόμη στην ανάπτυξη της Πολιτικής Προστασίας;
Η Πολιτική Προστασία έχει πολύ δρόμο σίγουρα. Όσο για μένα, προχωράω στη ζωή μου βήμα-βήμα. Αυτή τη στιγμή έχουμε μπροστά μας ένα μεγάλο έργο να ολοκληρώσουμε τα επόμενα χρόνια για το στήσιμο και τη λειτουργία του Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων. Η Αυτοδιοίκηση είναι πάντα στην καρδιά μου, το ξέρετε άλλωστε – αν ξαναβρεθεί και στον δρόμο μου, αυτό είναι εξαιρετικά νωρίς να το σκεφτώ. Παραμένω προσηλωμένος στα καθήκοντα που μου έχει αναθέσει ο πρωθυπουργός της χώρας και μόνο κι εργάζομαι καθημερινά για την αποτελεσματική και συνεπή εκτέλεσή τους, έτσι ώστε να δικαιώνω την εμπιστοσύνη του.