Ο «άθλος» του Ζοζέπ Μπορέλ στη Μόσχα

Ο Ζοζέπ Μπορέλ, Επίτροπος στην Κομισιόν και πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας είναι ένας έμπειρος πολιτικός και σε αυτό δεν υπάρχουν διαφωνίες. Απλά παρά την εμπειρία του δεν θα μπορούσε να διανοηθεί πώς ο παραδοσιακός κυνισμός και η αλαζονεία του ρωσικού καθεστώτος θα έφθανε στο σημείο να προσβάλει τόσο άμεσα, ξεκάθαρα και αδίστακτα την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Μόσχα βέβαια γνωρίζει πώς η ΕΕ είναι ένα αδύναμο σκαρί χωρίς νευρικό σύστημα και ανεξάρτητο αναπνευστικό δίκτυο. Γνωρίζει άριστα η διπλωματική υπηρεσία της Ρωσίας πώς η ο καρδιακός μυς των Βρυξελών είναι εκ γενετής άτονος και ασθενικός και πως απλά λόγω ανεπάρκειας είναι απλά αδηφάγος. Αυτός είναι ο λόγος που ο μηχανισμός των ατόλμων γραφειοκρατών στοιχίζει τόσο ακριβά στους ευρωπαίους πολίτες. Ένα κόστος τόσο δυσανάλογα μεγάλο αναλογικά με το παραγόμενο έργο και την πραγματική πολιτική ισχύ της Ένωσης. Αυτά τα ξέρει καλά η Μόσχα. Για τον λόγο αυτό παρακάμπτει συστηματικά και για λόγους αρχής τις Βρυξέλες. Η Ρωσική Άρκτος έχει επιλέξει, φύσει και θέσει να συνδιαλέγεται με τον παραδοσιακό εχθρό της στη Δύση αλλά και την μοναδική αποτελεσματική οικονομική δύναμη της ευρωπαϊκής χερσονήσου. Η Ρωσία συνδιαλέγεται με το Βερολίνο. Η Γερμανία στην συνέχεια «καθαρίζει» για την Μόσχα. Η Γαλλία διαδραματίζει ρόλο αστείου κομπάρσου για την ρωσική διπλωματία. Οι υπόλοιπες χώρες, εκτός Σουηδίας και Φινλανδίας, είναι απλά μολυβένια στρατιωτάκια για τον Βλαδίμηρο Πούτιν. Οι Βαλτικές χώρες, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία είναι «χώρος περιπάτου» για την ρωσική αυτοκρατορία έστω και εάν, πρόσκαιρα τους επετράπη συγκυριακά να κάνουν πώς είναι ανεξάρτητες οντότητες. Έτσι σκέπτεται ο κάθε Λαβρόφ, διάδοχος και κληρονόμος μίας σχολής σκέψης του ρωσικού υπουργείου εξωτερικών που ξεκινά από τον Μεγάλο Πέτρο και καταλήγει στον Πούτιν μέσω Σοβιετίας.

Ο Ζοζέπ Μπορέλ ήταν ένα ακόμη θύμα αυτής της ανικανότητας της ΕΕ να αντιλαμβάνεται το ποιο ακριβώς είναι το ανάστημα της. Συνήθισε βλέπετε να θεωρεί πώς είναι υψηλότερη του πραγματικού μεγέθους της. Όσο ο Μπορέλ ήταν Υπουργός της Ισπανία είχε γνώση  των πραγμάτων και επίγνωση των πραγματικών δυνατοτήτων του. Η μετάβασή του στις Βρυξέλες ήταν καθοριστική για τη διαμόρφωση της περαιτέρω αντιλήψεώς του. Συνέβη αυτό που διαπιστώνεται σε όλους όσους υπηρετούν στην έδρα της Ένωσης. Παθαίνουν καθίζηση αντιλήψεως. Φταίνε τα χρήματα και οι διευκολύνσεις; Φταίνε τα λόμπι εξουσίας; Φταίει η βαριεστιμάρα;

