Το ερώτημα είναι αν ο Τραμπ συνιστά μια στιγμή μόνο της ιστορίας, ένα πυροτέχνημα της, ή κάτι βαθύτερο. Υπάρχει «κοινωνικό φαινόμενο τραμπισμού» στην Αμερική;
Ο πορτοκαλί άνθρωπος που κυβερνούσε τις ΗΠΑ άφησε τον Λευκό Οίκο. Ένας τύπος που μας υπενθύμιζε εδώ και τέσσερα χρόνια ότι δεν είναι απαραίτητα οι αρετές που ανεβάζουν στα σκαλιά της εξουσίας. Μπορεί να είναι κάλλιστα και τα ελαττώματα: υποκρισία, υπονομεύσεις, δουλικότητα, διαφθορά, θράσος κι ανοησία συχνά οδηγούν πολύ μακριά. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα έχουμε δει να θριαμβεύουν στον κόσμο της πολιτικής και της επαγγελματικής καθημερινότητας.
Έτσι χτίστηκε ο δρόμος που οδήγησε τον Τραμπ στο γραφείο του πλανητάρχη. Ενός πλανητάρχη που όχι μόνο θέριεψε την πόλωση στις ΗΠΑ αλλά διέρρηξε και πάμπολλες γέφυρες επικοινωνίας τους με τον υπόλοιπο κόσμο: συγκρούστηκε με την ΕΕ, έφτασε την κόντρα ΗΠΑ-Κίνας στα άκρα, αποχώρησε από τη Συμφωνία του Παρισίου για την κλιματική αλλαγή, έφυγε απ’ τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας εν μέσω πανδημίας, στάθηκε ύποπτα κοντά σε καθεστωτικούς ηγέτες όπως ο Πούτιν, έσφιξε το χέρι από άφρονες δικτάτορες όπως ο Κιμ Γιονκ Ουν, κι έφτασε στο σημείο να αγκαλιάσει μια πραξικοπηματική ενέργεια στην ίδια του τη χώρα.
Το ερώτημα ύστερα από όλα αυτά είναι αν ο Τραμπ συνιστά μια στιγμή μόνο της ιστορίας, ένα πυροτέχνημα της, ή κάτι βαθύτερο. Υπάρχει «κοινωνικό φαινόμενο τραμπισμού» στην Αμερική;
Οι αριθμοί λένε «ναι». Μόλις πριν από έναν μήνα οι μισοί σχεδόν ψηφοφόροι των ΗΠΑ στήριξαν στις κάλπες τις παλαβές του απόψεις. Τα βίαια επεισόδια στο Καπιτώλιο τα επιδοκιμάζουν δε οι μισοί από αυτούς, σύμφωνα με τις σφυγμομετρήσεις του YouGov! Οι πολίτες αυτοί φιλοτεχνούν το φαινόμενο του τραμπισμού στην Αμερική ενόσω ο Τραμπ ίσως φεύγει. Εκείνοι όμως μένουν.
Χωρίς την επέλαση του Covid-19 που κόστισε στους Ρεπουμπλικάνους, είναι μάλιστα βέβαιο ότι θα είχε κερδίσει και πάλι την προεδρία των ΗΠΑ. Κι ειλικρινά δεν είναι φανερό τι από τα δύο θα ήταν χειρότερο: μια δεύτερη τετραετία ενός ακόμη πιο ισχυρού και ανεξέλεγκτου Τραμπ που δε θα είχε το άγχος μια τρίτης επανεκλογής του, ή μια πανδημία; Μια δεύτερη τετραετία ενός τύπου με διαταραγμένο νου κι ιδέες στο τιμόνι της ισχυρότερης πολιτείας που γέννησε η ιστορία, ή η σάρωση του Covid-19; Τραμπ ή πανδημία; Δεν είναι εύκολη η απάντηση.
Στον 21ο αιώνα η Δημοκρατία διανύει μια κρίσιμη καμπή της. Το καθεστώς της Κίνας τείνει να γίνει μέσα στην επόμενη γενιά η μεγαλύτερη υπερδύναμη στον πλανήτη κι ως τέτοια θα προπαγανδίσει δυναμικά το αυταρχικό της μοντέλο διακυβέρνησης. Το ίδιο συνέβη τον 20ο αιώνα με τις ΗΠΑ και τη ΕΣΣΔ. Το ποια από τις δύο μορφές διακυβέρνησης - η δημοκρατική ή η αυταρχική - θα επικρατήσει στον παγκόσμιο χάρτη είναι προφανώς κρίσιμο. Σε αυτό το τοπίο δε δείχνει ιδιαίτερα ευοίωνο αν η πιο ισχυρή θεσμικά Δημοκρατία στον πλανήτη, οι ΗΠΑ, άρχιζε τώρα να διαβρώνεται.
Το «τέλος της ιστορίας» φαίνεται και πάλι να αναβάλλεται. Στα επόμενα της κεφάλαια, που ξεκινούν ελπιδοφόρα με τη νίκη του Μπάιντεν, θα φανεί αν ο Τραμπ ήταν η αρχή του τέλους ή το τέλος της αρχής για τον τραμπισμό στις ΗΠΑ.
Τα λάθη και η πελατειακή νοοτροπία είδαμε πού μας οδήγησαν. Οι επιλογές που γίνονται σήμερα θα καθορίσουν αν θα αφήσουμε οριστικά πίσω μας την κρίση ή αν θα ξαναμπούμε στον φαύλο κύκλο.
14°
