Το κόμμα και το κράτος

Η πρώτη ενδοκυβερνητική κρίση μετά τον ανασχηματισμό αναφέρεται στο πρόγραμμα απολύσεων και διαθεσιμότητας που βρίσκεται στην καρδιά των μνημονιακών δεσμεύσεων. Για συμβολικούς και ουσιαστικούς λόγους η Τρόικα επιμένει στην ανάγκη συρρίκνωσης του Δημοσίου καταγγέλλοντας -άλλοτε έμμεσα και άλλοτε άμεσα- το πολιτικό σύστημα για πελατειασμό και έλλειψη βούλησης να γίνουν ριζικές μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Παρά τα πολλά λάθη που έχουν κάνει στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης, στο συγκεκριμένο ζήτημα οι πιστωτές δεν έχουν άδικο. Αντίθετα, έχουν καταλάβει σε μεγάλο βαθμό τι τρέχει στη χώρα μας με το κόμμα και το κράτος - το ένα υπάρχει για το άλλο, το ένα δεν υπάρχει χωρίς το άλλο.

Δεν είναι μόνο η κρατική επιχορήγηση των υπερχρεωμένων κομμάτων του παλιού κόσμου, είναι κυρίως η χρησιμοποίηση του Δημοσίου ως μηχανισμού ρουσφετιών, τακτοποίησης ημετέρων, προεκλογικής σκοπιμότητας διορισμών, διευκολύνσεων, νομής δημόσιου χρήματος σε φιλικούς αποδέκτες. Είναι μια ιδιοκτησιακή αντίληψη του κόμματος για το κράτος που αντέχει στο χρόνο και υπερβαίνει τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς.

Ο ελληνικός κρατισμός εμφανίζεται ως ιδεολογικό διακύβευμα αλλά αποτελεί στην πραγματικότητα μέθοδο επαγγελματικής επιβίωσης για πολιτικές δυνάμεις και πολιτικά πρόσωπα. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι τώρα που αχνοφαίνεται η προοπτική εθνικών εκλογών, κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση στέλνουν τα ίδια πάνω-κάτω μηνύματα ως προς τους ποσοτικούς στόχους για την αναδιάρθρωση του Δημοσίου.

Οπως συνήθως συμβαίνει, πρόκειται για παιχνίδι ατμόσφαιρας: Μεταρρυθμιστές εναντίον λαϊκιστών ή εθελόδουλοι εναντίον πατριωτών -αναλόγως οπτικής. Στο τέλος, χάνουμε όλοι.

Κάποιες αλήθειες που ξεχνιούνται μέσα στην πολιτική βαβούρα:

-Το Σύνταγμα κατοχυρώνει τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και για το λόγο αυτό απόλυση μπορεί να γίνει μόνο με κατάργηση οργανισμού ή υπηρεσίας. Ετσι, την πλήρωσαν δημοτικοί αστυνομικοί και σχολικοί φύλακες που σαρώθηκαν ορίζοντια. Ωστόσο, επειδή η διαδικασία προβλέπει πρώτα διαθεσιμότητα και μετά μετακίνηση κάποιων σε άλλες θέσεις, είναι προφανές ότι αυτή η επιλογή, ποιοι θα τοποθετηθούν αλλού και ποιοι θα χάσουν τη δουλειά τους, δεν πρέπει να γίνεται χωρίς αξιολόγηση. Αντίθετα, επιβάλλεται μια όσο το δυνατόν πιο διαφανής και αδιάβλητη μέθοδος ώστε, τουλάχιστον, να υπάρξει δικαιοσύνη στην εφαρμογή του σκληρού μέτρου.

-Οταν μερικοί είναι πιο ίσοι, για παράδειγμα οι διοικητικοί υπάλληλοι των ΑΕΙ έναντι των καθαριστριών, ακυρώνεται κάθε επιχειρηματολογία υπέρ της εφαρμογής του προγράμματος κινητικότητας. Η άρση της ισοπολιτείας, εφόσον μάλιστα έχει την κυβερνητική σφραγίδα, προκαλεί το κοινό περί δικαίου αίσθημα και απομακρύνει ακόμη και όσους υποστηρίζουν την ανάγκη να γίνουν οδυνηρές αλλαγές στο Δημόσιο.

-Η έγνοια που δείχνει το πολιτικό σύστημα για τους δημόσιους υπαλλήλους, την ώρα που ο ιδιωτικός τομέας έχει κυριολεκτικά ισοπεδωθεί με την ανεργία να καπλάζει και την απλήρωτη εργασία να έχει γίνει καθεστώς, έχει να κάνει με το πιο ευτελές κίνητρο, την ψηφοθηρία. Οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα είναι διάσπαρτοι και δεν γίνεται να αντιμετωπιστούν ως συμπαγής εκλογική πελατεία και αυτός είναι ο λόγος που τα κόμματα συναγωνίζονται σε φροντίδα για τους δημόσιους υπαλλήλους.

-Η αναδιάρθρωση στο Δημόσιο και η αναβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχει το κράτος στους πολίτες προϋποθέτει τομές που εκ των πραγμάτων θίγουν ομάδες εργαζομένων και ανατρέπουν παγιωμένες καταστάσεις. Η δύναμη της αδράνειας καθορίζει τον τρόπο λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης σε βάρος της κοινωνίας. Αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει αν δεν υπάρξει ένα συγκροτημένο και ολοκληρωμένο σχέδιο το οποίο θα υπερβαίνει τις εμβαλωματικές παρεμβάσεις που δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που λείπουν.

-Η αξιοκρατία στο Δημόσιο είναι προς όφελος των ίδιων των δημοσίων υπαλλήλων. Η ισότητα προς τα κάτω δεν ενθαρρύνει υγιείς και δημιουργικές δυνάμεις να κινητοποιηθούν ούτε συμβάλει στη βελτίωση της παραγωγικότητας. Προφανώς και πρέπει να συνδέονται οι αποδοχές με την απόδοση γιατί αυτό είναι το μόνο λογικό και το μόνο δίκαιο. Επομένως, οι γενικεύσεις και οι απλουστεύσεις δεν βοηθούν είτε προέρχονται από πολιτικούς είτε από συνδικαλιστές.

Η πρώτη ενδοκυβερνητική κρίση μετά τον ανασχηματισμό έχει σημασία ακριβώς γιατί εκεί αποτυπώνεται το ιστορικό δίλημμα που αντιμετωπίζει η χώρα η οποία εξακολουθεί να μετεωρίζεται ανάμεσα στον ευρωπαϊκό εκσυγχρονισμό και τον ανατολίτικο λαϊκισμό. Ο χρόνος της αμφιθυμίας και της ασάφειας δεν είναι απεριόριστος. Κάποια στιγμή θα γίνει η τελική επιλογή - ακόμη και ερήμην μας.