Η βία δεν είναι εύκολη υπόθεση

Ένα πράγμα που σε παγώνει σε αυτές τις καθημερινές πια ιστορίες, είναι η ψυχρή βία. Παρά τα όσα πιστεύουμε από τις ταινίες, η βία δεν είναι εύκολη. Η βία είναι επαγγελματική δουλειά. Οι ειδικοί λένε ότι απέναντι στο έγκλημα οι απλοί πολίτες είναι χαμένοι, γιατί ακόμα και οπλισμένοι να ήταν ποτέ δεν θα χτυπούσαν πρώτοι. Οι καταστάσεις εκτός ελέγχου, τότε που μια κόκκινη κουρτίνα καλύπτει τα μάτια και τη σκέψη και κάποιος κάποτε μετατρέπεται σε εγκληματία, είναι άλλο πράγμα. Οι άνθρωποι είναι ακόμα έρμαια των παθών τους παρά τις χιλιετίες εξέλιξης.

Όμως η άλλη βία, η επαγγελματική, η ψυχρή, απέναντι σε άγνωστους ανθρώπους, ήταν σπάνια σε κοινωνίες όπως ήταν τουλάχιστον μέχρι πριν μερικά χρόνια η δικιά μας. Υπάρχει αλλού, στις παρυφές, σε χώρους που η εγκληματικότητα και η μαφιόζικη δραστηριότητα κάνουν τη βία καθημερινή, σε χώρες που έχουν αφήσει ολόκληρες περιοχές και δραστηριότητες στα χέρια συμμοριών, σε αυτόνομα πεδία όπου η βία αποτελεί νόμισμα.

Στο βίντεο, το μόνο αποδεικτικό που έχουμε μέχρι τώρα, βλέπουμε έναν μεγάλο άνθρωπο, ανυπεράσπιστο, δεν παλεύει, δεν αμύνεται καν. Είναι ξαπλωμένος, δεν μπορεί ούτε να προφυλαχτεί. Απανωτές κλωτσιές, ξανά και ξανά, δολοφονικά χτυπήματα. Δεν μπορείς από πριν να ξέρεις πάντα τι συμβαίνει γιατί κάθε περίπτωση είναι μοναδική, όμως εξίσου αποκαλυπτική είναι και η διαχείριση της ενοχής.

Η υπεράσπιση της βίας μιλάει την κυρίαρχη γλώσσα και αποκαλύπτει όσα συνήθως μένουν κρυμμένα. Ο σταθμάρχης «ήταν προκλητικός», «να αναλογιστεί τι έκανε στα παιδιά». Η θυματοποίηση του θύτη. Το έχετε ξανακούσει κάπου; «Ναι μεν η βία είναι καταδικαστέα, αλλά να μην παραβλέπουμε τη δικαιολογημένη οργή του λαού». Φταις γιατί μας έκανες να σε δείρουμε. Είναι η στάνταρντ έκφραση κάθε κακοποιητή. Κοίτα τι με ανάγκασες να κάνω, λέει στη γυναίκα του που της έχει μαυρίσει το μάτι.

«Μη χτυπάς εισιτήριο, χτύπα έναν ελεγκτή». Για πολλά χρόνια τώρα, στη ζαλισμένη κοινωνία μας, και κυρίως στα ζαλισμένα ανήλικα παιδιά μας, εκπέμπονται αντιφατικά μηνύματα, μέσα από τον πολιτικό λόγο κυρίως, αλλά και από τα μέσα ενημέρωσης, τις τηλεοπτικές εκπομπές-σαβούρα, τα τραγούδια που απευθύνονται σε προεφηβικές και εφηβικές ηλικίες και αποθεώνουν το gang bang. Η βία είναι μαγκιά, η νεολαία είναι βίαιη, παιδιά είναι, το αίμα τους βράζει. Ο αντισυστημισμός είναι τρέντι. Η νομιμότητα δεν είναι υποχρεωτική, δεν υπαγορεύεται από αυστηρούς νόμους αλλά από την αποδοχή ή μη της κοινωνίας. Όπου κοινωνία είναι το δικό μας «echo chamber», αν «εμείς» εγκρίνουμε, μας είναι αδιάφορο τι λένε οι «άλλοι». Η βία είναι δικαιολογημένη, «είναι καλή», επαναστατική, αντιεξουσιαστική, όταν είναι δικιά μας, και «κακή», φασιστική, όταν είναι των άλλων. Ή ανάποδα.

