Καλύτερο δημόσιο Πανεπιστήμιο με 3+3 αναγκαίες μεταρρυθμίσεις

Κάθε χρόνο όταν ανακοινώνονται τα αποτελέσματα των εξετάσεων για τα Πανεπιστήμια όλοι μένουμε εμβρόντητοι από τους χαμηλούς βαθμούς εισαγωγής σε πολλές σχολές, η πλειονότητα των πολιτών το θεωρεί ανεπίτρεπτο, τα ΑΕΙ εξηγούν ότι έχουν «δεμένα τα χέρια» αφού το υπουργείο Παιδείας αποφασίζει και μετά... το ξεχνάμε.

Ανάλογη αντιμετώπιση επιφυλάσσουμε και στα –δυστυχώς πολλά– περιστατικά βίας στα εκπαιδευτικά ιδρύματα εις βάρος φοιτητών και διδασκόντων που έχουν αποκτήσει συστημικό χαρακτήρα: κάθε φορά φρικιούμε, ανησυχούμε, τα αναλύουμε διεξοδικά και μετά τα ξεχνάμε, μέχρι το επόμενο συμβάν.

Αμφότερα τα φαινόμενα συνιστούν κομμάτι της παθολογίας που ταλανίζει το ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο, το οποίο διαχρονικά υπήρξε ιμάντας κοινωνικής και οικονομικής ανόδου δίνοντας τη δυνατότητα της οικονομικής ανέλιξης των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων αλλά και για την αξιοποίηση των πραγματικών δεξιοτήτων των νέων στη χώρα μας.

Συνιστά λοιπόν αφέλεια, αν όχι υποκρισία, από όσους κόπτονται για ένα καλό δημόσιο Πανεπιστήμιο –και ειδικά την αριστερή πτέρυγα της αντιπολίτευσης–, να περιμένουν διαφορετικά αποτελέσματα ακολουθώντας ξανά και ξανά την ίδια τακτική ή με εμβαλωματικές λύσεις που αφήνουν επί της ουσίας τα πράγματα ως έχουν, οχυρωμένοι πίσω από παρωχημένες ιδεοληψίες και κομματικές ιδιοτέλειες που τις βαφτίζουν «ευαισθησίες».

Με το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας που τέθηκε προ ημερών σε δημόσια διαβούλευση, η κυβέρνηση τολμά δύο μείζονος σημασίας μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις που έχει ανάγκη το ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο και το ζητάει το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας. Η μία δέσμη των αλλαγών αφορά στην εισαγωγή και τη φοίτηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η δεύτερη την προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας και του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος.

Ας δούμε ποιες είναι αυτές οι αναγκαίες αλλαγές, οι 3+3 μεταρρυθμίσεις, γιατί γίνονται και ποιο θα είναι το όφελός για τους υποψήφιους και για τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. 

Θεσμοθετείται πλέον ελάχιστη βάση εισαγωγής στο πανεπιστήμιο και πρώτη φορά στην Ελλάδα προβλέπεται αποφασιστικός ρόλος των ΑΕΙ σ’ αυτή την κρίσιμη διαδικασία, εξέλιξη που ενισχύει την αυτονομία τους και συμβάλλει στη διαμόρφωση του ακαδημαϊκού τους προφίλ. 

Κάθε πανεπιστημιακό τμήμα θα ορίζει την βάση εισαγωγής ως ποσοστό του μέσου όρου των μέσων επιδόσεων όλων των υποψηφίων στο σύνολο των τεσσάρων μαθημάτων του επιστημονικού πεδίου στο οποίο αντιστοιχεί το τμήμα. Προκρίθηκε ο καθορισμός της ελάχιστης βάσης εισαγωγής με ποσοστό και όχι σε απόλυτο μέγεθος, π.χ. 10, για να μην να μην εξαρτάται το ποσοστό επιτυχόντων / αποτυχόντων κάθε χρόνο από την εκάστοτε ευκολία / δυσκολία των θεμάτων. Σε καμία περίπτωση πάντως ο βαθμός εισαγωγής δεν θα πέφτει κάτω από το 8,5. 

