Το οργανωμένο έγκλημα και η ξεφτισμένη ελληνική εκδοχή του

Μετά τις τελευταίες ιστορίες με τον κρατούμενο, πλέον, παρουσιαστή –ας υιοθετήσουμε αυτή την ιδιότητα για λόγους συνεννόησης– μια περίεργη εκδοχή του οργανωμένου εγκλήματος έχει κάνει την εμφάνισή της. Μια εκδοχή που συνδυάζει ξεφτισμένη γκλαμουριά, επιτήδειους καταφερτζήδες που «χώνονται» σε όλες τις χαραμάδες του συστήματος –που ούτως ή άλλως μπάζει από παντού σαν υπαίθριος οίκος ανοχής–, μηντιακό υπόκοσμο, φουσκωτούς σεκιουριτάδες τρίτης κατηγορίας και ολίγη από αστυνομικό μυστήριο με πινελιές πολιτικής διασύνδεσης και πολλά υπονοούμενα με σεξουαλικές προεκτάσεις. Είναι αυτό οργανωμένο έγκλημα;

Δεν χρειάζονται ειδικές γνώσεις. Αρκεί ακόμα και μια καλογυρισμένη σειρά στο Netflix για να σχηματίσει κάποιος μια πρώτη ιδέα για το τι είναι οργανωμένο έγκλημα. Και τότε θα διαπιστώσει ότι το να εντάσσει κανείς την παρακμιακή έκδοση του Φουρθιώτη σε αυτό, δεν είναι απλώς ανόητο. Είναι ύποπτο.  

Τα χαρακτηριστικά του οργανωμένου - διεθνικού ή διασυνοριακού εγκλήματος είναι διαρκώς μεταβαλλόμενα σε τέτοιο βαθμό που κάθε απόπειρα ορισμού του οργανωμένου εγκλήματος προσθέτει ακόμα έναν ορισμό στους αμέτρητους που ήδη υπάρχουν. Όλοι, όμως, συμφωνούν σε ένα βασικό χαρακτηριστικό του: Είναι αυτό που ελέγχει όσο το δυνατόν περισσότερες δραστηριότητες της ελεύθερης οικονομίας μπορεί. 

Ξεκινώντας από τις κατ’ εξοχήν εγκληματικές δραστηριότητες –εμπόριο ναρκωτικών, όπλων, λαθρεμπόριο καυσίμων ή προϊόντων καπνού, trafficking με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, διακίνηση προσφύγων και ό,τι άλλο μπορούν να φανταστούν οι εγκέφαλοι των περισσότερων από 4.000 εγκληματικών οργανώσεων που έχουν καταγραφεί π.χ. μόνο σε ευρωπαϊκό έδαφος– φτάνουν σε επίπεδα υποκατάστασης των μηχανισμών της ελεύθερης οικονομίας μέσα από όλες τις διαδικασίες του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Σύμφωνα με το Eurojust, το οργανωμένο έγκλημα στην Ευρώπη μόνο για το 2019 έκανε τζίρο ίσο με το 1% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος στις χώρες της Ευρώπης, δηλαδή 139 δισ. ευρώ. Και φυσικά, ακόμα ένας απαράβατος κανόνας: Κανένα γρανάζι του οργανωμένου εγκλήματος δεν μπορεί να λειτουργήσει αν δεν προστατεύεται από διεφθαρμένους μηχανισμούς που το ίδιο έχει φροντίσει να οργανώσει. Ουσιαστικά, όταν μιλάμε για κανονικό οργανωμένο έγκλημα θα πρέπει να ξέρουμε ότι μιλάμε για ένα παράλληλο κράτος.

