Αθωώνοντας τους δράστες

Όταν είδα για πρώτη φορά τις φωτογραφίες από τη διαμαρτυρία κάποιων φοιτητών του ΑΠΘ που σκοπό τους είχαν να «σπάσουν τη σιωπή για τις πραγματικές αιτίες της πολύμορφης βίας κατά των γυναικών» γέλασα με το άρτσι, μπούρτζι και λουλάς σκεπτικό των διαμαρτυρόμενων. Και μετά, χωρίς να καταφέρω να σταματήσω να γελάω, εκνευρίστηκα καθώς συνειδητοποίησα πως οι συγκεκριμένοι φοιτητές, στην προσπάθειά τους να εκφράσουν τις πολιτικές τους εμμονές, έκαναν κάτι πολύ χειρότερο από το να προσφέρουν ένα κωμικό διάλειμμα σε ένα κατά τα λοιπά πολύ σοβαρό ζήτημα. Γιατί αυτή η ακουσίως κωμική διαμαρτυρία στην πραγματικότητα ήταν άλλη μία (από τις πολλές) απόπειρες αθώωσης των δραστών βιασμών και σεξουαλικών παρενοχλήσεων.

Κι ενώ οι περισσότεροι συμφωνούμε πως τα εγκλήματα που έχουν σχέση με τη σεξουαλικότητα είναι εγκλήματα πολύ βαριά και γι’ αυτό οι δράστες τους πρέπει να αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη αυστηρότητα, οι συμπολίτες που έχουν ίδιες απόψεις με αυτούς τους φοιτητές σπεύδουν (εκουσίως ή ακουσίως μικρή διαφορά κάνει) να προσφέρουν στους ενόχους ένα πολύτιμο άλλοθι.

Γιατί αν για τον βιασμό και τη σεξουαλική παρενόχληση φταίνε οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο ανταγωνισμός, η λογική κόστους-οφέλους, το κέρδος, το άγχος και η ανασφάλεια, είναι μάλλον άδικο να ζητάμε να τιμωρηθεί αυτός που βιάζει ή αυτός που παρενοχλεί σεξουαλικά. Στο κάτω-κάτω κι αυτοί οι φουκαράδες οι βιαστές όχι μόνο δεν είναι οι πραγματικοί φταίχτες, αλλά μάλλον θύματα του συστήματος κι αντί για κατηγορίες χρειάζονται τη στοργή και την κατανόησή μας.

Προφανώς αν η διαμαρτυρία των φοιτητών του ΑΠΘ ήταν μια κωμική εξαίρεση δεν θα είχε καμία αξία η συζήτηση γι’ αυτή. Δυστυχώς όμως η προσπάθεια αθώωσης των δραστών φρικτών εγκλημάτων με μετάθεση της ευθύνης είναι ιδιαιτέρως συχνή κι ακόμα συχνότερη στα εγκλήματα που στρέφονται κατά των γυναικών.

Φαντάζομαι πως θα έχετε ακούσει ότι, εκτός από τη σεξουαλική παρενόχληση για την οποία φταίει η Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν ο σύζυγος ξυλοφορτώνει τη σύζυγο δεν είναι επειδή ο σύζυγος είναι ένα κάθαρμα, αλλά επειδή πιέζεται οικονομικά και, αν δεν υπήρχε η οικονομική πίεση, ο ίδιος άνθρωπος θα φερόταν στη σύζυγό του με σεβασμό και ούτε που θα του περνούσε από το μυαλό να σηκώσει το χέρι. Η πολύ βολική για τους δράστες άποψη αυτή μπορεί να μην έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα (η βία εναντίον των γυναικών εμφανίζεται με ένταση σε όλα τα οικονομικά στρώματα) αλλά την ακούμε συχνά-πυκνά από τους συμπολίτες που χέστηκαν για τη βία σε βάρος των γυναικών και απλώς θέλουν να τη χρησιμοποιήσουν στις ιδεολογικοθρησκευτικές τους ατζέντες.

Αυτού του είδους οι απόψεις όχι μόνο δεν διαφέρουν πολύ από τα «έλα μωρέ, άντρας είναι θα σηκώσει και το χέρι καμιά φορά» ή «θα προκάλεσε κι αυτή», αλλά είναι και πολύ πιο επικίνδυνες. Γιατί ενώ οι δικαιολογίες για τη βία κατά των γυναικών στη βάση της ανοχής στην «αντρική φυσική ανωτερότητα» είναι φανερά επιφανειακές και ξεπερασμένες, οι δικαιολογίες στη βάση του «συστήματος» προσποιούνται βάθος και φαντάζουν σύγχρονες ενώ στην πραγματικότητα είναι το ίδιο χαζές, το ίδιο αθωωτικές για τους δράστες και το ίδιο βοηθητικές για την χωρίς ενοχές επανάληψη των εγκλημάτων τους. 

Δεν είναι σπάνιο ο ιδεολογικός φανατισμός να τυφλώνει τους ανθρώπους. Άλλωστε οι ιδεολογίες, ως συστήματα που σκοπό έχουν να εφοδιάσουν τους ανθρώπους με προκάτ απαντήσεις για κάθε πρόβλημα, οδηγούν αργά ή γρήγορα στην τύφλωση. Εδώ όμως μιλάμε για πλήρη απώλεια όλων των αισθήσεων που μοιράζει συγχωροχάρτια σε κάθε γουρούνι που επιτίθεται, εκμεταλλεύεται, βιάζει μια γυναίκα ή ένα παιδί. Μιλάμε για ένα συγκαταβατικό χτύπημα στην πλάτη σε κάθε δράστη φρικτών εγκλημάτων, μαζί με τη διαβεβαίωση ότι όσο υπάρχουν το κέρδος, η «σχέση κόστους-οφέλους» και ο καπιταλισμός μπορεί να συνεχίσει να επιτίθεται, να εκμεταλλεύεται και να βιάζει. Ο ίδιος, έτσι κι αλλιώς, δεν φταίει. Και μπράβο του.