Καίριας σημασίας αλλαγή και το χρονικό όριο που τίθεται για την ολοκλήρωση των σπουδών: έως 2 χρόνια επιπλέον για σχολές 4ετους φοίτησης και έως 3 χρόνια επιπλέον για τις σχολές στις οποίες η απόκτηση πτυχίου απαιτεί σπουδές άνω των 4 ετών, για να λάβει τέλος το πολυσυζητημένο φαινόμενο των «αιωνίων φοιτητών» που σήμερα πλησιάζει το 30% του συνόλου. Οι αλλαγές θα ισχύσουν για τους νεοεισερχόμενους φοιτητές, για τους ήδη φοιτούντες ο υπολογισμός θα αρχίσει από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος. Προβλέπονται, ωστόσο, εξαιρέσεις για λόγους εργασίας ή αν υπάρχουν σοβαρά θέματα υγείας.

Το νέο νομοσχέδιο υπηρετεί τον σκοπό των πολλών επιλογών για τους νέους καθώς πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα να υποβάλλουν παράλληλα μηχανογραφικό δελτίο για την είσοδό τους σε ΑΕΙ, βάσει της επίδοσής τους στις Πανελλαδικές εξετάσεις, και μηχανογραφικό δελτίο για εγγραφή σε δημόσιο ΙΕΚ βάσει του απολυτηρίου τους και επιπλέον κριτηρίων σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας των ΙΕΚ.

Σήμερα που δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα και είναι απεριόριστος ο αριθμός των επιλογών στο μηχανογραφικό, ο υποψήφιος μπορεί να καταλήξει να εγγραφεί σε τμήμα το οποίο ήταν 250ό στις επιλογές του, με αυξημένη πιθανότητα να μην σπουδάσει και να μην αποφοιτήσει ποτέ, καταλαμβάνοντας μια θέση την οποία πραγματικά επιθυμούσε κάποιος άλλος. Μια καινοτόμα αλλαγή που θα ενθαρρύνει τις συνειδητές επιλογές στη συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου, η μείωση του αριθμού επιτυχόντων σε σχολή «τυχαίας» επιλογής, η αναβάθμιση της ποιότητας των σπουδών με συμμετοχή φοιτητών που επιλέγουν στοχευμένα τα εν λόγω τμήματα, η μείωση της ανάγκης μετεγγραφών, απαλοιφή φαινομένου των εξαιρετικά χαμηλών βάσεων εισαγωγής, που απειλούν με απαξίωση τις πανεπιστημιακές σπουδές και το κύρος των ελληνικών πανεπιστημίων, αλλά και τη φοιτητική πορεία των εισαχθέντων.

Η δεύτερη μείζονος σημασίας δέσμη ρυθμίσεων του νέου νομοσχεδίου έχει να κάνει με τη βελτίωση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος και, για να μην κρυβόμαστε πίσω από τις λέξεις, με την ασφάλεια διδασκόντων και φοιτητών, με τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας των δημόσιων Πανεπιστημίων, ώστε να μην ξαναδούμε αποτρόπαια περιστατικά σαν εκείνο με θύμα τον πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου. Ακαδημαϊκή ελευθερία σημαίνει απρόσκοπτη παρακολούθηση μαθημάτων, έρευνα και διδασκαλία.

Θεσπίζεται λοιπόν, ολοκληρωμένο πλαίσιο με στόχο την πρόληψη και αποτροπή πράξεων βίας και ανομίας στο Πανεπιστήμιο. Και εξηγώ: 

Δημιουργείται «Μονάδα Ασφάλειας και Προστασίας», η οποία υπάγεται στον/στην Πρύτανη ή αρμόδιο Αντιπρύτανη του ΑΕΙ, με σκοπό την εξασφάλιση της ομαλής και εύρυθμης λειτουργίας του ΑΕΙ, τη φύλαξη των υποδομών του ΑΕΙ, την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση προσωπικού και φοιτητών σε θέματα ασφάλειας, προστασίας και διαχείρισης κρίσεων σε περιπτώσεις φυσικών, τεχνολογικών, ανθρωπογενών καταστροφών και την προστασία των υποδομών και εξοπλισμού του ΑΕΙ από κάθε είδους κινδύνους. Συστήνεται ειδική Ομάδα Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος που θα στελεχώνεται από κατώτερης βαθμίδας αξιωματικούς της Ελληνικής Αστυνομίας και ειδικούς φρουρούς, με ειδική εκπαίδευση για την αποστολή τους στον χώρο των ΑΕΙ, διακριτή στολή αλλά δεν θα φέρει πυροβόλα όπλα. Θα δραστηριοποιείται σε Πανεπιστήμια στα οποία υπάρχει ανάγκη φρούρησης, θα υπάγεται στην Ελληνική Αστυνομία, η μισθοδοσία των μελών της θα βαρύνει τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και θα συνεργάζεται με τον/την Πρύτανη/αρμόδιο Αντιπρύτανη του ΑΕΙ.

