Από πού κι ως πού είναι καλό να είσαι «αρσενικό παλαιάς κοπής»;

Τη φράση «είμαι αρσενικό παλαιάς κοπής» που ως ελαφρυντικό (;) χρησιμοποιήσε ο Παύλος ο Χαϊκάλης την έχω ακούσει και την έχω διαβάσει πάμπολλες φορές. Πάντα (αν εξαιρέσω τον Χαϊκάλη που πραγματικά δεν καταλαβαίνω αν θεωρεί την κοπή του μειονέκτημα ή πλοενέκτημα) όποιος την ξεστόμιζε το κάνει γεμάτος υπερηφάνεια. Κι εμένα πάντα μου φαίνεται παράξενο που το να είσαι ένα απομεινάρι του παρελθόντος, ένα κοινωνικό απολίθωμα, κάποιοι συμπολίτες το θεωρούν καλό.

Όταν εξέφρασα την απορία μου στο Face το book και το Twitter κατάλαβα πως αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι πολλοί συμπολίτες δεν συνειδητοποιούν τι ακριβώς είναι στην πραγματικότητα το «αρσενικό παλαιάς κοπής» και πως πολλές συμπολίτισσες έχουν καταπιεί αμάσητο το παραμύθι του «ιπποτικού άντρα» που «σου ανοίγει την πόρτα να περάσεις, σηγκώνεται όταν πας να κάτσεις στο τραπέζι, βγάζει το παλτό του και στο δίνει όταν κρυώνεις» και γενικά κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να αναπαράγει το πατριαρχικό στερεότυπο του ισχυρού άντρα-αρχηγού που έχει υποχρέωση να προστατεύει την αδύναμη γυναίκα–υφισταμένη.

Όπως καταλαβαίνετε (και όπως είναι αναπόφευκτο) αιώνες πατριαρχικής πλύσης εγκεφάλου έχουν κάνει αρκετά καλή δουλειά κι έτσι ακόμα και συμπεριφορές που αναπαράγουν την ανισότητα των δύο φύλων είναι επιθυμητές από το φύλο που αδικείται. Θα μπορούσε κανείς να το πει ένα σεξιστικό σύμπλεγμα της Στοκχόλμης κι αν κανείς δεν θέλει θα το πω εγώ.

Γιατί, καλές μου φίλες, αν ο άντρας σας ανοίγει την πόρτα, δεν σας αφήνει ποτέ να γεμίσετε το ποτήρι σας μόνες σας και προσφέρεται πάντα να κεράσει στο ραντεβού είναι επειδή αισθάνεται (ή είναι υποχρεωμένος από τις κοινωνικές συμβάσεις να φέρεται σαν) αφεντικό. Κι έτσι φέρεται σαν οι γυναίκες που συναντάει να είναι όντα που χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας ακόμα και σε ζήτημα τόσο ασήμαντα όσο το άνοιγμα μιας πόρτας. Και το κάνει επειδή όντως πιστεύει (ακόμα και χωρίς να το αντιλαμβάνεται, ακόμα και κατα βάθος) ότι οι γυναίκες χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας. Και αδυνατεί να τις αντιληφθεί ως ισότιμες. Στο κάτω κάτω πώς να αντιληφθείς ως ισότιμο ένα φύλο που οι εκπρόσωποί του δεν κάνει να ανοίγουν μόνες τους τις πόρτες ή να πληρώνουν στα ραντεβού;

Φυσικά αυτού του είδους οι συμπεριφορές στα παλιά τα χρόνια, τότε που οι άνθρωποι - άντρες και γυναίκες – ήταν παλαιάς κοπής επιβάλλονταν από μια θλιβερή κοινωνική πραγματικότητα στην οποία οι γυναίκες ήταν ακόμα και θεσμικά κατώτερες των ανδρών. Συνήθως δεν δούλευαν αλλά ακόμα κι αν το έκαναν ήταν σε δουλειές «γυναικείες», δεν είχαν δικαίωμα ψήφου και η θέση τους ήταν συνήθως στην κουζίνα και στο παιδικό δωμάτιο, στις δουλειές του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών, όσο οι αρχηγοί του σπιτιού αποφάσιζαν και έφερναν το χρήμα.

Προφανώς αυτοί οι άντρες δεν ήταν κακοί άνθρωποι και είμαι βέβαιος ότι οι περισσότεροι δεν κακομεταχειρίζονταν τις συζύγους τους. Είμαι βέβαιος ότι οι περισσότεροι τις αγαπούσαν, τους συμπεριφέρονταν καλά, ήταν ευγενικοί μαζί τους και τις προστάτευαν. Μόνο που όλα αυτά τα έκαναν απολύτως πεισμένοι για την ανισότητα των φύλων και τη θέση του καθενός στο σπίτι και την κοινωνία. Και ακόμα πιο προφανώς γι αυτό δεν έφταιγαν οι ίδιοι. Έτσι ήταν η κοπή της παλαιάς κοινωνίας και οι ίδιοι, ως αρσενικά παλαιάς κοπής, φέρονταν αντιστοίχως.