Ο Ζοζέπ Μπορέλ ως ισπανός Υπουργός δεν θα μετέβαινε ποτέ στη Μόσχα σε περίοδο κρίσης λόγω της Υπόθεσης Ναβάλνι. Θα το άφηνε για αργότερα. Ως ευρωπαίος Επίτροπος έπραξε το αντίθετο. Εκτέθηκε και εξέθεσε τους πάντες. Πάνω απ’ όλα συνέβαλε στο να καταδειχθεί πέραν κάθε αμφιβολίας το αυτονόητο. Πως η Μόσχα δεν δίνει δεκάρα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Ρωσία είναι, μία χώρα η οποία κατακτά το διάστημα αλλά δεν είναι σε θέση να κατασκευάσει ένα καλό, φτηνό και αποτελεσματικό αυτοκίνητο με σύγχρονη τεχνολογία. Παράγει αεροπλάνα με έξοχα υδραυλικά συστήματα, υπέροχη στήριξη στον αέρα, εξαιρετική δυνατότητα ελιγμών. Κανένα από αυτά τα αεροπλάνα δεν θα μπορούσε να σταθεί αποτελεσματικά απέναντι σε αντίστοιχα αεροσκάφη δυτικής τεχνολογίας. Για να είμεθα ειλικρινείς. Κανείς δεν φοβάται τους ρωσικούς S400. Πρόκειται για μείζον πολιτικό ζήτημα και όχι τεχνολογικό θέμα ή στρατιωτική απειλή. Με λίγα λόγια. Η Ρωσική Άρκτος είναι αυτό που ήταν πάντα από τον Βλαδίμηρο τον 1ο. Ένας χρήσιμος γίγαντας για τα παιγνίδια εξουσίας στον Μεσαίο Χώρο. Παιγνίδια των άλλων βέβαια. Στο τέλος κάθε περιπέτειας ήταν η Ρωσία που μέτραγε τους νεκρούς  και έγλυφε τις πληγές της όταν οι άλλοι μοίραζαν τον κόσμο και της πετούσαν τα «ξεροκόμματα». Μία φορά τόλμησε να βρυχηθεί  ως Σοβιετική Ένωση και μετά από λίγες δεκαετίες κήρυξε διάλυση. Είναι πολύ ακριβό σπορ η παγκόσμια κυριαρχία.

Ο Ζοζέπ Μπορέλ τα ήξερε όλα αυτά. Μάλλον τα ήξερε το Alter Ego του ως Υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας και όχι ως Επίτροπος. Έτσι λοιπόν ο Λαβρόφ, που δεν είναι ιδιαίτερα επικοινωνιακός (δεν το χρειάζεται) ούτε δείχνει και ιδιαίτερα ευφυής αφού στη Μόσχα συνηθίζεται ουδείς να είναι ευφυέστερος του αρχηγού κατάφερε στον Μπορέλ, ένα on line λάκτισμα στο μαλακό υπογάστριο του ισπανού πολιτικού. Ο τελευταίος διπλώθηκε, αναδιπλώθηκε και έκανε πώς δεν καταλαβαίνει το μέγεθος της ζημιάς. Δεν πειράζει. Το κατάλαβε και ο πιο αφελής ευρωπαίος πολίτης.

Η Μέρκελ χαμογελούσε κάτω από τα μουστάκια της. Τους αγαπά του Ρώσους. Της επιτρέπουν συνειδητά να παίζει τα παιγνίδια εξουσίας που τόσο της αρέσουν με τους υποτακτικούς της στην Ευρώπη. Η Μέρκελ παίζει με τους Ρώσους στα ενεργειακά, στα τραπεζικά, στα γεωπολιτικά, στα ζητήματα του διεθνούς υποκόσμου. Η κάθε Μέρκελ στο Βερολίνο χρειάζεται τους Ρώσους για τα διαδραματίζει τον ρόλο του «σκυλοφύλακα». Κρατά γερά το άγριο σκυλί από το κολάρο για να μην δαγκώσει δεξιά και αριστερά. Καμιά φορά το αφήνει να μπήξει μία γερή δαγκωματιά τύπου Μπορέλ και μετά πάλι στο κλουβί. Η Μόσχα δεν μπορεί χωρίς τα χρήματα του γερμανού φίλου της. Το Βερολίνο δεν μπορεί χωρίς το φθηνό αέριο από την ρωσική στέπα. Και οι δύο δεν μπορούν χωρίς τον έρωτα τους που βασανίζει την δημοκρατία, την Ευρώπη, την σταθερότητα. Είναι πολύ περίεργο πάντως. Η Μέρκελ είναι η μόνη ηγέτης στην Ευρώπη που συνομιλεί με τόση άνεση, θα έλεγε κανείς και με τρυφερότητα, με τους Πούτιν και τους Ερντογάν. Διαθέτει το χάρισμα του ακριβοπληρωμένου συνομιλητή με τους δυνάστες των λαών τους. Είναι και αυτό ένα ταλέντο.

