200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821: Πόσο κακοί ήταν οι ξένοι, ποιος ο ρόλος τους και πώς η Ελλάδα πέτυχε τους σκοπούς της όταν ήξερε να διαλέγει στρατόπεδο.
Ωραία και πολύ συγκινητικά ήταν όσα συνέβησαν κατά τους εορτασμούς της επετείου των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση του 1821. Αυτό που έκανε τους εορτασμούς αυτούς να ξεχωρίζουν δεν είναι ούτε η μεγαλοπρέπεια, ούτε οι ιππείς, ούτε τα παιδιά με παραδοσιακές φορεσιές. Η ουσιαστική διαφορά σε σχέση με άλλες χρονιές ήταν η συμμετοχή, σε υψηλό επίπεδο, εκπροσώπων των τριών μεγάλων δυνάμεων που κατέστρεψαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στη ναυμαχία του Ναβαρίνου τη στιγμή που η επανάσταση είχε ηττηθεί.
Μέχρι τώρα ήταν κυρίαρχο το ιδεολόγημα που ήθελε οι Έλληνες για ό,τι πετυχαίνουν στην ιστορία τους να το πετυχαίνουν στηριζόμενοι αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις. Ο ρόλος των ξένων περιγραφόταν πάντα σαν ρόλος υπονομευτικός απέναντι στις προσπάθειες των Ελλήνων για ελευθερία και προκοπή.
Χαρακτηριστικοί είναι οι στίχοι του Μίμη Τραϊφόρου που τραγουδούσε η Σοφία Βέμπο το 1946:
«Ποιος το περίμενε στ' αλήθεια,
να βγουν ψευτιές και παραμύθια
και να ξεχάσουν τώρα πια τα λόγια εκείνα τους,
που μας τα 'λέγαν κάθε βράδυ απ' τα Λονδίνα τους.
Μα δεν πειράζει, δεν πειράζει,
δεν θα το βάλουμε μαράζι
και δεν θα κλάψουμε που πάλι μας ξεχάσατε,
γιατί δεν είν' πρώτη φορά που μας τη σκάσατε.
Κι αν μας τη σκάσανε με μπαμπεσιά,
οι σύμμαχοι στη μοιρασιά,
κάνε κουράγιο Ελλάδα μου, να μη μας αρρωστήσεις,
γιατί το θέλει ο Θεός να ζήσεις και θα ζήσεις.»
Το τραγούδι κυκλοφόρησε τη χρονιά που στο Παρίσι η Διάσκεψη της Ειρήνης αποφάσισε να δώσει τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα. Παρά τα όσα ακούγονται για «συρρίκνωση του ελληνισμού», η ιστορία αποδεικνύει ότι η χώρα μας, από την ίδρυσή της και μετά, συνεχώς μεγάλωνε. Η επέκτασή της δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα νικηφόρων πολέμων, αλλά και επιτυχών διπλωματικών χειρισμών.
Οι μεγάλες δυνάμεις δεν επενέβησαν για να μας βοηθήσουν μόνο στον Ναβαρίνο. Στον «ατυχή πόλεμο» του 1897 οι «εγγυήτριες» Δυνάμεις σταμάτησαν τον τουρκικό στρατό που είχε περάσει τη Λαμία και ήταν έτοιμος να φθάσει στην Αθήνα , μετά την ήττα στην αποτυχημένη ελληνική επίθεση.
Αν και το άυλο κεφάλαιο που έχει η Ελλάδα, λόγω της αρχαιότητας, ευνοεί τον φιλελληνισμό, οι μεγάλες δυνάμεις κινούνται με βάση τα δικά τους συμφέροντα.
Η Ελλάδα πέτυχε τους σκοπούς της όταν ήξερε να διαλέγει στρατόπεδο και μπορούσε να εκμεταλλευτεί τους διεθνείς συσχετισμούς δυνάμεων. Όταν δεν ήταν σε θέση να το κάνει, οδηγήθηκε σε καταστροφές.