Επιπροσθέτως, σε κάθε ΑΕΙ θα εφαρμόζεται υποχρεωτικά σύστημα ελεγχόμενης πρόσβασης και οι πανεπιστημιουπόλεις (campus) θα περιβάλλονται υποχρεωτικά από περιμετρική περίφραξη ασφαλείας. Σε περιπτώσεις που η εφαρμογή του συστήματος δεν είναι εφικτή σε εξωτερικούς χώρους (π.χ. αν το ΑΕΙ συνορεύει με δημόσιο πάρκο), τότε το σύστημα εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε όλους τους εσωτερικούς χώρους /κτίρια.

Στο ερώτημα «γιατί δεν αφήνουμε τα πανεπιστήμια να λύσουν το ζήτημα ασφάλειας» απαντώ απερίφραστα: Διότι απέδειξαν ότι δεν μπορούν. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επιθυμούμε την οριζόντια αστυνόμευση των ΑΕΙ. Μόνο όπου είναι αναγκαίο, όχι σε όλα τα ιδρύματα, και μεταβατικά έως ότου οι διοικήσεις τους καταφέρουν να πετύχουν την εσωτερική αλλαγή κουλτούρας.

Παράλληλα ενισχύονται οι πειθαρχικές κυρώσεις και οι ποινές για παραπτώματα που θα αφορούν από το αδιάβλητο των εξετάσεων μέχρι και αξιόποινες πράξεις από φοιτητές που μπορεί να φτάσουν μέχρι την οριστική αποβολή-διαγραφή του για συμμετοχή του σε επεισόδια βίας. Λόγο στην εφαρμογή των διατάξεων θα έχει το υπό σύσταση Πειθαρχικό Συμβούλιο των Φοιτητών.

Οι προωθούμενες μεταρρυθμίσεις αποτελούν κρίκο στη μακρά αλυσίδα των παρεμβάσεων στον τομέα της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες για τις οποίες δεσμεύτηκε προεκλογικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης και άρχισε να ξεδιπλώνει η κυβέρνησή του αμέσως μόλις ανέλαβε τη διακυβέρνηση με πρώτη την αποκατάσταση του πανεπιστημιακού ασύλου.

Η αλήθεια είναι ότι και στο παρελθόν επιχειρήθηκε να μπει τάξη στη λειτουργία και στην εικόνα των Πανεπιστημίων (νόμοι Γιαννάκου και Διαμαντοπούλου), αλλά ποικίλες συντεχνίες –εντός και εκτός ΑΕΙ– εμπόδισαν ή ακύρωσαν στην πράξη τις βελτιώσεις που δρομολογήθηκαν.

Να σημειώσω εδώ και το παράδοξο, η κομματική Αριστερά να καταγγέλλει το μαράζωμα του δημόσιου Πανεπιστημίου αλλά να αντιδρά στα μέτρα για τη βελτίωση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος, να υπερασπίζεται το καθεστώς των αιώνιων φοιτητών ζητώντας να μην αλλάξει τίποτα, ωστόσο να στέλνει τα δικά της παιδιά στην ιδιωτική εκπαίδευση!

Η κυβέρνηση όμως είναι αποφασισμένη να μην κάνει πίσω, να μην υποστείλει τη μεταρρυθμιστική σημαία και καλεί –ακαδημαϊκή κοινότητα, κόμματα και φορείς– όλους όσοι λένε και πραγματικά νοιάζονται για μια καλή δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση να προσέλθουν με εποικοδομητικό πνεύμα στον διάλογο, να στηρίξουν τις αλλαγές, να συμβάλλουν με δικές τους προτάσεις.