Μια από τις αντιδράσεις που δείχνει ακριβώς το μέγεθος της παρεξήγησης για το τι στην πραγματικότητα είναι τα «αρσενικά παλαιάς κοπής» και κυρίως τι αντιπροσωπεύουν, είναι αυτή που θυμίζει «σπουδαία αρσενικά» του Χόλιγουντ στα οποία 9 στις 10 φορές πρώτος-πρώτος είναι ο Σον ο Κόνερι. Ο «σπουδαίος αυτός άνδρας» ο οποίος θεωρείται ένα σπουδαίο δείγμα «αρσενικού παλαιάς κοπής». Εγώ σπουδαίο άνδρα δεν θα τον έλεγα, αλλά παλαιάς κοπής ήταν σίγουρα. Γιατί μόνο άνθρωποι παλαιάς κοπής θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι η γυναίκα τη θέλει τη σφαλιάρα της.

Σε περίπτωση που τα αγγλικά σας δεν είναι πολύ καλά να σας πως ότι το αρσενικό παλαιάς κοπής Κόνερι ισχυρίζεται πως «φυσικά δεν είναι ωραίο να χτυπάς μιας γυναίκα, αλλά καμιά φορά είναι απαραίτητο» κι αυτό γιατί «οι γυναίκες θέλουν πάντα να έχουν την τελευταία λέξη κι ακόμα κι όταν τις αφήνεις να έχουν την τελευταία λέξη δεν τους αρκεί και σε προκαλούν».

Υπάρχει τίποτα πιο παλαιάς κοπής από αυτά τα λόγια;

Φίλες, φίλοι και οι υπόλοιποι προφανώς το «υπόδειγμα ανδρισμού» αυτός ο «πραγματικός άνδρας» που άκουγε στο όνομα Σον Κονερι μπορεί να μην ήταν ο κανόνας όσο αφορά τη χειροδικία. Ήταν όμως ο κανόνας όσο αφορά τη νοοτροπία που θέλει τις γυναίκες να είναι κατώτερες. Και ενώ μάλλον είναι προτιμότερο να σε θεωρούν κατώτερο και να σε προστατεύουν από το να σε θεωρούν κατώτερο και να σε σφαλιαρώνουν, αυτό που εμένα μου φαίνεται καλύτερο είναι να μην σε θεωρούν κατώτερο και να μην σου φέρονται σαν να είσαι. Είτε με τον ένα τρόπο είτε με τον άλλο. Πόσο μάλλον όταν ο ένας τρόπος δημιουργεί το πλαίσιο για να υπάρξει και ο άλλος.

Με λίγα λόγια, οι άνδρες παλαιάς κοπής, είτε ευγενικοί είτε καθάρματα, ήταν άνδρες εποχών στις οποίες οι γυναίκες δεν ψήφιζαν, δεν μιλούσαν, δεν αποφάσιζαν και γενικά δεν έκαναν πολλά τα οποία τωρα θεωρούμε ή θα θέλαμε να είναι δεδομένα. Ήταν προϊόντα κακών εποχών για τις σχέσεις των δύο φύλων (πόσο καλές να είναι σχέσεις που βασίζονται στην ανισότητα;) και άρα δεν μπορεί οι ίδιοι να είναι ωφέλιμοι για τις σχέσεις αυτές. Δεν υπάρχει τρόπος να είσαι «αρσενικό παλαιάς κοπής» με καλό τρόπο. Τουλάχιστον όχι στον 21ο αιώνα. Και μπράβο σου.

ΥΓ. Παρακαλώ μην αρχίσετε να γράφετε «εμένα ο παππούς μου που πίστευε στην ισότητα κλπ κλπ». Πρώτον γιατί δεν συζητάμε για τις εξαιρέσεις και δεύτερον γιατί το πιο πιθανό είναι πως ακόμα και ο παππούς που ήταν προοδευτικός για την εποχή του να ήταν «υπερ της ισότητας» με έναν τελείως διαφορετικό (και μάλλον πιο πατριαρχικό τρόπο) απ’ όσο νομίζετε. Γιατί κι αυτός ήταν παλαιάς κοπής. Της καλύτερης δυνατής παλαιάς, αλλά παρόλα αυτά παλαιάς.