Ο θαυμαστός κόσμος των ελληνικών πανεπιστημίων

Η ελληνική πολιτεία ταλανίζεται από πολλά κακά. Τα περισσότερα σέρνονται δεκαετίες γιατί στην πραγματικότητα δεν επιθυμούμε να αλλάξει τίποτε. Το ελληνικό παράδοξο έχει όνομα: παράθυρα στους νόμους, σιωπηλή άρνηση εφαρμογής, ακύρωση!

Τρανό παράδειγμα τα ελληνικά πανεπιστήμια. Δείτε την αντιδιαστολή: Δεκαετίες τώρα ακούγεται ότι πρέπει να αλλάξουν, κάθε φορά που αλλάζει ο υπουργός νέοι νόμοι αντικαθιστούν τους παλιούς, η εικόνα όμως παραμένει η ίδια: εκατοντάδες τμήματα σπαρμένα σε όλη τη χώρα, ιδρύματα χωρίς συνοχή που προέκυψαν από την πρόσφατη συνένωση ΑΕΙ και ΤΕΙ, ελλείψεις σε επιστημονικό προσωπικό, πενιχρή χρηματοδότηση, αθρόα εισαγωγή φοιτητών με βαθμό κάτω από τη μονάδα, συσσώρευση φοιτητών που χρονίζουν στις σπουδές τους, πανεπιστημιακοί χώροι στο έλεος του κάθε εισβολέα.

Το τελευταίο νομοσχέδιο κάνει μια φιλότιμη προσπάθεια να αντιμετωπίσει τρία από τα μεγάλα προβλήματα των πανεπιστημίων.

1. Αιώνιοι φοιτητές. Πολλοί διατείνονται ότι δεν αποτελούν πρόβλημα από τη στιγμή που δεν επιβαρύνουν οικονομικά τα ιδρύματα. Μεγάλη ανακρίβεια. Δυσχεραίνουν σημαντικά τον προγραμματισμό ειδικά των εξετάσεων και «κατρακυλούν» τις διεθνείς αξιολογήσεις. Δεν λύνεται μόνο με την εισαγωγή ανώτατου ορίου φοίτησης. Πρέπει να εισαχθεί παρακολούθηση και εποπτεία της προόδου των φοιτητών από το πρώτο εξάμηνο. Η ελληνική πρωτοτυπία των μεταφερόμενων μαθημάτων πρέπει να πάρει τέλος. Συνδέεται με πολλά κακώς κείμενα στα ιδρύματα μας.

2. Βάσεις εισαγωγής. Το 0,6 για βάση εισαγωγής σε ελληνικό ΑΕΙ του περασμένου καλοκαιριού σόκαρε. Δεν θα ‘πρεπε αφού ουσιαστικά μόνο όσοι δεν θέλουν δεν μπαίνουν στα δημόσια πανεπιστήμια. Κάποιες σχολές συνεχίζουν ακόμη να διατηρούν τις υψηλές βαθμολογίες και την αίγλη επιλογής των καλύτερων. Το νέο σύστημα βάσεων που προτείνεται στο νομοσχέδιο έχει συνέπειες: τις συγχωνεύσεις ή καταργήσεις όσων τμημάτων μείνουν χωρίς φοιτητές. Υπάρχει σχεδιασμός; Και οι επόμενοι; Θα τα αλλάξουν όλα και πάλι ράβε ξήλωνε; Και όσοι επιλέγουν ιδιωτικά κολλέγια για τις σπουδές τους; Εκεί δεν υπάρχει βάση εισαγωγής, εντούτοις οι απόφοιτοί τους, σύμφωνα και με τα τελευταία, αποκτούν επαγγελματικά δικαιώματα ίσα και όμοια με τους αποφοίτους των δημοσίων πανεπιστημίων. Δύο μέτρα και πολλά σταθμά; Μήπως η βάση και γενικότερα το σύστημα εισαγωγής θα έπρεπε να ιδωθεί συνολικά αφού όλοι δεχόμαστε ότι έχει εξαντλήσει τα όριά του εδώ και χρόνια και πρέπει να προχωρήσουμε σε κάτι ολοκληρωτικά νέο με συναινέσεις για τουλάχιστον δεκάχρονη εφαρμογή του; Πολλά τα ερωτηματικά.