Ακόμα μια ιδέα για το τι είδους ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος δρουν στην Ελλάδα μπορούμε να πάρουμε από ένα παλαιότερο ρεπορτάζ της A.V. με αφορμή τη διπλή μαφιόζικη δολοφονία στην περιοχή της Βάρης με μυθιστορηματικές αναγωγές στους λατινοαμερικανικούς και βαλκανικούς δρόμους των ναρκωτικών. Από την Κολομβία, το Μεξικό, λοιπόν, μέχρι τη Βόρεια ή τη Νότια Ευρώπη και από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ μέχρι το Τόκιο ή το Βιετνάμ. Και από εκεί στα παράλια της Τουρκίας και μέχρι την Τεργέστη ή τα Τίρανα, το Φιέρι στην Αλβανία και το Κόσσοβο. Τη Σερβία, το Βελιγράδι, τη Βοσνία, την Κροατία και το Μαυροβούνιο και από εκεί στην Αθήνα, το οργανωμένο έγκλημα είναι ένας άλλος κόσμος μέσα στον κανονικό κόσμο. Με βασικό κίνητρο το κέρδος αλλά και τη διαιώνιση του κέρδους. Και αυτό, με έναν τρόπο το καταφέρνει: Με τη νομιμοποιημένη διείσδυσή του σε όσο το δυνατόν περισσότερες επισήμως θεσμοθετημένες λειτουργίες του συστήματος. Πολιτικής, οικονομίας, δικαιοσύνης, αστυνομίας και άλλες. Είναι τρομερά δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος ότι πίσω από ένα κοντέινερ με μαϊμού ιταλικά ρούχα μπορούν να κρύβονται τόσοι πολλοί ρόλοι, τόσοι πολλοί άνθρωποι, αυστηρά δομημένες ομάδες με σκληρή ιεραρχία, χρήση βίας σε όλα τα επίπεδα δράσης, τόσα πολλά εκατομμύρια. Αλλά αυτό είναι κατά βάση το οργανωμένο έγκλημα.

Επίσης, είναι βασικές και δομικές οι διαφορές μεταξύ οργανωμένου εγκλήματος και υπoκόσμου. Ο δεύτερος είναι απαραίτητο βοηθητικό εργαλείο για τη λειτουργία του πρώτου και, πολλές φορές, είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστούν διαφορές με αποτέλεσμα να δίνουν την εντύπωση ότι συγχέονται. Για παράδειγμα, η υπόθεση της δολοφονίας του δημοσιογράφου Καραϊβάζ έχει πολλά στοιχεία που θεωρούνται (και είναι) συστατικά του οργανωμένου εγκλήματος. Εγκληματικές ομάδες με ιεραρχία, κέρδη, διαφθορά.

Η προσπάθεια να ενταχθούν όλες οι υποθέσεις του τελευταίου διαστήματος στον ίδιο κουβά με τίτλο «Στο έλεος του οργανωμένου εγκλήματος και της εγκληματικότητας» δεν είναι τόσο αγνή ή απλώς βολική για δημοσιογραφική χρήση

Για παράδειγμα, στις δικογραφίες που ξαναμελετούν όσοι επιφορτίστηκαν με τη διαλεύκανση της δολοφονίας, υπάρχουν διεφθαρμένοι ένστολοι, πολλά χρήματα προς διανομή και άλλα. Μία από αυτές περιγράφει τον ακριβή τρόπο με τον οποίο περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ μοιραζόταν κάθε μήνα σε ένστολους ώστε να μπορούν να λειτουργούν ανενόχλητα παράνομα καζίνο και οίκοι ανοχής σε διάφορες περιοχές της Αττικής. Σε άλλα σημεία περιγράφονται με λεπτομέρειες πληροφορίες για συμβόλαια θανάτου, εξόντωσης αντιπάλων κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση, αυτά είναι στοιχεία ύπαρξης και λειτουργίας ομάδων οργανωμένου εγκλήματος στο οποίο ομάδες του υποκόσμου έχουν τον δικό τους ρόλο στην ιεραρχία. 

Η προσπάθεια να ενταχθούν όλες οι υποθέσεις του τελευταίου διαστήματος στον ίδιο κουβά με τον τίτλο «Στο έλεος του οργανωμένου εγκλήματος και της εγκληματικότητας», ανεξάρτητα από τα χαρακτηριστικά που έχουν, δεν είναι τόσο αγνή ή απλώς βολική για δημοσιογραφική χρήση. Έχει και τις πολιτικά ύποπτες προεκτάσεις της που εντάσσονται κατά έναν τρόπο στη βουλιμία για πολιτικό όφελος. Αν πέφτεις από τα σύννεφα ανακαλύπτοντας τώρα τη δράση του οργανωμένου εγκλήματος και της καθημερινής εγκληματικότητας στη χώρα σου, αυτομάτως δημιουργείς πολλές υποψίες για τις ικανότητες πολιτικής και κοινωνιολογικής προσέγγισης που διαθέτεις.

Και για να επιστρέφουμε στην αρχική μας προσέγγιση σχετικά με ένα από τα θέματα των ημερών, οργανωμένο έγκλημα είναι κάτι πολύ πιο σκληρό και αδυσώπητο, παγκόσμιο και σχεδόν ανίκητο. Δεν προσφέρεται για συσχετισμούς με παρακμιακές παρωνυχίδες του μεταμεσονύχτιου τηλεοπτικού... μανικιούρ.