Επιστρέφοντας στην έδρα του ο Ζοζέπ Μπορέλ μίλησε για ένα «πολύπλοκο ταξίδι», για μία Ρωσία η οποία δεν είναι διατεθειμένη να συμβιβαστεί, για το ότι η ΕΕ θα πρέπει να  βγάλει τα συμπεράσματα της από αυτήν την ιστορία. Ήδη στις Βαλτικές χώρες και την Πολωνία η οργή περισσεύει και συγκεντρώνονται υπογραφές για την καθαίρεση του Επιτρόπου. Όλα αυτά όμως είναι για το θεαθήναι. Στην πραγματικότητα η ατυχής επίσκεψη του ευρωπαίου επιτρόπου στη Μόσχα αναγκάζει την ΕΕ να διαχειριστεί τη «μικρότητά» της και να αποδεχθεί την αδυναμία της να πρωταγωνιστεί στις εξελίξεις. Αυτό είναι το πρόβλημα και όχι οι ικανότητες ενός πρώην ισπανού υπουργού. Η υπόθεση Ναβάλνι είναι κομβική. Η Ευρώπη επιχείρησε να «υιοθετήσει» έναν  ρώσο αντιφρονούντα και προσωπικό αντίπαλο του Πούτιν χωρίς να είναι σε θέση να υπογράψει τα έγγραφα υιοθεσίας. Δηλαδή η ΕΕ δεν είχε την δυνατότητα να επιβάλει την επιλογή της να θεωρεί πως ο Ναβάλνι είναι δικός της συνομιλητής και άρα πρέπει να γίνεται σεβαστός και να είναι ασφαλής. Αντ’ αυτού ο Πούτιν και τον έχωσε στη φυλακή και απέλασε ευρωπαίους διπλωμάτες παρόντος του Μπορέλ στην ρωσική πρωτεύουσα. Στην ουσία αν ο Ναβάλνι είχε κάποια τύχη πολιτικής επιβίωσης μετά την εμπλοκή της ΕΕ την απώλεσε και αυτήν. Ο μοναδικός παράγων που θα διέθετε ερείσματα και θα μπορούσε δυνητικά να διαπραγματευθεί για την τύχη του ρώσου πολιτικού αντιφρονούντα θα ήταν η Μέρκελ. Ωστόσο το Βερολίνο δεν αναμίχθηκε αυτήν την φορά. Αρκέστηκε να θεραπεύσει τον Ναβάλνι από τη δηλητηρίαση αφού τον μετέφερε στο Βερολίνο. Έδειξε δηλαδή πως η Γερμανία αν το επιθυμεί διαθέτει τους διαύλους συνεννόησης με τον Πούτιν. Όταν και όποτε θέλει. Το Βερολίνο διατηρεί  αυτές τις δυνατότητες για τον εαυτό του. Και καλά κάνει αφού τα καταφέρνει σε βάρος του κύρους και της αξιοπιστίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Την κρισιμότερη στιγμή της διαπραγμάτευσης της ΕΕ με τις φαρμακευτικές εταιρείες για τα εμβόλια κατά της νόσου Covid-19, η Γερμανία πιάστηκε στα πράσα να διαπραγματεύεται  κατά μόνας. Την κρίσιμη στιγμή της άσκησης πίεσης προς τον Ερντογάν από τις ΗΠΑ και κάποιες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες η Γερμανία δεν κράτησε ούτε τα προσχήματα και προχώρησε στην συστηματική προετοιμασία της αναβάθμισης των σχέσεων Άγκυρας  με την ΕΕ. Είναι η Γερμανία η οποία επιμένει παρά τις έντονες αντιρρήσεις των πρώην Ανατολικών Χωρών, των ΗΠΑ και της Γαλλίας στην κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου North Stream 2 από την Ρωσία στην Κεντρική Ευρώπη. Διερωτάται λοιπόν ο αφελής παρατηρητής. Ποιος είναι εκτός και εντός ΕΕ. Η Μεγάλη Βρετανία η οποία θεσμικά το αποφάσισε ή το Βερολίνο  το οποίο υπονομεύει συστηματικά την θεσμική αξιοπιστία της Ένωσης; Προφανώς και οι δύο. Νοείται άραγε συγκρότηση ευρωπαϊκής οντότητας χωρίς τη Γερμανία; Ασφαλώς και όχι. Νοείται Γερμανία χωρίς την υπόλοιπη Ευρώπη; Βεβαίως. Ως καταδικασμένη από την ιστορία να είναι ο διαχρονικός ηττημένος αφού το όραμα της Mitteleuropa ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε όσο κι αν το εγχείρημα στοίχισε ακριβά τόσο στην ίδια την Γερμανία όσο και στους αντιπάλους της.

Η φαρσοκωμωδία της επίσκεψης Μπορέλ στην Μόσχα ενδεχομένως να επιταχύνει τις κεντρόφυγες δυναμικές που αναπτύσσονται στην Γηραιά Ήπειρο. Κάποιο ελπίζουν ακόμη πώς η δραματική εικόνα την ευρωπαϊκής αδυναμίας που καταδείχτηκε με τόσο άμεσο τρόπο στην ρωσική πρωτεύουσα θα αφυπνίσει τους ευρωπαϊστές.

Σε άλλες ιστορικές περιόδους το φιάσκο της διαχείρισης του εμβολιασμού των ευρωπαίων πολιτών από την παρούσα Κομισιόν και ο απαράδεκτος διασυρμός της ΕΕ με την επίσκεψη του αρμόδιου Επιτρόπου στη Ρωσία θα προκαλούσαν την άμεση κατάθεση πρόταση μομφής κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την καθαίρεση της. Κανείς δεν έχει πια στις Βρυξέλες τα κότσια ούτε καν για να αντιδράσει στα αυτονόητα. Ο ξεπεσμός είναι δυστυχώς πασιφανής.