3. Φύλαξη. Δεν νομίζω ότι κάποιος χαίρεται ιδιαίτερα όταν αστυνομικοί θα περιπολούν το campus των πανεπιστημίων μας. Εσείς όμως βλέπετε κάποια άλλη λύση; Δοκιμάστηκαν τα πάντα, όλα. Με άσυλο, με χωρίς άσυλο, με φύλαξη από το πανεπιστήμιο χωρίς παρέμβαση της αστυνομίας, με δυνατότητα παρέμβασης της αστυνομίας που όμως ποτέ κανείς δεν τολμούσε να καλέσει, με ελεύθερη και ανοιχτή πρόσβαση, με κάγκελα και περίφραξη. Διαφορά καμία. Μπάχαλο, πάρτι, καταστροφές, διαρρήξεις, παράνομο εμπόριο, διακίνηση ναρκωτικών, και άλλα ακόμη σοβαρότερα μέρα μεσημέρι στις πανεπιστημιουπόλεις. Θα συμφωνήσω ότι ένιωσα άβολα με την κοινή παρουσίαση του νομοσχεδίου από τους υπουργούς Παιδείας και Προστασίας του Πολίτη. Αυτά τα δύο τα είχα εντελώς χωριστά στο μυαλό μου. Έλα όμως που η επιμονή κάποιων με τους τραμπουκισμούς, τους βανδαλισμούς, την αναρχία, τις καταστροφές, τα έκτροπα, απ’ τη μια και η αδυναμία ή καλύτερα απροθυμία ημών των πανεπιστημιακών από την άλλη να βάλουμε σε τάξη στα του οίκου μας, φέρνουν συγκρότηση ειδικού σώματος φύλαξης και βάζουν αστυνομικούς και περιπολίες αναγκαστικά στο παιχνίδι; Δύσκολη λύση ειδικά με τον τρόπο επιλογής των ατόμων που θα στελεχώσουν το σώμα φύλαξης. Θα λειτουργήσει ή θα καταλήξουμε σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις; Σηκώνει πολύ μεγάλη συζήτηση. Πολλοί πιστεύουν ότι θα είναι μία ακόμη μεταρρύθμιση τύπου ασύλου, με σύντομη επιβίωση. Η λύση βρίσκεται στα χέρια των πανεπιστημιακών, αρκεί να το θελήσουν πραγματικά.

Από τα τρία σημαντικά θέματα που προσπαθεί να διευθετήσει το νομοσχέδιο, η φύλαξη δυστυχώς θα μονοπωλήσει τη συζήτηση. Οι βάσεις εισαγωγής στα πανεπιστήμια και γενικότερα ο τρόπος είναι θέμα δομικό για το μέλλον των πανεπιστημίων και καθοριστικό για τους υποψήφιους. Οι εκπλήξεις με τα συστήματα να αλλάζουν ακόμη και στο μέσο της χρονιάς δυστυχώς συνεχίζουν. Στον αντίποδα το Γαλλικό Baccalaureat που θεσπίστηκε το 1808 και δεν έχει αλλάξει ποτέ από τότε, παρά μόνο πέρυσι το καλοκαίρι που οι εξετάσεις δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω πανδημίας.

Καθοριστικό θέμα και οι αιώνιοι φοιτητές, στον βαθμό που επηρεάζουν τις συνολικές σπουδές και την ποιότητα των αποφοίτων. Υπάρχουν και άλλα πολύ σημαντικά όπως η διοίκηση των πανεπιστημίων, η λειτουργία των τμημάτων, η αξιολόγηση, το επιστημονικό προσωπικό. Ο σχεδιασμός λέει ότι σύντομα θα έρθει νέος συνολικός νόμος για τα ανώτατα ιδρύματα. Η προηγούμενη εμπειρία νόμων, κατάργησης, νόμων, κατάργησης είναι οδυνηρή. Δεν οδηγεί πουθενά.

Θα επιμείνω για μία ακόμη φορά. Το θέμα της εκπαίδευσης στη χώρα δεν λύνεται χωρίς συναινέσεις. Ένα πλάνο με δέσμευση για εφαρμογή δεκαετίας είναι μονόδρομος. Τρανά παραδείγματα οι χώρες με σταθερά και πρωτοποριακά συστήματα εκπαίδευσης, Φιλανδία, Ιρλανδία, Ν. Κορέα, και η αλματώδης ανάπτυξή τους. Οι ευκαιρίες κάποτε στερεύουν. Το 2030 θα είναι κρίμα να λέμε και να ξαναγράφουμε τα ίδια. Στο ενδιάμεσο όμως θα συνεχίζουμε να χάνουμε τους καλύτερους που θα μεταναστεύουν... Δεν το αντέχουμε!