Τους ζήτησε να φορέσουν μάσκες, ήταν «προκλητικός». Μπορείς εύκολα να δεις τις ομοιότητες με τον ανατριχιαστικό ξυλοδαρμό του Ζακ. Θα δημιουργηθεί όμως αυτή τη φορά κίνημα; Πολύ αμφιβάλλω. Το «κίνημα» συνήθως δεν έχει στόχο τη βία αλλά τους «κυρ-Παντελήδες». Αν οι κυρ-Παντελήδες –«χτυπήστε έναν ελεγκτή»– είναι αυτοί που τρώνε άγριο ξύλο, τότε δικαιολογείται.

Πού είναι τώρα ο Παύλος σου; Κωστάκη, πού είναι ο μπαμπάς σου; Η γλώσσα του θανάτου, το viva la muerte, το έγκλημα όχι ως ντροπή αλλά ως κατόρθωμα, δεν βρίσκεται πια στον χώρο των δικαστηρίων, ακούγεται και έξω από τον φυσικό του χώρο, στα ελληνικά πανεπιστήμια. Γιατί έχουμε μάθει πια στα παιδιά ότι υπάρχει καλή και κακή βία, καλοί και κακοί δολοφόνοι. Σιγή από όσους κατήγγελλαν με πάθος τη «θεωρία των δύο άκρων». Είναι απασχολημένοι. Μάχονται για την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών της «δικαιολογημένης βίας» στα πανεπιστήμια. 

Πώς μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να μιλούν με απόλυτη φυσικότητα, μέρα μεσημέρι, για τη φυσική εξόντωση ανθρώπων; Πώς είναι δυνατόν φοιτητές, 20χρονα παιδιά, να κοροϊδεύουν τους συγγενείς θυμάτων, ανθρώπους που ούτε τους ξέρουν προσωπικά, να απευθύνονται στον γιο ενός δολοφονημένου πατέρα; Πώς είναι δυνατόν να θεωρούν την απειλή θανάτου, καθημερινή πολιτική πράξη; Πώς είναι δυνατόν φοιτητές, πολλοί μαζί εναντίον ενός, να περνάνε ταμπέλα στον λαιμό του πρύτανη λες και είναι Ες Ες γύρω από τον Εβραίο θύμα τους; Πώς είναι δυνατόν να ξεκινάνε ένα πρωί δέκα άτομα, όλα μαζί, να πάνε να προπηλακίσουν και να εξευτελίσουν έναν, μόνο του, άοπλο, ανήμπορο, μεγαλύτερό τους;

Οι παρακολουθήσεις των τηλεφώνων των 8 δραστών από την αστυνομία είναι αποκαλυπτικές: Μας έχεις αναστατώσει μ’ αυτά που κάνεις, ο μπαμπάς θα σου κόψει το χαρτζιλίκι. Η οικογένεια των δύο ανηλίκων, από την άλλη, ζήτησε από έναν ειδικό φρουρό να τους καθοδηγήσει πώς να αποφύγουν τη σύλληψη. Οικογενειακή προστασία, πολιτική προστασία, άκρες στο σύστημα. 

Ο βίαιος λόγος γίνεται πράξεις. Διαχέεται σε μη πολιτικά πεδία, επεκτείνεται σε ιδιωτικές συμπεριφορές. Η βία γίνεται συστημική υπόθεση, η ανομία κυρίαρχη πρακτική. Το κράτος ιδρύει αστυνομία πανεπιστημίων. Και αστυνομία διαδηλώσεων. Και αστυνομία μέσων μεταφοράς. Μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι. Με μια αστυνομία γηπέδων, μια αστυνομία συναυλιών. Μετά τα τελευταία νέα, που μια 15χρονη έβαλε 4 μπράβους να δείρουν μια 16χρονη, χρειάζεται και μια αστυνομία Ερμού οπωσδήποτε. Και μια αστυνομία ιστιοπλοϊκών ομοσπονδιών, φυσικά.

Νομίζω ότι το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη κατάλληλου σώματος ασφαλείας. Η γκρίζα ζώνη μεταξύ Ευρώπης και Κολομβίας, νομιμότητας και ανομίας, οργανωμένης πολιτείας και αυτόνομων συνοικιών, επικράτειας που ισχύουν οι νόμοι και ανεξάρτητων «ασύλων», βολεύει την αναπαλαίωση και την επιβίωση ενός παρασιτικού συστήματος. Η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι μια πολιτική απόφαση την οποία το πολιτικό σύστημα και η κοινωνία δυσκολεύεται να πάρει αποφασιστικά. Όταν την πάρει, θα φανεί αμέσως.