Μετά την απελευθέρωση από τη γερμανική κατοχή η εμπλοκή των Βρετανών και αργότερα των Αμερικάνων συνέβαλε στο να αποφύγουμε την τύχη που είχαν οι βόρειοι γείτονές μας. Η φτώχεια και η καταπίεση που υπέστησαν για τέσσερις δεκαετίες, θα είχε κυριαρχήσει και στη χώρα μας. Με τη λήξη του εμφυλίου το αμερικανικό σχέδιο Μάρσαλ έθεσε τις βάσεις για την μεταπολεμική ευημερία της κατεστραμμένης Ελλάδας.
Η ανοχή των Αμερικάνων στη χούντα δίκαια δημιούργησε αντιαμερικανικά αισθήματα. Η τελετουργική αναπαραγωγή τους για δεκαετίες, όμως, είναι σημάδι πολιτικής καθυστέρησης. Kύμα αντιδράσεων σηκώθηκε όταν το 1996 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ευχαρίστησε στη Βουλή την αμερικανική κυβέρνηση που είχε παρέμβει για την αποφυγή του πολέμου στην κρίση των Ιμίων.
Για πολλά χρόνια ήταν δημοφιλής η θεωρία της «εξάρτησης», που έλεγε ότι η Ελλάδα ως περιφερειακή χώρα ήταν εξαρτημένη οικονομικά και πολιτικά από την καπιταλιστική μητρόπολη. Με αυτή τη θεωρία το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν αντίθετο στην Ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ, λέγοντας ότι οι ισχυροί της κοινότητας θα μας εκμεταλλεύονται και θα μας κάνουν «τα γκαρσόνια της Ευρώπης».
Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΟΚ (και στη διάδοχό της Ευρωπαϊκή Ένωση) συνοδεύτηκε από την εισροή τεράστιων χρηματικών ποσών, τα οποία άλλαξαν την εικόνα της χώρας. Οι σχέσεις εκμετάλλευσης και αποικιοκρατίας προϋποθέτουν τη μεταφορά πλούτου από την περιφερειακή χώρα στη μητρόπολη. Εδώ όμως είχαμε την αντίστροφη πορεία. Χρήματα, που προήλθαν από την φορολογία των πολιτών και των επιχειρήσεων των πλούσιων χωρών, ήρθαν στην Ελλάδα και έγιναν επιδοτήσεις και αναπτυξιακά έργα.
Όταν ήρθε η χρεοκοπία, αντί να δούμε το προφανές ότι το κράτος χρεοκόπησε επειδή για χρόνια ξόδευε πολύ περισσότερα από όσα εισέπραττε, ερμηνεύσαμε την κρίση σαν μέρος της αιώνιας προσπάθειας των ξένων να μας βλάψουν και να μας εκμεταλλευτούν.
Η Ελλάδα -επειδή η ολοκληρωτική κατάρρευσή της αποτελούσε κίνδυνο για την παγκόσμια οικονομία- έλαβε το μεγαλύτερο δάνειο στην ιστορία της ανθρωπότητας και μαζί την μεγαλύτερη διαγραφή χρέους. Η στήριξή μας εξυπηρετούσε τους δανειστές, αλλά διέσωζε και εμάς. Αλλά εδώ τα πολύ χαμηλά επιτόκια ονομάστηκαν τοκογλυφικά και όσοι ήρθαν σε συμφωνία με τους δανειστές χαρακτηρίστηκαν «όχι και τόσο Έλληνες».
Μετά την περιπέτεια του 2015 καταλάβαμε ότι δεν υπήρξε καμιά διεθνής συνωμοσία για να μας υποτάξουν και να μας εκμεταλλευτούν. Με πολύ μεγάλο κόστος κάναμε ένα βήμα προς την εθνική αυτογνωσία. Στην ίδια αυτογνωσία συμβάλει και η ανάδειξη της σημασίας της επέμβασης των μεγάλων δυναμένων στην ελληνική επανάσταση.
Η αυτοθυματοποίηση δεν βοήθησε ποτέ κανέναν. Αντί να μεμψιμοιρούμε για την «εθνική μας μοναξιά» ή για το ότι είμαστε «έθνος ανάδελφον» και οι κατατρεγμένοι του κόσμου, ας αξιολογήσουμε όσα πετύχαμε με την ικανότητά μας να βρισκόμαστε, τις περισσότερες φορές, σε πόλεμο και ειρήνη, στην σωστή πλευρά της ιστορίας.
18°
